V-. «i^ '^. ilr '7v -i. tk. :». BIL tft'- Alk* ^- ^>.' «A \.' UL te
r 5ft 5*^ i^ iS^ ^. ifLi*-
r¥ w _
'=^ S^ ^
I
i
V.
^ • >
^li<
^..
t
^t-
k
^■c^oi_'..?vY'
Ti/M^vn
Ji
fe
H
\
K
I-
h 1
f
?
-r<i*\
r
4
A
BcBibliotheca Vcnerab: Cbn- ventaf ViennenflV inRoGaugia Ori; ServorumB.M.V.
J.jf-
,trr*n^i^^^ t
i w\ »1.
••\
/•
'\«fe
r
/
SYMBOLOGRAPHIA
S I V E
DE ARTE
SYMBOLICA
SERMONES SEPTEM.
A V c r O K E
R. F JACOBO BOSCHIO
W- E SOCIETATE JESU. -?^ Quibus accelTit Studio & Operi Ejurdem
S Y L L O G E
CELEBRIORUM SYMBOLORUM IlSl QVATVOK DIVISA CLASSES
SACRORUM, HEROICORUM, ETHICORUM,
ET SATYRICORUM
BIS MILLE ICONISMIS
E X P R E S S A,
PrsBter alia totidem ferme Symbola ordine fiio
fufiiis defcripta CVM SVIS RERVM, FIGVRARVM, ET LEM^
MATUM IT^DICIBUS,
CuM Facultate Superiorum,
X.-]^
4
^^^
AUGUSTiE Vindelicorum&DILINGiE, Apud JoannemCaspahum Bencard.
Anno Ai DCCL
L..
^
a
'^Rr*
•fv;^
'f.
i^oA. iA^fu::r ■ 'hi>^.z^ tM^dly^Kr. i2^*7, •■* 'u^t^
REGIO, C^SAREOQUE PRINCIPI
CAROLO,
ARCHIDUCI AUSTRI^,
LEOPOLDI AUGUSTI
F I L lO PRINCIPI JUVENTUTIS
JACOBUS BOSCHIUS SOCJESU
FELICITATEM.
^On male mihi philofbphari viden-
%ur,SERENISSIME ARCHI- D U X , qui Generis nobiUtatem infoHs fere Adolefcentibus jeftimandam pu- tant. Quid enim eft , quod in Nobilibus
aded
E P I S T O L A
adeo asftimamus • Plane quod multos ifti, ac
Ipcupletes Fidejuilbres habent, qui de ipfis pra-clara quseque nobis polIit:entur ; prscftan- tes , inquani , A vos , & Atavos , qjuorum vir- tutem dignum fit credere , transfulam Fuiffe in Nepotes. In ijs ergd ^ftimandaNobilitas, qui Sponforibus adhuc egent, qudd ipfi non- dum per setatem prasftare fimilia potuerint, quaUa eorum Majores eximia cum Nominis Rii laude prseftiterunt. InViris Vixeft, cur magnoperc commendemus quantamcunq; Generis Nobilitatem. Vel enim pr^ftant i - li fnagna, & egregia ; jamque ilH ob hoc ip{um honorandi , fudque merito seftiman- di lunt non ob promifla Majorum. Qudd fi autem non prseftant, quid porrd more- mur quorumcunque Fidejuflbrum prd ipfis fponfionem , quando huic fidem ipfi detra- hunt^&falfam fuiflfe oftendunt,
Quorfum autem ifta? Nempe: fi de Te mihi dicendum fuiffet, SERENISSIME CAROLE, cumquaUs effes futurus, nul- la duiii clariora extarent argumenta , quam qudd es ortus toc Regibus,atqueCaelaribus, quoruni virtute , rebusque geftis nihil ha- bent aliquot jam fecula majus, quod often- tent: celebraflem ego tum profedd Nobili-
tatem
DEDICATORIA.
tatem iftam tuam^quamajor in terris(quod pace omnium dixerim ) nulla eft , aut un- quam fuit. Et poterat utique, dum tuas ex- plicares ipfe Virtutes, Majorum interim cla- riflima Virtus abunde commendare Te po- 3ulis, quem tot^ tantique Heroes ftii fimi- em futurum promittunt. Nunc Sponfores iftos 5 in hac etiam Adolefcentia tua, vix amplius requirimus: quin tanta janiTui no- bis fiducia eft, ut quam illi tua cauia fufce- perunt obligationem/haud cundanter ipfis remittamus. Quanquam enim ^tas nondu Terebus gerendis admovit:,necproin gran- dibus fadis comprobare adhuc fummam il- lam Virtutem potuifti, quam Tibi ab Au- guftis Progenitoribus infitam credimu^ : ex- ferere tamen pridem csepifti , exferisque ma- gis magisque in dies mirificam aded Virtu- tis indolem, ut noftras illa de Te fpes mul- td jani efficiat certiores, Eft ea nempe (quod non blandiendi Tibi caufa dico , fed ut Di- vinum munus commendem) eft, inquam, tua hasc Indoles ad omneVirtutis decustam prasclare comparata , tam prompta , & ala- cris 5 ut quse cseteroqui fiint Virtutum offi- cia , pr^occupare ipfa per fe , atque aded ipfarum fere inftar efle Virtutum videatur.
Certe
E P I S T O L A
Certe , qudd omnia in Te tam belle compo-
fita funt , ut nihil in fermone , in geftu , in vultu, in rifu ipfo, ludisque, in omni de- mum adione fe prodat , quod noa fit ap- prime decorum , ac plane ad normam Vir- tutis; hoc ne ipfa quidem, ut opinor, Vir- tus tam facile^tam conftantera hac tua ^ta- te pr^ftaret , nifi prior , ante Virtutem In- doles certum quendam animi tui afFectioni- bus modum pofuiflet, irixc prima morum tuorum moderatrix vividam iftam Adole- fcentias tuae hilaritatem decenti quadam gra- vitate,gravitatem fuavi comitate temperat, Atque, ut verbo rem abfolvam, quicquid in Te fulpicimus, &c amamus , illa inchoa- vit, ac ed ufque perduxit, ut Virtutes ipfas non acquifit^ Tibi , fed innatas propemo-^ dum videri queant. Quas cum ita fmt , nae illi tui, quos dicebam, Sponfores, SE- RENISSIME PRINCEPS, abunde jamli- beraffe fidem fuam cenferi pofliint, Quid enim eft, quod clariflimi quique Avi, & Proavi deNepotibus fliis promittere putan- di fiint? Hoc unum videlicet, fi bene rem perpendimus ; preeclara, & egregia Indo- les : ha^c enim ab illis proficifci poteft , cx- tera deinde ab Indole ipfa proficifcuntur.
Neque
\
E P I S T O L A
Neque tamen optimis quoque acpr^ftantif. fimis Viris , ipsisque adeo Heroibus id femper contingit , ut earum, quibus ipfii : prasftant , Virtutum Semina.initiaque ( quam nos Indo- lem dicimus) deriventur in Filios. Quamvis ergd iperarehocnosillinon immerito jube- ant,nonomnistamen ipesilladubio vacat, doneciplafeNatorum Indolesproferat in a- pertum, Quando autem tuam tam luculen- ter ipfe pandis,generofam illam fane , ac pr^e- claram ^quidniabfolvamus jam , & dimitta- mus FidejufTores tuos , neque pofthac illiS;, fed Tibi potius de Te credamus ?
Vt autem nihil diflimulem : nam & hoc reliquis tuis laudibus accedit^qudd verendum mihi non fit , ne , fi libere verum eloquar^mi- mis id benigne accipias ; nulla puto , in Ado- lelcentibus tam bene aulpicata , tam beata cft Indoles , cui per le iatis poffimus confiderc. AccedatneccfTe eftreda quoque Inftitutio, & Difciplina ^ qua fme fpem illi noftram faci- le fruftrantur. Quam enim pronum eft.ut in eo setatis lubrico fibi relid:i , fuique fecuri a Virtutis tramite in diverfum abeant , vel abri- piantur • Sintlicet in ipfis A vitarum Semi- na non parca Virtutum, quid inde? Mirum ni vis illa languefcat , aut exarefcat penitus^fi
' non
DEDICATORIA.
non fo veantur , non nutriantur , non prote-
gantur. Licet igitur tam Iseta Tibi^ Prseftan- tiflimejuvenum, tamfelixfit Indoles, Spes- que proin maximas , uti dicebam , de Te pri- dem excitaverit ; non eas tanicn latis tutasil- la prseftaret 3 fi non etiam Tibi rite inftituen- do magna fuiflet adhibita cura. Tanta verd fuit adhibita^tam fedula, tam exada , qux vel miniis red:am ac facilem emendare hi- dolem pofle videatur , ne dum iftam tuam aded fehcem , & ad honefta quseque (uaptc natura propenfam tueri,, &, qud tendebat ipfa , certius perducere.
Redse autem Inftitutionis tria potiffimum efle munera , cum ahj , tum verd Philofbpho- rum Principes , Plato & Ariftoteles tradide- runt. Cujus rei aperta eft ratio, Cum enim corpore conftemus & animo ; Animus intel- hgentiaac voiuntate, fua cuique parti difci- phna eft opus. Nam animi pars altera bonis artibus inflruenda eft , altera exornanda vir- tutibus. Corpus quoque, utnoninfcitefed apte decenterque fe moveat, erudiendum eft, & aptandum ad labores. Atque hoc ejus eft difciphn^ 5 quam Gr^ci Gymnafticam & Pa- lceftricam appehabant: Nuha porrd e tribus hifce Difciphnis non in Te adornando labo- • ravit
DEDICATORIA. ravit , SERENISSIME CAROLE,
nulla noninXevel jam perfecit, vel pergit adhuc perficere, quantum omnind ejus in Principe defiderari poteft. Qua de re ut mi- hi pauld ampHus diflerere per modeftiam tuam Hceat , rogo, Da hoc fblatio noftro : jucundmn enim nobis eft^eapenfitare^qu^ noftras de Te fpes confirmare queant. Qudd fi tamen haud ^equo fatis fers animo , Te lau- dari, puta me potiiis hoc loco eoruni conv mcndare diligentiam , induftriamque volu- ifle , quibus educandi tui curam AuguftiGe- nitoris providentia commifit. Noles utique fua illos laude privari , qudd cum tuis illa laudibus fit conjunda.
Oi^dioraGymnaftica & Pala^ftrica^ quas tametfi minus afFerat laudis, quam qu^ ani- mum perficiunt.quiatamen inhominumil- laoculosmaxime incurrit, prima fere lauda- ri vulgd folet. Hujus verd Difciplince illa fe ftatim pars offert, non qua corpus confirma- tur ad labores , fed ad quandam in agendo e- legantiam conformatur. H^c prioreft alte- ra; prius enim , quam fubeundis laboribus idoneum fit corpus, fatis eft idoneum huic,> quam dico , eleganti^ condifcendse. Eft er- go qu^dam corporis Difciplina , qu^ nio-
b tus
EPISTOLA
tus eiiis Gmnes , & flexus, &gefl:us moderatur, atque ita moderatur , ut venufl:atem quan- dam, leporemque prsefeferant. Quas tam con- cinna motionum omnium modulatio mirifi- ce deleclat intuentes : nam pr^terquam qudd ipia per {e placeat^compofiti quoque velut ad numeros animi prsebet indicium ^ paritque proin opinionem Virtutis. Atque huic nos ppinioni favemus eo impenfius , quia , quem ut primum confpeximus, coepimus jam ama- re 5 huic etiam optamus inefle Virtutem, Et lane fl auguftior qu^dam corporjs ipecies tanti habita populis fuit , ut , cui ea ineflet, di- gnum illuin imperio,non quidem reddere^fed oftenderecenferetur; tumfcilicet putem,ita exiftimari potuifle, fiadreliquampraeftantis form^ dignitatemjfta etiam^qua de nunc nii- hi fermo , venuftas accederet : fine hac enim nulla 5 ut opinor^quanquam alias egregia fpe- cies.placere admodum poteft. Vt ut fit^Gra^- ci profectd Jdonei rerum reftimatores, hanc fcite^belleque movendi corporis Difciplinam tantopererequirebant^utqui ejus effent ru- des ( Apali^ftros ipfi vocabant ) haud eos fatis liberaliter educatos exiftimarent. Quemad- mpdum autem nobfli ac illuftri Genere or-
tos.
DEDICATORIA.
tos 5 immo & ingenuos quofque adolefcentes^ nolumus Apala^ftros , ita non volumus Palx- ftritas. Nonfmtignari hujus dilciplinas , {cd neque multum in ea oper^ ponant. Cum e- nim i!la non tam juvet ipfos , quam alios dele- ctet , iliiberale fuerit ( ut fapienter Ariftoteles fjfi<"'^'^'^'
^ i Politic. c, 4.
monet)nimis ftudiose id confedari, quo quis "'"' aliorum oblcclationi fubferviat. Et ad Te qui- demquodatdnet, SERENISSIME PRIN- CEPS 3 cd minus Tibi hac arte opus fuit,quod Natura ipfa videtur tui corporis habitum -motumquead omnes aded eleganticE nume- Tos conformafle , ut arte potius Tibi foret o- pus , fi quid unquam liberet agere , quod non eflet ad hanc normam, Atque ifta fcilicet mo- tionumfymmetria, quce nonab arte prove- niat, fed Natur^ ipfms fponte efHorefcat^ifta, inquam , optime temperati animi non du- bium eft indicium^ fpemque aded nobis facit, csetera etiam , quse a tali animo funt profedu- ra, perinde temperata fore. Verum hac de rejamplusfatis.
Tranfeo ad alteram Gymnafticas partem ^ qu^ fere fola hoc nomen obtinuit: illam dico, queecorpus,muItaexercitatione, Bellicis la- boribus aptum & habile reddit. Atque ifta quantopere fit expetenda in eo^ qui magnis
b 2 re-
E P I S T O L A
rcbus conficiendis deftinetur , nemo non pcr
fe fatis intelligit 5 ut proin meis etiam verbis porrd commendari minime debeat. Quam verdnonmollitereducaris , SERENISSI- MEARCHIDUX! Nonlwesinum- bra\ nec in deliciarum iinu conquiefcis , fed a- lij atque alij iabores Te per intervalla fufci- piunt. Vt enim de Venationibus primum di- cam , non obled:andi otij causa in his verfa- risjfedut corpusdures ad perferendos labo- res . & ad aeftus , ac frigoris , ad imbrium , ni- vium , vcntorumque patientiam non fine ali- qua voluptate condocefacias. lamque id con- fecutuses^nulIiusutlaborisTepigeat , nulla Te bruma.nulli ibles abftcrrca t, Neq; tantum alacriter & impigre omnia peragis , fed etiam dextre ac perite , ut proin meritd h^c tua bcl- landi rudimenta ( funt enimVenationes rudi- mentaBelli) feftivis omnium acclamationi- bus celebrentur. Et verd ut Venabula, fic pa- ri dexteritate traclas genus onine armorum, Scucnfe leu balifta 5 feu alio quocunque telo tormentdvc cominus aut eminus rem gcris , mirumfiunquam aberres a fcopo. Equum porrd quam fcite quam belle regis ? Incitas , cohibcSjflecliSjCircumagis, ut hbet , velut res poftulat. Deniquc ne longum faciam>vL
dear-
DEDICATORIA*
dearqueipfe in hoc campo velle dccurrere,
omnibus in ludis militaribus ita es exercita- tus , ut ubique triumphes,& communem om- nium > qui fpeilant , plaufum feras. Applau* do & ego^cum h^c audio^quse quanquam per fe magna non fmt , magnarum tamen rerum meditamentaqusedamfunt, &l^ta prcefagia. Videautem , SERENISSIME PRIN- CEP S 5 ( non meum hoc , fed AriftoteUs mo- nitum , quem Tu Monitorem, fcio, nunquam aipernaberis ) Vide^inquam, ne inexercita- tionibus hujufcemodi tuus Te ardor prove- hat ultra , quam iatis fit. Exercendum eft cor- pus 5 fed non immodice , nam obeffe corpori- bus luvenum contentionem immodicam;vel ex eo colligit Ariftoteles , qudd inter eos ^ qui Olympia vicerunt ^ vix duo aut tres numera- ti fuerint, qui cum vidoriam reportaflent ad- huc juvenes , ijdem quoque jam Viri eam ftnt deinde confecuti.
Sed jam de hac quoque Difciplina didum fit fatis : non enim ea fic extollenda^ tanquam cfTemus in Lacedsemonum Rep. qui luve- nes fuosad arma tantum & ad pugnas infti- tuebant , negledis alijs Difciplinis, Vnum nempc illis hominibus Bellum curse fuit , at- que aded huc fere inftituta fiia omnia refere-
b 3 bant^
fiCf f. 4.
EPISTOLA
bant , nihil admodum ijs de rebus foliciti^qu^ ad recl:e degendum in pace pertinerent. lure autem iftos reprehendit Ariftoteles : Cum e- nim finis Belli fit tranquillitas Pacis , quid magis a recla ratione alienumeft , quam In- ftrumenta tantum curare , non finem ipfiim , cui obtinendo Inftrumenta deferviunt ? Nifi forte quis putet , iftos, quinon ultraBellum fuas fibi curas porrigendas exiftimarunt,pro- pterea falfos non fuifte , qudd , cum propofi- tum fibi haberent finitimos quofque bello ag- gredi , & longius etiam pofitos imperio fuo fubijcere ( rem videlicet infiniti negotij ) nul- lum utiq; bellandi finem eflent habituri, Sed neque fi bellum ipilim fpedetur, agreftes illos ac feroces , qui non aliud quam pugnas confc- rere dodi funt ^ ijs prasftare putandum eft.qui & pugnandi non funt imperiti 5 & alijs prcCte- rea inftrucli difcipiinis. Quin imd ifti ( quod is^quem fiepe laudo , Philofophus notavit) vincunt demum eos , quorum etfi maxime validafintcorpora, &exercitata5 rudisefta- nimus, Atque hoc arbitrorindicarePoetas voluifle, qui Palladem illam fuam,ut Belli po- tentem, fic aliarum quOque artium Prasfidem finxerunt. Certe cum vera illi fabulis obvol- vexxfolerent, nonalio, quam hoc fchemate
aptius.
DEDICATORIA.
aptiiis, elegantiufque potuerunt exprimere, quod nos fimpliciter dicimus , Belli , Pacisquc artes conjungendas effe. Illum ergo verum Palladis alumnum dicam,qui utrifque lit ar- tibus probe inftruclus , quemadmodum Tu
certeinftrueris,SERENISSIME PRIN- CEPS , adedque dignum Te prseftas^cui con- decorando Palmarum Olivarumque orna- menta focientur,
Quamvis autem pulcherrimo foederG ar- tes utraique conjungas, illa tamenTibi , ut pareft^adamanturmagis, quse per fe magis adamandse funt , quafque uti potiores , ipftus- que Palladis nominedigniores,propriePaIIa- dias nuncupare confuevimus. In has crgo li- bentius , atque aded frequentius incumbis. Reclius autem vacare Te quidem illis, non in- cumberc dixerim. Haud enim neceile eft , in ullam Te magnopere Difciplinarum intende- re animum, ut eam Tibi compares , cum ea fis felicitatc ingenij , ut quafcunque libet , noa magno negotio compledaris. A teneris fta- tim annis ^ qua fcilicet aetate una maxime me- moria vigetjVariarum Gentium linguas edo- Ctuses : fic enim oportuit eum inftitui , qui non uni Genti fit debitus , fed pluribus , ac di- vcrfis. Itaverd h^cidiomata didicifti,ut,quod J rarum
E P I S T O L A
rarum eft , nihil in cujufquam earum ufu Pc- regrinitatis notare fit, ac proinde Gens qu^li- betfuumTecivemreputare queat, edque li- bentius habitura fit Dominum, Sed Latinam in primis Hnguam perdifcere Tibi curas fuit. Hanc enini ignorare vel ideo Te magis pude- ret , qudd eam aUquo modo calleant , qui modd non fint penitus indoili. Non autem illa tibi eft , qualis multorum efte folet , quos indodedodos quis dixerit, vitiata, vcl fu- cata ; ied pura , terfa , nitida : ut facile appa- reat , optimis Te audoribus afluevifle, M ox huic copi^Iinguarumadjunxifti etiam Rhe- toricse ac Dialedic^ ftudia , parum fcilicct ratus , loquendi Te, quibus velles linguis fa- cultate pollere^nifi etiameIoquens,& difer- tus 3 ac ratiocinandi prudens evaderes, Et e- vafifti lane\ Nam quamvis non ames verbo- rum effe prodigus , non tamen necefle habes, ut alij non pauci , ei ficcitate jejunitateque fer- monis adfcifcere tibi audoritatem. Quin , fi quod argumentum pauld fufius diducere Ti- bi hbeat, id agis pari cum facilitate ac digni- tate , qua foles alias rem ftrictius ^ prefliusque concludere. lllud deinde nefcio an Dialedi- caTibi prseftet, an potiiis naturalis ea fitln- gcnij tui vis , qudd minime fis idoneus,quem
quis
DEDICATORIA.
quis quomodocunque contortis , & ad veri fi.
militudinem confidis ratiunculis inducat in fraudem. NemoTefacile circumveniet, ne- mocapiet : nam, fi quas verbis fraus fubfit, quantumvis abdita ^ Tu eam facile introipicis ac deprehendis. Atque ifta , quse commemo- ravij fi vel fbla teneres , iatisTe fuperque ad hoc certe tempus profecifle diceremus. De- difti autem Mathefi quoque operam ^ ac prse- fertim Cofinographi^^qu^ Tibi panderet Re- gionum omnium , Vrbiumque fitus , ac inter- valla, curfiis fluminum , opportunitates Por- tuum 5 finus & ipatia Marium, Didicifti et- iam 5 quo maxime paclo vallanda fint Caftra, niuniendx Arces,& Vrbes. Ac ne ejusde quide Architedonicam ignorare fuftinuifti. Quse^ quidem DifcipUnse non fiant ab hac tua astate aUen^ : Quin Plato ahqua ialtem parte Ma- thefeos exerceri primum volebat adolefcen- tumlngenia. Majusillud eft , qudd eam quo- que Philofbphiam, quse morum pr^cepta tra- dit 5 combibifti penitus his ipfis annis. Iftud, inquam , majus eft : nam huic Difcipfinse Ari-.^f/' ftoteles ipfe , qui prascipuus ejus eft Magifter , haud fatis adhuc idoneos effe hivenes exifti- mavit , qudd fedatiorem illa pofcat animura , magisque Uberum a perturbationibus, quam
c efle
£tfik.
EPISTOLA.
cflcluvenum ibleat. At cnim , qui maturi- tatc , moderationeque animi astatem fuper- grederis, hanc etiam percepifti facile , atque in pcdus tuum penitus demififti. Quin, quod cft amplius, fimul fere cum Ethica Civi- lcmquoque dodrinam haufifti. EteratRa- tio, cur has DifcipUnas quodammodo con- fundcres. Quanquam enim fint aiioquin di- vcrfx ( nam altera^qux boni funt Viri officia, docet,altera,qu2e boni funt PRINCIPIS)Tu tamenalterufine altero frudum capere non potes. Ahjs quidem minore Hcet impendio efte bonis : PRINCEPS autcm , & bonus in- primis Vir fit oportet , ut bonus fit PRIN- CEPS ; & nifi bonumfePRlNCIPEMpr^- ^ftet, neque boni omnind Viri officium im- plet. CiviU demum Philofophi^ ftudium conjungis cognofcendarum Hiftoriaru. Cum enim lcientiam illam vel maxime perficiat Ex- pericntia rerum, qu;^Tibi adhuc multa eile in hac ^tatc non poteft , largioris interim expe- rientise vices abunde fupplct ifta Hiftoriarum cognitio , quam Tibi magna ieduUtate com- parafti. Lenta nimis cxperientia cft,adedque ieriusvenit, quam utlongus poffit ejus efle ufiis. Immittis ergd in priores setates animum, utquod tua Tibi nondum oftendit cetas, illcC
Te
DEDICATORIA.
Te doceant. Et verd ipfi quoque Sencs nimis quam novi funt , fi fiia tantum astatis eventa noVint. Magis Tu amplias ^tatis tusc Ipatia, qui memoranda quseque priorum temporum eventa fic habesanimo comprchenias ut iUis quoque vixifretemporibus videri poflis, Ne- que fatis habes ^ memori omnia mente recon- dere-,fedctiamcumanimo tuo diligenter ea perpendis , &, qui potiflimus Hifloriae frudus efl 5 e rerum geftarum documentis , exempla Tibi fumis gerendarum.
Porrd ciim omnes aded Difciplin^, omnes bon^ arteslngenium tuum certatimambiant, fiflere fe quoque audet SIMBOLO-GRA- PHI A , fperatque , vel in fecundis admifllo- nibus locum. Occupandum autem fibi hoc tempus illa putavit , qudd prasfentiret, Httera- riumhocotiumtuum gravioribus brevi ne- gotijs abruptum iri. Efl hsec ^ ut aliquid ad ejus commendationem dicamjamoenior quas- dam Philofophia , quam vocantlmaginum. Qudd fi Philofbphia non efl ( noHm enim de voce quis mihi Htem intendat ) illud certe philofophici acuminis inftar haberevidetur, in rebus etiam diverfiffimis convenientiam aiiquam , five Analogiam deprehendere,vul- go inobfervatam. Hoc verd facit Symbolo-
C2 gra-
E P I.S T O L A
graphia, Cum enim res aliquas non omni-
no aperte, fedobliqueacdifrimulanterconv mendare volumus 3 vei etiam vituperare, ipfa res quafdam alias adducit,natura quidem lon- ge ab illis diverfas , fed quse nihilominus fimi^ litudinem cum iUis aliquam , velproportio- nemhabeant,easque graphio, vel penicillo expreflas oculis obijcit , ut his illae comparatse magis elucefcant Addit & Lemma , feu bre- ycm Epigraphen ad indicandum id , in quo utrasque conveniunt. Vtimur paflim id ge-- nus Imaginibus , ut egregia Virorum princi- pum facinorajVel etiam grandes eorum aufus, immo & confilia ipfa, deflinataque animi ad- umbremus. Sed&ipfi PRINCIPES adfcif cere fibi folent ejufmodiSymboIa,quibus,tan^ quam tefferis,quod quifque fibipropofitum, &: antiquiffunum habet^in quo fe magis amat, pr^cipuamque laudem ponit ^ profiteantur : id quod alij modeftius , alij confidentius fa-
ciunt. Tu quidem , SERENISSIME C A^
ROLE , Aquilam Tibi delegifti^^domeflicam videlicet Auftriacorum Alitem ^ non eam ta- men :, ut poteras , grandibus jam ahs inflru- dtam , fuifque nitentem viribus ^ fed ( qu^ fin- gularis modeflia fuit ) fubnixam adhuc VIR- TUTEPATRUM, Egovero,fiIiceret,
effe.
DEDICATORIA.
efFerenti fe in aitum Aquilac ifti hanc potiiis
Epigraphen adderem : PATRUM VIR- TUTE SUAQUE Sed enim piaculum foret , in tua quidquam Infcriptione mutare. Reiinquamus proindeillam ^ veluti rem Sa- cram , prorfus intadam^ ut &: tusc Tibi mode- ftise laus » & nobis re verentise ^ quam Tibi de- bemus, ratio conftet. Nihil autem vetat^nos ita rem interpretari , ut tua quidem Virtus omninoTit 5 quse Te ad fumma evehit ; Pa- trum autem ea efte Virtus dicatur, quiaTu ab ilUs eam haufifti. Facit hoc nempe Gene* ris tui prseftantia 5 utquamvis ipfe nullanon . virtute fis praeditus.nuliam poftimus ita tuam diccre, ut ea Tibi non fit cum Progenitoribus tuis communis. Nec ided tuce quidquam dece- dit glori^ : quin major haec gloria eft , qudd^ quamcunque in Te Virtutem fufpicimus^non ea Tibi pecuUariSjadedque nova , & recens fitj, fed inveteratum , ac perenne , conteftatum- que ipfms tui Generis bonum.
Quam verd copioiam Tu brevi ^ quam* que lucuientam, ubituis ipfe aulpicijs , tud- que Martecoeperisagere, laudum materiem pri^bcbis , in qua exornanda non modd Sym- bolographi, fed Poeta: , fed Oratores elabo- rent. Ac ego quidem iftos bene funduros
c 5 par-
E P I S T O L A
partibus fuis confido : certe quod illos mo-
neam , non habeo. De illis autem fum folici- tus , qui decora tua Symbolis adumbrare vo- lent: quo enim reshasc levioris efle operis cre- ditur^ed magis in ea paffim peccatur, Hos igi- tur pro virili mea parte juvare velim. Ac quo- niam ipfa hujus Artis pra^cepta multi non fatis adhuc norunt , ea , uti oHm a me Sermonibus aliquot non indiligenter comprehenfa fue- runt, ipfis tranfcribo. Adjeci etiam Prasceptis lectiffima , quse reperire potui , exempla , qui- businfpedisjdeasilliquoque non humiles, & exiles , fed fplendidas & magnificas , tuaque adeo V^irtuteacfortuna dignas animo conci- piant. Hoc itaque confilium meum , SERE-
NISSIME ARCHIDUX , honon tuo ve.
lificatur^quoad ego quidem pofluni. Atque utinamex laboreiflo meo multi proficiant, edque peritius, ac felicius tuse glorise ferviant Gratulabor enimverd tunc mihi , qudd, cum nulla ipfe Symbola Tibi adornem , ad ea ta. men , quse majore cum laude alij concin- nabunt , operam aliquam contulerim. Ne. queverd nonpoffum monflrare alijs viam, quam ipfe jani feflus non poflum decurrere, Nec^quia inopi fim ingenio , non aliquam cd- ferrc locupletioribus opem queo , ut ipfi au-
rea
DEDICATORIA.
rea gemmeaque Anathemata fcite magis & a£
fabre conficiant , ad Honoris tui Templum appendenda*
lam verd qudd Opufculum hocce meum Tibi offeram, SERENISSIME CA ROLE , haud equidem id facio, qudd , quam Artem trado, Tibi magnopere in ufu efle cu- piam : Scio enim , ha^c talia parce admodit at- tingendaei efle^cui longemajoracuranda fint. Abunde proin feccris^fi vel obitcr cognofcere hujus Artis Pr^cepta documentaque digna- bere, tantiim ut in promptu habeas normam , ad quani Symbola , cum hbuerit^exigas. Nul- lus profedd acutior ifi:o fiiimulus ilhs adhibe- ri poterit, quitractant hanc Artem > ut pro- cuderealiquid ejufiiiodilaborent , quod tua dignum efle approbatione poffit. Quod au- tem de iftis dico.de omnibus quarumcunque Litterarum Studiofis intelligo. Nihil magis ad eos excitandos valebit , nihil magis corum intendetinduftriam ,&ingenium ipfum exa- cuet , quam qudd Tu , cui uni maxime appro^ barefeomnesvolent^bonarum omnium ar- tium ita gnarus fis, ut artis cujuslibet opera pro merito ceflimare ndris. Vel hac ergo de causa juverit , multa me de Artibus , & Difci- plinis dixiffe , quibus es infrrudus , ut quicun-
que
E P I S T O L A;
que operam in litteris ponunt^judicium tuum vereantur. Ea nimirum eft judicij tui acies^ut fatisfacere Tibi , qu^ fuis nonfint abfoluta numeris , non poffint. Sed ea nihilominus eft humanitas tua^ ut eorum etiam^quorum pro- bareopusnonpoftis^ftudiumtamen, & co- natum approbes. Qusecunque igitur Tibi ofterantur litteraria muneraja^to exporrecld- que vultu accipis^nec, fiexiguafmt , alper- naris. Et eft hoc (ane , non humanitatis tan- tum,fedetiam Sapientia^ tu^, qudd vel me- diocria boni confulis : abfque hoc enim foret, nemo facile , nifi confidentiflimus , ofterre Tibi quicquam auderet. Nunc verd Tu Lit- terarum ftudiofos non abfterres ^ fed efficis eos magis ftudiofos,
Diidum & humanitate ifta tua , SERE-
NISSIME PRINCEPS,abufusfum,
&:EpiftoIas modum Nuncupatoria hac mea excefli: acfuperfunt tamen plurima , eaque pra^cipua , qu^ de facratiore animi tui orna- tu , Virtutibus , inquam , tuis dicenda forent. At nempe nihil eft necefle ^ ied neque facile iL las exponere , quas Tu Paterno ducis ab ex- empIo^Tequeipfefimihab imagine formas; demonftrasqueadeo\Te Magni LEOPOL- DI morum quoque ac Regiarum Virtutum
Fi-
DEDICATORIA.
Filium effe. Quod quidem decus.utpote pro-
prium, tuaque virtutc Tibi partum , meritd
maximi facis , SERENISSIME ARCHT
DUX,necaliundeTe magis laudari concu- pilcis: probe gnarus 5 non polleTe Auguftis Progenitoribus tuis majorem gratiam refer- re 5 aut fadam ab illis Orbi Chriftiano de Te Sponfionem , fummamque Tui expedlatione tueri, &cumulatius explere, quam Auftria- carum ^mulatione Virtutum. Neo- burgi ad Danubium.
A,M.DCCI.
d
FACUL-
^^m
FACULTAS
R. P. Provincialis Societatis JESU Gerraanis Superioris.
deputatis Patribus kaum, probatumquc fit , Ego Martinus Miiller So- cietatis TESLI per Superiorem Germaniam PrcTpofitus Proyincialis, poteftate aPatreNoftroThyrfo Gonzalez, Ejufdem Societatis Prxpo- lito Generali adid mihi concefta, pr^didum Opus typis evulgari pcr- mitto. hi cujus rei fidem has Litteras manu mea &C Officij Sigillo munitas dedi. Landfpergx 12.Sept.1699.
Martinus MMer,
C.F. Mene- ftrier. Ltb. ftnguluri, Etnman. Thefnnrm Cannocchia- lc: LtngMUg- gio degU Eroi.
Entretien (i Engene (£ cC Arifle : L4 Science de la CoHT,
Sfortia Pal- lavic.Lth.de Stylo(^Dia- UgoCap.ii.
».7»
CONSILIUM OPERIS
E T I D E A.
'E Arte Symbolica : quam aliqui Philofophiam Imagi- Idioma Heroum alij , vel Equeftri Nobilitaci ac Principum
«\ vnum ,
Aulis propriam Scientiam vocarunt , etfi fcripferint multa multi , videmus nihilominus , procudi paflim , edique in lucem Symbola , tam abnormia,&: inconcinna ,ut arbitrari quis polHt , de hac politio- ris litteratura: parte , haud fane minima dc poftrema , hcet minus antiqua, nuUas ah"quando leges conftitutas,aut prsefcriptos ullos unquam Canones fuiffe. inducor proinde.uc credam , Symbolographos iftos adeo rudes , ac im- peritos , vel nulla penitus Artis hujus Prxcepta legiife , vel,fi legerunt forte , illorum fubindememoriam perdidifle. Fatendum eft equidem, plerofque fcriptorum , qui de hac Arte fcripferunt, non perinde omnibus fcripfille : cum enim vernacula fua, patriaque lingua fint ufi , populares videlicet fuos , non item exteras gentes , quippe Idiomatis illius utplurimumignaras^erudierunt. Atenim quitoti litceratorum Reip. fcribitjlatinc fcribat , oportec : hic cnim folus denique fermo eft , qui ubique terra- rumaddifcitur. Scitc proin didum ab Authore gravifTimo fuic ; Nujtts unim longe feUciJJimx Itngut beneficio . quanqudm in vulgi labrif jamemortu*, videri Deum magnam tartem ejtts pcens condonaJfe,(juam inuniverfum hominum genus Nemrothi temeritas pro- vocavit. Equidem haud fum nefcius , vulgatos ab aliquibus hujus argumenti libros latino quoque fermone fuifte. Sed hi quoque vcl negledi , vcl ne ledi quidcm : nuUum ccrte traditarum Prxeeptionum , in ejufmodi fymbolis, vcftigium reliqucre. Quam ob remoperx pretium eric , flartis hujus cadem illa prjecepta rurfus exponan- tur , non latino tantum fermone, utab omnibus, quilittcras amant.poiTmc intelligi ,* verum ea infuper ratione , ut legi jucundius , & commendari memorijc facilius queant. Secutusigitur Horatij Flacci exemplum ,qui de Arte Poetica Carmine fcri- pfit , ipfe quoque Artein Symbolicam versa Oratione compledti aggrefTus fum : Vcr-
ficuli
ficulienim cum voluptatc legi , facliiusque.ac tenacius impriml & ha;rere mcmoria: coufuevere. Qux caufa videlicec ell , quod prima Grammacices Elcmenta in verfi- culos digeita = pueris edifcenda traduntur. Hinc paricer eft , quod , qux principio Civitatibus datx Legcs fuerunt , verfu, feu carmine conftabant. Et ,qucmadmo- prohlem^ dum Ariftoteles animadvertit , Cancilenas , ad fua ufque lempora , nomen Legum 5^,3.19. rctinuifTe , quod prima: Veterum Leges Cantileme fuerint -, ica in Sermone noftro ^roblM» Teutonico carminum fcu Hymnorum Sc Odarum ftrophx brevis lex quxdam,mi- nutularque Leges hodieque appellantur. Quoniam vero Didadicum genus omne , ^giffn^^'',, atque Arcis cujushbeclnfticucio tecricam feveramque fpeciem pra^fert , eam ego,(3{|fl5. quoadpoifem » amoeniorem rcddere ftudui , acPracccptionum cjuimodi amarorera, ceu poculi medicati oras , qualicunque melle oblinere cum Lucretio fum conatus : fic enim is , poft celebrem illam fuam comparationcm fcribit ad C. Memium L. A- chaici filium ; Lib. 4. de
- ^uoniam h^c ratio ■pUrumcjucvidetHr Rer.Natnraj
Trtjlior ejfe - - volui ttbi fuavtlo/juenti tarmiat Pierie rationem expenere nojlram > Et quafi Museo , dulci contingere melle : Si tthiforte animum tali raitone tenere Vcrfihus tn nofiit poffem, • - Verficulos prasterca ipfos feftivis interdum narratiuncuHs mifcere , refpergerefald Satyrico, ac ea , qua: Dialogo incft, gratia leporeque condire laboCavi ^ ur quacun- quc ratione aliquem hujus difciplina: faporem Ledoribus elaborarem. Quod an confccutus fucrim , iftorum efto judicium. Cxterum Oecotiomia Carminis hzc cft» Naturam primum atque Ortum , feu Natales Symboli , perfcdi , Heroici , quo deprzcipua mihi Tractatio eft , explicare aggredior : Tradj dein ejus Defi- nitionem , ac fumma quinque gcneraliaque Pauli Jovij Pr;£cepta. Geminas prx- tcrea partes, quibusperficiuntur Symbola prorfusomnia , Corpus videlicet ac Ani- iBam,feu,quod idemeft.Figuram ac Lcmma,tocidem fermonibus exponorduobiifquc alijs ornatum , vitiaque Symbolorum enarro.
Porro cum Exempla non ad agendum modo , verum etiam ad intelligcndum , <Juod pra:cipitur , plurimum valeant , corum quoque numerum bene maguum dele- gi , eaque in quatuor ClaiTcs diftribui , prout argumento , 8c Audorum fuorum con- filio , propofitoque difterre videbantur. IcaqueSacra, feu Chriftiana primam mi- hi Claftem confticuunc. Milicaria, Erocica , Regia, proprieque dida Heroica , pro- ximam. Terciam deinde faciunc Ethica & Policica , qua: morcs informant. Poftre- mam denique Sacyrica , quibus vicia carpuncur. Immericoenim hxc ulcima coto Symbolorum Regno profcripfifTe vifus eft tum mihi , tum alijs Moynius : ucique ciim in fuam ipfe legem femel icerumque peccaric. Videri aucem mea quoque ifta quadriparcica divifio poffic aliquibus, non juftis adeo prxcisisque limicibus cir- cumfcripca , uc non in ClafiTem vicinam , ob modicum : qui incereft , fulcum auc cli- vum transferri Symbola quzdam, atque Echica Sacris , & Heroica vicifnm Echicis annumcrari queant. Minus tamen, ut arbitror , incommodabit hxc confinium , aclimitum defignatio ,quando illius ope Indicis , quem Figurarum ac Lemmacuni feci , tuopte arbitrio poceris , ubicunque Iibuerit,ea reponere ac profana etiam , quod fa:peIicebit,&PiccinelIo quidem folenne , ac perpetuum eft , Religioni confccra- rc. Studiose vero ab aliorum , puta, Piccmelli ejufdem , Menetrerij , &: , qui Apel- JemSymboIicumnoviffimevuIgavit,Jo. Michaelis X>QXi ter ^ettClt / exemplo re- ccfli , qui non ahum in recenfendis Symbolis , quam Figurarum , five Corporum or- dinem tenent : Ea vero Corpora &c Figura: . ut ad diverfiffimos fines ab Inventori- bus fuisrelatiE fuerc.fic earatio,acmethodus longum , ac finuofum iter prxbere videbatur, Heroem fuum ab aliqua Virtutc, Munere , Indudione animi , Confilio, & Propofico celebrare volenci. Per ipfas pocius Virtutes , Munia, magnanimosque aufus , Sc omne genus Trd^g ducere te compendio voIui,ut haberes ftatim in prom- ptu , <\\ix forte percuperes. Quod fi omnino tibi fixum effet , non nifi Solem , Lu- nam , Aquilam , Leonem S>cc, producere , prxfto tibi erat futurus idcm , quem dixi,
d z ' Figu-
Figiirarum Index , qui Lemmata pariter omnia rebus ejufcemodi , ac Figuris accom- raodata in conrpectum daret , teque ad inrpiciendam fingulorum mentem , ad majo- rem prxcipuumquc Ckflium Indicem dcduceret , plurainfuper ,eidem Figuras , pro- pofuoq.ie tributa Lemmata ibidem reperturum. Nec enim , ubi erat idem unufque Symboii lenlus , & mcus , bis iftud , vcrborum tantum ac Lemmatum diverforum iu wratiamexpino^ere operx pretium duxi. At neque prorfus expinximus omnia, quantumcunque felecla &:emendata: fpiftius enim volumcn, ac fumptuofuis erac futurum 5 ideoque non multo paitciora leges , quam in JEs fpedabis incifa. Scire te przterea velim , relatain proprio Au£lorum fenfu , ijsdcmque cum Lemmatibusa me Symbola fuifle,nec ad alium finem,aut argumentum vel intiexa,vel detorta : uti- quc cum , fi collibitum ciret , tuo Marte , minimoque negotio id facere ipfe pofles. Hsecquoque caufa fuit fervandi eadem plane,quibusilliufi fuereLemmata,feuItaIica, feuHifpanica GaIIicave:quxtamenIdioniatum iftorum ignaris exponct latinoSermo- ne idem ille Clainum Indcx , numero prorfus eodem , qui Symbolo cuique expido fubijcitur. Quzcunque vero Symbola vel fpedabis, vel Ieges,etfi eaemultis , etiam ineditis Auctoribus,nonfinedelcctu & judicio collegerim , haud tamen illa,tan- quam omnis omnino naevi expertia , penitusque perfeda tibia me venditari exifti- mes. Mukaquippe celebritas fua , &: Conditorum fuorum dignitas haud paticba- tur inhacmca Syllogedefiderari : quo vero loco ac precio cflTe apud te haec ipfa, tumaliaomniavelles, tuo nihilominus judicio reliqui : poftquam eorum , qui dc conftrudlione Symbolorum fcripsere , fententiam expofitac in Carminc Leges often- derunt : quas fiquando gravius , feveriufque videbor protulifle , non id a me Judicis audoritate , fcdProeconisofficio fadum cfl!e, Artis hujusperiti Le»5l:ores interpreta- buntur. Qui vero novi ad hanc Difciplinam accedenc, viam illi fibi adeandcmde- monftrari haud gravate patientur.
Quod fi denique aliquibus vidcbor tammultitudine ,quam paucitatcSymbolo-
rum peccaire : quando hinc ipfa voluminis magnitudo terrere potcft , illinc vero
multanihilominus,quorum ipfimGminerCjLedoresdefiderabunc ; in tamancipici
caufa pricfidium mihi ab alterutris obtinget. Nam qui multitudine dele6lantur
Symbolorum , numerare hic plura millia poflfunc ; & , qui paucis func contenti,
longe cflic plura a nobis pra:termifla probabunc. Utrique vero fatebuncur ,
nequepaucioradebuifl"eproduci,ncque prorfusomnia pocuifle: cum
alterum ad exemplum parum , alterum vero Ledoris patien-
tia: nimium , ac prope infinitum fuiflTec futurura.
\
DE
A R T E
SYMBOLICA
AD
E R A S T U M.
SE RMO I
V..:
PROPOSITIO
ET
CONSILIUM OPERIS.
I.
<&ui- . w**t-
Am dudum promifla, fidemque rcpolcis, ERASTE, Symboli ut Heroi Naturam exponere tcntem : Ortum, CauiTas, atque Modum. Qui Lemmata fianC Congrua Materi^e, fubjedum animantia Corpus 5
Integruman Verfum, vel dimidium fibi Lemma
Po{cat : qu2E fuper impofita eft Scriptura, quot efle
Debeat h:rc Vocum : num fiipra tertiam abundet
Qu^elibet : an veteris Proles manifefta Poetje
Semperadoptanda ; &: diverfos munusin ufus
Converfiim : an generarc nefas, novapignora, Verfus,
Quin 6c Verficuli confradi dimidium crus ?
Hcec me ^! plura jubes chartar committere ; tanquam
HsEc curaturi olim fint prcccepta Poctse, ac
Pidtores, quibus audendi, quodcunque libebit,
Sempcr erit ratio , vel pro ratione voluntas.
Delphinum fylvis appingent, fluftibus Aprum_j.
II.
FAc aflentiri : namque eft hominum genus udum, FlexiUusque hedera Vinum monftrantc ; fequctur, Quo duces , Mufis Baccho donarc paratum. Veriim audin , quantis feriant clamoribus Aftra Porticus, atque Stoa ? His aufimne ego vellcrc barbam, Palliaque excutiam fordentia pulvcre multo ?
HSEC
s
SERMO /. PROPOSITIO. 3
Wxc quoties manibus contrcdant Sacra profanis
C^ede Chimsrarum (a) Okaml taboque Caballij (b)
Proxima dcbentis centum convivia corvis.
Horum.ctenim prodire folent excufa fodinis
Symbola, Di Magni ! quot, quanta, &: qualia : quamque
Natur^ diverfa fucT, ac pugnantia fan^^
Menti; Piduramquenihil dicentia fupra,
Vel rem nomine quamque fuo appellantia Verba !
111.
Ic fit, quando Stagira afcendere Pvoftra relidla Vifum, Parnafloque ftatim indormire bifurco, Invitis Mufis , averfo &: ApoHine : fic, ciim Navita debobus, de Ventis narrat Arator, (c) Muficus a^dihcat, canit autem Vitruvius. (♦) Scd Ridebunt Dryades , brumali tempore Vtfcum Fronde uirere nova^ quod non fua parturit Arbor,
IV.
QUid ficies illis, queis tota Scientia, nofle, Quod didicere ipli, neque fc qua?rentibus extra ? Qui fe conftituunt normam , finemque fcicndi > Ultra fcire datum eft nihil : Alcidesque Columnas Heic pofuit geminas. Jubct, hk, Pinto, fede quicfcas j Qua rehdemus, ait Larconius, &Chufimu{us. Improbc, qUo tendis, metas egreiTe prtorum, Et noftras } Ars fi ulla foret , fciremus & Ipfi : Nunc fugit ignaros h.Tc ; Ergo, haud efle , fatendum eft. Ingenium quareinpedicas, & vincula mitrasr" Pinge, [licet] quodcunquelibet: fupcradjice Verfum, Qucm^ortunadabit : vcl , fi non fiifficit unus, Junge duos , aut tres : Vctcri de Lege, Novane, Nilrefert: Cicero, an Maro ; Livius, anVenufinus- Protulerint, cures tu fcdicet ? Id fatis efto, Exftet ut e labris, fifllim velut inteftinum, Vittabipahnaris, ferpatque volumine vafto. Plura pctituris ahimose oppede Magiftris. ;^
A 2 V. Euge,
{i^Chim&ras appelUntT^hilofophi Jdynata^ qu£ veque funt, nec effe poffunt. (b) Genus efi argumentandi Negativum , Okamo familiare , quo probandi onus inDcfendentem rejicitur: diBum vulgo EqvusOk.ami,^«o^ inflarEqui recalcitrct , iiel flcrnat, (fproculcet opiniones aliorum, iit faciehat Okamus^ de fuis fiahiiiendis parum foiicitus. (c) Kerficulus contrarius pervulgato illt : Navita de Vencis, de Bobus narrat Aracor. (f) Qui fcrtpfit deArcbite£lo7iica.
* S E R M 0 1.
V.
EUge, Zoc^c~$! Quid eiiim Chryfippiis verius unquanl Dixeritj aut Crantor ? potuit vel jupiter Hammon ? Ergo infelices Jovij , (d) Bargaglij, Arefj, Tafsi,Ammirati, Contili, Farra, Palazzi, Pittoni, Paradini , Dommenichi , Simeoni, Ferri, Rufcelli, Emmanuel Thefaure , bonoque Mafenio plorate olim Petra Sancla : diu quod Tc retinere domi, Domino repetente, nequiret. (z) Sed tu pr:Ecipuc, Tibicen Gallice j (f) tuque, Cui MonachiNomen Cun::e, non Clauftra dedere, (g) Infani, qui poftremi Pr^ecepta dediftis, Necquicquam cauti, atque operam fumpfiftis inanem» Non ego ftultus ero magis , ut qui httus arare Poft omnes illos, & arense femina rurfus Mandare aggrediar <? Quis me {anabit Apollo, Reftituetque mihi > poftquam omnis funditus olim Anticyra (h) exhaufta eft Piccoribus, atque Poetisj AddcMathematicos: Gentis TPJA FIANTA Mencni. (i)
VI.
OUantuIum item Hellebori fupereft a Chryfopoeia, Ignotum Lapidem (k) Nodu qUcTrente Diuque? Ad reftimdumRes veniat, viridemque Galerum. Pridem eft plena Ratis Gaileri. (0 Paginaque omnis Sutori impleta cft Romano : aflfueta notare, Romulea quicquid ftulte geftum efifet in Urbe. Non is plebejam duntaxat in Acla referre Sultitiam folitus : quin Jusque, DiemqueTiaris Dicere, nec Procerum gladios, Oftrumque vereri» Audijt hoc Orator Regnatoris Iberi, Seque dolens Cenfur^e hominis patuilTe profani, Continuo jungi currum imperat, adque Tabernam SiftitEquos, hominemquerogat,Libr6ne fuolpfuni Intulerit? Petitillemoram, penetralibus imis Dum referat commentorum monimenta fuorum»
Mox
(d) Komina Scriptorim, qui de Arte Symlolic'i prxcepta tradiderunt , vel cti^m Symbola cof^diderunt tn ItrJi.t. (e) P.Jacobus Mafenius Lihroy cjnem infcripfti Spcculum Imagtntim. (f ) Clattd. Franc. Meneflricr. (g) Vetrus le Mojne^ Scriptores Galii , quorum nomina Tibicen , ff^Mo- naclius Latine. (h) Infula celebris h proventu Hellebori, ad purgandum cerehrufn validi. (i) cujus libcri fatni omnes. (k) Lapidem Fhtlofo- fbicum vocant Alchtmtft£.. (i) Gaileri Ka)ferjpergtj Liber infcrtftus: Stultorum Navis, C^JavVCtl-Ecijiff.
PROPOSITIO, i
Moxredit, ac obiter erandem percurrit Elenchum. Inde ait : in noftris Veftra Excellentia chartis Pra^cipuo ftat fcripta loco. Cur, Furcifcr, autem? En recito : Quod mancipium de Gente Agarena In patriam multo inftruclum dimiferit Auro, Barbaricos emptumcjue, relatumque inde caballoSk Usque adeo ftulte fadum hoc, infane, videtur? Prorfus. Quid facies , fi videris inde reverfum ? Audierisque , Urbem refonare hinnitibus Afris? Tuncego, deleto, quod nunc eft, Nomine, Nomcn Illius, qui Libertatc potitus 6c Auro, Maluit ad veterem ftultus remeare cataftam, Sufficiam. Donec fiant, &: in Adca referri Ifta ctiam cupiant, qusfcripfi, fcripta maHebunt.
Vll
'VrUnc age, fi Oominam pafcuntNafturtiaRomam, -I'^ QHicl fuperefle Annon^ credimus Urbibus iihs, In quibus , ut proprium , fixit libi Moria Regnum $ Jam pridem plangit fimplex Cervavia peclus, Vicinumquc Lacum Cornfigia fletibus auget, Quod periere fuiSumma cum principe Cenfus. (m) Ediclo quanquam cautum foret, atque Senatus- Confulto , patrijs fruges avertere Terris : Ni , quos aut Weilhema fibi , aut Brunegga Sorores (n) Mercari Modios veteri pro foedere vellent; Cum feges alreutris provenit avarior agris.
VIII.
ESto, inquis, ftultus : quid tum > quando omnia plena Stukorum eflc ferunt Di^, Liumanif que Cathedr.T, Nil vacuum eft usquam. Numero te excerpere fruftra Niteris. Efto voiens igitur, qucd teeflfe neceflRjm eft, Author. Pr^clare ifta mones. Vin' & nie pangere verlus Infuper, & duplici ceritum plaudere noli? Parebo : quia mc modo quinquagefimus annus, Et Luftrum puhant, accommoda tempora bili j Cum nigra humorem mutat fuligine flavunij. Donec adhuc fuperant in cano vertice crines, Et fera regnat E^yems capiti : Vulcania pedus
A 3 ^t^
(m) Nomina Oppsdorum hi V^zlatmatu, (fadLacum Acronium fitorum^ ; Hirfchau , ^ Buchorn : i /epidis illepidtsqHC diciis (f faclis celebrata. (n) TaIia funt etiam alia duo : iretlheim tn Botca, d Brauneggen i» Ttroli.
(St S E R M O I.
Sed coquit , &: plenis pulmonem follibus inflant ■
Brontesqne , Steropesque , ^ ntidm menibra. Fjracmon» Dum paucos inter dentes fuperat Genuinus. Nam quis ferre queat mifercT difpendia chart^ ? Omnis enim -/i^gyptus patria viduata Papyro (o) Emblemattographis cefsit. Jam Mundela Cp) raros Nympha Soloecismos fubvecfrat Matribus , illo Panniculos dum fonte lavant : ScllcTque Patrocli Stipantur foeno , pecudes miferante bubulco.
IX.
SEd nunc prscipue gravis ell: injuria chart^ : Nuper enim variis Lex emanavit ab Aulis, Dans pretium Chartis. Quanti pars quarta tabellx ? Aife uno. Folium? Quindenis, five Tricenis, Aut Sexagenis \ prout eft merx , quam licitaris, Vendis,, Lite petis. Vin' Librumc' pendito nummos Centum 6c viginti. Vsenit quanti ergo Volumen ? ]am numera dextra : (q) quingentis atque duobus. Tanti igitur Cento, &: modico cum glutine calxeft? Haud equidem : fed qu^ impreila eft Regalis Imago Principis, ad Rhenum modo frena tenentis. Adoro Pronus , ais : verum potuit fortafte minoris Prrediutn emi, vel Rus ; Mycale, vel parva Seriphus,(r) Qiiam chartcT, quamvis fit pura, &: Virgo, volumen. Plauditc Caufsidici , quando nunc veftra agitur res. Balneolum Abbachij , SaLT conducite furnos. (s) Non Cajus Titio pofthac intendere Iitem_5, Non fora veftra volet clamofi urgerc querel.U Deferet anteftata diu vadimonia Coifus, Et dimittet Agros i Magalia, tresque Capellas : Tanti Cliarta valet , quanto Res , Caullaque conftat. Claiidite jam ri^vos^ lCti:(c) fat prata biberunt.
Co) 'Prlmus clmrtarim ufiis inftttutus in JEgypto. Vlinius. (p) Rivuf, Miindelhemiutn Suevi£ oppidum alluens. (q) Keteres in fnaniis Lava diiritis numcrah.tnt monades feu unit.ttes , ^ Decades ; in dc.xtra vero centenarios (f Millenarios. Cauffinus deElocjuential.().c.S. (r)llrbs 6ari£: (^ Infula in Mari Mq^£0 , parvitate fua infignes apud Poetas. (%) Vici funt infrecjuentes ftpra Ratisbonam , in qua ttrhe cocpta ftiit h£C lucttbratio : Abbachium aiitem ab aquis medicatts farnarn hahet. (r) Ita Jure-Confulti quodam litterarum compcndio fe fnbfcnhunt ipft (^ pUrumque fcribuntur ab alijs.
PROPOSITIO. 7
X.
\ T bcnc, quod nondum mercedem pcndere jufla eft, -r\Seu^4/f;r4hsc, five eft ^.fmo , vel Fpijtola: ^uodque Nondum Mercurius vulfis Talaribus h^ret, Ne pofTit populis mendaci illudere chart.i. Ad Cenfum venient , lucrofior Aud:io , Vela Mjgnarum Thefium, & forma quacunque libellij Qu<-T!que Magifterio , vel prima Laurea Bacca Donatos, populis, Lituo refonante, propinat. Stoicidc^, moneo, properatc excludere fa?tus, Si gravido forfan concepta Minerva cerebro cft j Dum licet, ac proles etiamnum libera nafci, Fafciolisque poteft Scokavia (u^ fternere cunas.
XI.
^'■•S/^/^Uorfum iterum diverfus abis ? Huc dirige curfum, ^Quo fuit , ^ propiora dat^e lege Littora Mcts? Ferftqueris Folium^ [ h.Tc tua magna potentia] ab omni ^wd rapttur 'vento : Heroum pertsfus &:Artis Promifo; tanquam Cauft^ Patronus iniqu.Y, Dummodo non in Cauifa , optas ubicunque morari. »
XII.
Auth.^X^Km cur non fcabiem hanc devltem? Difperam,fi -L^ Non potius dormire lubet. Suaviffima , dicunt, Vita, nihil fapere , atque Amnes finere ire deorfunu : Omnia mirari , laudare \ infedraque fadris Ducere deteriora , ncc ultra perdere Verbunij : Quam fi rc(5la voles veftigia figere Cancros, Aut knam Furijs agitato texere Orefti. (y^
xin.
(u) Toparchia CoUegij Ingolfladienfis , in qua conficitur charta. (x) Sitniiitudo ufurpata Philofopho 3. Rbet. c. 14 Exord'um w«^«/>, tum maxime cft neceflarium > cum malam CaufTam liabemus , auc habere videmur, tum enim ubivis immorari conferr magis, quam in re. C^uapropter etiam fervi non refpondent ad interrogata, fed qua? circa illalunt, ea dicunt, & exordiui tur. £ Vcrfione S))z>. Mauri. (y) Proverbium tnde natum , quod ob nectm Cljtttnneftr£ M.itri illa-^ tam, de ftatu mentu dejt^us ,a^usoi^ue m furias^veftes fibi dilacerarit. Ktde Mjihologos»
« SEJ^MO l PROPOSiriO,
XIII.
^-.r/ tllIciieiterum^fr5ngesnefidem?^//M.Grave faeft mihi nato ^ ^Q\s Rhenum,& RhodanumiLigenmq',;, AranmqjjGarumnamq;, Et quam credula Padorum fiducia Gallis Teutoniam adjecit, pluresque in Pace Triumphos* Verum hoc edico: Tibi quod confcribimus uni, Qu^-fuerint hjec-cunque : alius procul omnis abefto LeCiorum : ni forte velis recitare Colono^ Ciim vacat. Inde etiam Pontano : unaque Amerino^ Fabro^ Balthafari^ &c quos Pauperis eft numerare : Omnes Sylvigenas , Cslo capita alta ferentes. Queis a?tate alia fum vifus idoneus Author, Mufarum Interpres , conducendusque Magifter» . llltro alij qusrent alijs Oracula Delphis.
/^H^A
SERMO
SERMO II
ORTUS
ET
DEFINITIO SYMBOLI
PERFECTI.
I.
^^rfl ^^^ <^uoniam ventum eft, age, confideamus , ERASTEj ^mJ /l Scisj non lonea me
ga meos lallarc folet via greflus : • fi^ ^ Nonquod acjualiculus me adeogravet^aut humero Mons ^J/^^«H^ Impofitus curvet , ridcndus & ilia ducanij. Rclliqui.T PodagrjE triftes, infractaciue Nervis Virtus, &: vigor articulis , fufflaminar. Olini Ipfe aderas miferans verfantem membra grabato, Tres {lipra tabulas , nodem advigilando moleftanu Fallere pollicitus, Scriptoris Ledor amati. [ Namque magis capior Scriptorum Luce maligna, Et, qu.T Piduram illuftrant , nigrantibus umbris.] Dum referas Librum, recitasquc exordia Libri: Urbem Romam principio Reges habitere: O) Excidit ^ manibus Tacitus j fomnoque labafcens, Ipfe magis tacitus, retulifti ca?tera ronchis. Hoc igitur refide mecum , quem proxima fternit Herba, thoro : ft Homo fapiens , mihi crede , fedendo^ Accipe dicta libens, altsque infigito menti.
n.
Ollod Coelum &Terras, & condidit omnia , Numen Materiem informem , confufaque femina Rerum Produxit : tum qua?que Loco difcrevit , & Ufu : ImperftBajubens perfcBtim abfvhere Corpm. (b)
(a) Comtl. Taciti Jmial. L. 7. Vrlncifium : rej)rchenfnrn a Scaligcra ,- c^iioA Hiftoriam fcribens i i carmine , fcii ■vtrfit inchoarct. (b^ Kerfns ef Scve.* rim Bocthij Ith. 3. deConfolatione Philofopht.i. Metrop.
lo SERMO II. ORTllS
Hxc atas , hxc prima fuit ., quam tradimus , Artis Conditio \ nam Nobiliras antiquior Arti Contigit haud ulli , Stcllis Mundoque priorj. Nam duo divifum traherent ciim in prarHa C^lum, Aligerum , Bellique Duces : hinc Lucifer , inde Oppofitus Michael : fua quivis Symbola fcuto ExtuHt. ASCENDAM, ambitiofum Teffera fignat Luciferum ; at Michaclcm QUIS, SICUT DEUS? armat. Symbolicx h^c Artis cunabula prima fuere. Nunc quoque bellantes , Regnatoresque fuperbos Atfeclat \ fcires ut , qua fit origine crcta. Corpus adhuc deerat : fed erat Cctlcftibus illis Mentibus opportunior , & fimilis magis , ut qu^ Materi^ nihil, aut tcrrense farcis haberct.
III.
Hlnc Pharios delata Lares , Mcmphitica Rcgna, Pyramidas quamvis habitaret , & Atria ReguiiL., Nil uftra Corpus fecum attuHt illa : relida Parte fui mehore, Polo. Morum tamen, & qu^ IUius .Ttads Sapientia difcere quivit, Naturx pr.Tcepta dabat : fed cognita fohs, QL,iinftitu6re, Hieroglyphicis ; Genti Oedipodarum. Anne bonas etiam Livor prcmit improbus Artes, Docrorum vitio ? NamSimia, Nodua, Serpens, Sol, Oculus, Coccyx, & Oryx, Phoenixque, tihxquc, Pluraque fexcentis monftrof^e iEnigmata Sphingis, Quid fibi qu^que vehnt, quid denique dicere muffent, Quondam Pierius, Kircherus, & Horus Apollo (c) Exponcnt feris cetatibus : atque jubcbunt Credcre nos, quod divinaverit ifte, vel ille.
IV.
TnSopus quanto popularior ! ^ger apud qucm xI^Qiiadrupedum Princcps ex antro ita tarier inht, Vulpis opem rogitans : fuccede penatibus , Hofpes, Et mcdicas adhibeto manus : Artcria pulfumj Reddit in<rquakm , fcbrisque ex.Tftuat ardor. Huic contra tales reddit Vulpecula voces, Et procul abfiftens : Equidem , Rcx magne Feraruni.', Si qua fides Vulpi , fubit hanc miferatio mentem^ ; Et precor , ut vivas. Veriim donare falutenL^,
(c) ^i de [Iicrogljphici^ SgyptiorHm(f Obelifcis fcripftrnnt.
Haud
£7* DEFIN ITIO STMBOLL n
Haud opis eft noftrje. Video, Medici Medic^que Spcdare Introrfum veftigia, nulla RetrorliiirLj. (d) £rgo dedit brutis fermonem Animantibus , ut nos Bruta minus gereremus pcd:ora. Nec fatis illud yEfopovifum efti Epimythion addidit: Hoc eji^ FabitU Jignijicat, Momus non plura requirat, Optarit licet ille humano in corde feneftramj.
UT Virtus amat in media fe fcde locare, Extrema evitans : ita fcra , &: cultior a?tas ^^fopo caudam , & verbofum Syrma recidit : Tum brevitati aliorum fcsquipedem addidit ununij \ Sculptura? fociahs , ^eterna Lege , Pcefm ; Aut certe Profaim Gnomen , ciim non datur ultra» Id placuit fcrvare tamen , fas omnibus eflet Ut Brutis, Plantisque, humanas reddere voces, Picis, &£ Turdo facundius Agrippinx. (0
vr.
HOc tandem perfe^fla, ornataqucSymbola cultu, Sefe oftentorunt, cum Parthenopa?ia Regna (f) Impcterent Franci, Carolo Duce. Signa Cohortunij, Scura Virum, &SaguIa, &Galearum Lux inimica, Late fulgebant infcripta minacibus Umbris Aufus magnanimi: fed cui DEUS abtuit Author, Fataque , {blum ItaU Gallis tellure fepulchrunu. Conceftura diu. Qui Parma inglorius Aiba (g) Adrtitit 5 is nondum meruit Virtute notari. Hinc certatim omnes infculpere Symbola {cutis, Atque opponere contra , ut pila minantia pilis. Condere dein Leges ; o^x prsplacucre , notando, Quspque minus: fic Ars evafit, qui fuit Ufus, Quam nefcivit Ariftotcles, & Quintilianus. Ut fcires , Veteres non omnia perdocuiffe.
B 2 V\\.
(d) Mfoptls P. //. Fahilk 36 Refert etiam Horatitis L. l . 'Bfifl. i. (f Lum tiiius L. 30. Satyr. ( c) De loquacitate Picarum mcinincrunt Ovidius^ ^erfius i MartiM^ (S' de AgrtppmJi. Turdo Vhnius l ib 1: 2p •?,'. ^2. (f) Expeditio Carolt VIII ad occupandum Regnum Ncapoitanurftj Anno 1494. Itent Ludouici XII. Anno 14^9. Ad qu£ tempora S^mbolortint nrtum refert Paulus Jovtus , (f communitcr alij. (g) Vtrfus VtrgHy l.p, jEneid. expUcatus. ...
12 SERMO II. ORTllS
VII.
lAm dudiim aufcultas, & dcfinire jubes mc,
J(^id fitj quo de agimus : fatisjan fint Symbola,di(fTum eft*
Audio : fed manibus fine me prius induere od-o
Terga Boum ; trado dumeta horrentia fpinis ,
Quanta cruentata nemo Dialedlicus unquanij
Submovit dextra , &: connixus corpore toto,
ObjeBo Logices dum Voces adfl:ruit : aut qui
Pontem Afini, monftrum tot crurumjlfofccles intrat.(h)
Attamen his qu^evis Vox Barbara, puta Latina eft^
Nec pangunt Verfum, nifi quem indignatio fecit.
Felices, quibus ifta licent! nullusque timetur •
A tergo Orbilius , barba , ferulaque verendus,
Me Vox una fugit , nullo retinenda capiftro,
Refrasflaria , &: intraftabilis , atque rebellis.
NuIIa prehenfuro vacat Anfa : elabitur inftar
AnguilLx IsEvis, nullius amica Poetar.
Atque utinam poflem fpernentem fpernere ! nunc eft
Hrx mihi opus nimium. Mediam an diffindo fecuri
ImpaifLa ? & fcribam Meta , tum, Pbora ? Vel geminabo
Hoftem Sigmatis ? (i) Audemus graviora coacrci
Imperio Verfus, minimumque Licentia peccat.
Dicatur tamen interea Translatio , donec
Suffidet numeris , metrique explebit hiatunij.
VIII.
QUod felix , fauftum , fortunatumque fiet ; fic Dico: Symbolum erit Translatio : non tamen omnis, Sed quam jufta tibi faciet Proportio, (k) qus rem Quandam per Rem aliam , cui eft fimilis , manifeftat. Vel fic : Eft expreffio Tralatitia Rerum, Per Formam Similis , taciti tamen : atque Figura, Et Verbis conftans, ad quoddam nobile mentis Propofitum, Senfum, aut Alfeclum fignificandum.
IX.
(h) Vropojttto K Eticltdis diBa : Pons Armorum. (i) ytde Lueianum in Judicio Fbcaliunij conim quibus i Littera 2 accufatur Ltttera T, quod pafjimy in Diale£io fotijjlmum Attica, in futim locum irrepferity (^ antiqua fua poffeffione fe dtmovertt. (h) Metaphoram ftcundum Ana^ logiam ftu prop«rtionem vocat Artfl. L. j. Rhet, e. 10,
BT DEFINITIO STMBOll. i)
IX.
EVax ! cvafi . Sylvano c^edito porcuni_! ; Ac, fi vis, etiam duo, vel trcs citde Sophiftas, Qui Genm^ Sc Speciem poftremam , aut Dijjcritatem (1) Explorare volent Cynic.T nidore Luccrnie. Nam, qui Cafiiij, vel ftramina cruda Philippi (m) Incidere, fciunt, OperaArtis, o^^ Rattonis Unius , & Formx non funt , fiuntque per aptam Congeriem rerum complurium , habere ea cundta Eximium hoc, Legi ne lint fubjedia fevcrrE Palladis, 6c ne quis Logicorum hic faxit oletum. Notio communis tamen e(l hic, ieu Generalisx, Alteraque ad Jpeciem contra^a magis : duo nempc, Jutta petit qu^e Definitio. Convenit omni^ EtSoli^ fuperatque nihil, quod non fit ad Urum, Integramque ejus Natur^ Cognitionem.
X.
TTic volo tc memorem di(florum : Fxprepo^^m^
•T ^Tralatitia ea el1: : Gcnus hoc commune habet ortinis
Notio , qu^ Proprium Improprio , Propituque Remoto
Permutare foler. Rex eft Tropus ifte Troporum.
Addideram : Ad Formam Similis Translatio debet
Inftitui ; non quod propria uni Synibolo ita hsc fit
Conditio, non ut multis quadret iila Figuris:
Scd fine qua nunqnam conftantj vel Symbola Pulchra
Efle queunt. NuIIum h^c tamen AlFmiilatio pofcic
Nomenclatorem , aut digito monftrarier optat j
Non Verbo, aut Geftu Xc^o. teftetur adefl^ej
Sed fit adefle fatis. Veluti fert mos hodiernus,
Ut Princeps, peregre quem forte iter urget agendum,
Diirmiulet nomenque genusque ; ignotus abire
Exoptans : Regem etfi tota Taberna falutet,
Ipfe filet 5 fua nec Regem confefiQo prodit.
B i XI.Quid
(1) Vox eft Lucretifpro Diffcrentia. (m) DialeBici VP.Anton.CafliuSi fS^Philippus du TrieUi c^m prdeguntur witioLogtces.
H SERMO //. ORraS ET DEFIKITIQ SrMSOlI.
XI.
QUuid porro? Pars pr^cipua eft: ConjunBio Rerum^ ^"^ Verborum: aut, fimavis, Lemmatis atque Figurx. Hsec Individua eft comes , hac dignorcitur una. ')
Nempe oculis aliqua eft reprxfentanda figura, . •
Cumque cadem vaga fit, nullique obnoxia certo -
Propofito , variosque adhiberi poflit in ufus, Verbis figenda , &: valida rehganda catena eft, i
ConfiHoque aptanda tuo. Lyfippus ut olim ''j
J3um ftetit ante Paron, (n) LapicidcT vecfce revul/am. l
Haud partem exiguam Montis fpeclat : fcd in ipfb eft^ Therfitemne velit fieri, ^el Nirca Marmor, (o) Nympham, vel Satyrum auriculis,pedibusque caprinis»
XII.
DEnique Propofitum fit Nohile , feu riAOOS illud, SeuSenfum f-uerit,quod produntSymbola. Finem Hunc ftatuere fibi , qua: fiint hoc Nomine digna. Ktfinem tabreiacia Opcra , atteftante Magiftro, (p) Inftir habent rornut , qu:s Naturalia finit. Sic tandem e CathedrA , Sv medio eludiata LyccOj Cq) Caliiope pofthac curret pede liberiore ; Et , nifi cefpitet interdum , non fegnius ibit, Ac Eqvus Hippodames Eleo e carcere , cujus (r) Quadrupedante putrem /bmtu quatit ungtila campufn» (j)
(n) liifula eft in JEgco, e quk Marn2or-,V.triiim proptereA dtBunt, effodttur, (o) Homerus in fua Iliade f/icit alterum turpijfimum , pulcberrimum^ /iltcrum omnium Grscorum, qui ad Trojam venerunt. (p) Ariftoteles. (q) Locus^in quo hic docebat Athenis,a Lupo ftc dicius. (r) ^£ curruli certamine oh pernicitatem equorum vincehat omnes in Elide , regiont^ Veloponneft. (x) Verfus Virgdio famtlianSi ^fcpius ufurfatus.
SERMO
^(o)^
SERMO III
LEGES JOVIAN.
GENERALES. I.
^^^ Olvimus e Portu , mediumcjue tenemus, ERASTE, ''''^'^'^^^'tjuor, fulcanres vada falia, faventibus Auftri'-. 'f Quid fi reHaret Boreas? Tamen eflct eundum ^ : '^Si non, quocoeptum ef!:; quo fcrret Vcntus, t< Unda. Littora jam longe; magis & mihi turpe reverti efl, Quam dare, fi fic Fata volent, nova nomina Ponto. Te fupereflTe volct , fi quis L)£US jequnre regnatj Atque fuum in terras portabit Ariona Dclphin. Nam memini , te forte Chelyn feriente Trichordonj [ Una fidcs deerat] refponla dabant tamen omnes KipcTque, Sylv:rque Lacus. Mons Regius ultro (a) /kfiiirgens, montem oppofitum deponere juflit Pileolum , atque tu^ genua incurvare CamarniF» Scilicet evades. Juvenes Fortuna fovct , ceu Femina : qu.Tque Cruci devota eft Victima, nunquam Fianc Thetis eripuit. - -
II.
- - Quare fervatus Amici CoIIige relliquias , atque in j-ce munus Arenjr. Si Lapis eft pr3Efl:6 , infculpas, licet, a^quora Solemj Dum fubit Occiduus: tria fed (iiperadjice Verba: ORTUS AB OCCASU. Si displicet ambiguum illucl ^ Ortus : feu Nomen {eu Pr^eteritum fiet? |F^ic tu Protinus crades dextre, digitisque duobus.
Ille
(a) buo funt Montes ad Lacum Lucernenfem., Regius (f Pi/eatus di&ii ex advcrfo fe rejpeciantes. Lucerȣ autem frimo cognttus AuBori fuit Lrajius,
V6 S E R M O 111.
llle velut quondam fe Afmi, Luftmlis Aqu^e qui
Epotje reus efle probabatur, poriturum
Pifcina in Sacra cineres promiierat efle :
Poftquam correptum digitis primoribus apte,
Impofitumque Pyrc^E pollindor rite cremafiet.
Scribe igitur : LUBET EMERITOS JAM SOLVERE CURRUl
Longius hoc, ais, eft: tamen eft Scnec^: tamen eft mi
Mens eadem ac Phoebo , quando occidir. An placet iftud :
CONDAR UT EXORIAR ? Magna eft fiducia Parvis ;
Infonti major. Placiturum exfculpere polliim hoci?
DUxM MORIOR ORIOR. C<T{uram tendere nemo
Scioppius arguerit , neque Scaligeri duo damnent,
Ni medium cupiant fibi demonftrarier ungucm.
Quid fi forsdicam ? C.£LUM ET TERRA ALTERA RESTAT.
An Iblcmne illud nobis^ac fepe recodum?
NON TOTi OCCIDIMUS. Supereft pars optima Noftri :
Craftina fors ctiam REDIVIVUM AURORA VIDEBIT.
III.
j^''#- XX-^Ec Extra Rhombum : inverf^ ^ ratione docendi, -i— ^ProtmUs Exemplum ! Qiiando mandata capeflam, Et Leges , ad quas formari Syivibola debent ? Nonne hoc eft , quod tu reprehendcre f^pe folebas In noftrce Docloribus , Orbih'jsque Juvent^ ? Qui commenta ilH fua, vel mage, fi fapucre, Scriptorum Veterum obtrudunt Exempla. Velut qui Cerdonem inftitucns , Crepidam , heus Puer ! infjjice, dicat, FacSimilem. Verum haud doceat, quo fubula ritu Vibretur, quo dente extendi poffit aluta, Deniquc in alterius corio qua luderc Bs fit.
IV.
jutb. VjOn omnes odi memores : amo te magis ex hoc, J^Quod mihi rcftituis, quce te docuille nec ifto Poenitet, aut pudct articulo. Licct Invidia olim Et Maria & Montes commiferit , imaque fummis, Unius ob caudam Pifcis , Vinique lagenam. Nam quid ad Oeconomum attineat vel tota Academi (b) Eabrica, ni loculis gravis eft faber, aut lapis, aut calxf
V.Sed
(b) Academia ah AcAdttno Atbenis idificatA.
LEGESJOVIANJl. 17
V,
iCEd cocptum rcpetamus iter. jovius, Pater Artis, (c)
^LInius in LcBv^ digitos pra?cepta rcdcgit
Omnia. Pentalogo contentus hpilcopus : Uno hoc
Ccclere fe Mofi conteifa modeilia Comi cft.
Primo inter Corpusque Animamque [ ita nominat ille,
Qu.T nosLemma Figuramque appellavimusj aqua ut
Sit Proportio. Tum nimia caligiiie ne llt
CcCcata, ut fit opus Cumis, Antroque Trophonl fdc)
At neque fic patcat [quoniam ell: ea Lingua l^otentum if)
Qmnibus ut Lippis notam & TonforiLus cile
Se velit a furno redeuntibus , atque maccllo.
VI.
TErtia Lex efto : Infigni ut {pedabilc forma Sit , quod pingetur. QLiicquid Natura creavit Nobile, Magniticum, Coeloque, Soloque, Saloque, Aut Ars invenit Rarum, & Mirabile vifu, Hik veniat. Sol , Luna , & Sidera cartera. Stirpcs Pr^cipux Nemorum, Hortorum Florcs, Elcmenta: Ignis, Aqu^; Sc quantiim ell: oculo fpeCTabilis Aer, PerNubes, buccas Ventorum, immo & Mcteora. Brutaque, feuvolitent, feu repant , feu grjdi.inrur: Artificum fabrefacta : parum cft; Arma ipfi, fupcllexque Omnis , & haud unquam fat demonftrata Quadrati In fpiram atquc orbe.m gyratio. )>iccre quin tu Non etiam pofTis , per Clathros Sole micante, Quod Vincentius, hoc : MUTAT qUADRATA ROTUNDIS.(g)
VII.
■^^ Amque Syracofise qu^ fit reverentia Arensp (h) -*^Nobis pofthac, confufa?que cruore figurx a Milite Marcellic' Quis enim tanta otia rerrct
C Deh-ri
(c^^PauIhs Joviiis lEpifcopus Nucerintis <, Patria KoTjocomenJis ^ quifor- fkn omnium primus de hac Arte Commentarium edidit. (d e) Ubi Sibjlla ziattcinabatur ; tdeo diEla Cumxa : [fe Jpecu fuo Trophonius.
(f ) Eman.Thefaurus appellat : Linguaggio degli Eioi: idioma Htroum,
(g) F.J^incenttus a S.Gregorio Mathematicus Belga in ftio ■voltimine de ^adratura Ctrctdt ; quam etfi, ut putant, non demonftraverit, multa tamen aliaprxclara Theoremata per eam occafonemdicitur adinvtniffs. (h) De Jrchimede^occupatis Syracufis,occ>fo, contra, quam cauttm fuerat aMarcello, dum ts tn pulvere fgttram deltneat i fribunt Livius, Plu^ tarchus, Plinius. Ejus diSium celehratur : Da niihi locum, & Terram movebo.
IS: SERMO III. LEGES JOVIANJE. Deliri Senis , & capta niigantis in Urbe ? Iftc tamen potuic ipecularibus urere Clanem 5 Et, fi Fata locu!!-!, Mundum extra, forte dediflent, Axe fuo motum per Jnanc evolvere Mundum.
VIII.
\ T neque defugias, quas Fabula prifca creavit, -^Aut popularis Cpinio adoptavit, numeroquc Addidit a primo vetcrum molimine Rerunr^: Phoenices, Gryphes , Pclicanos, &: Bafilifcosj Et Paradifiacos in patris tergore nidos. (i) Demum , qus in noftrum ex alio procul Orbe petita Antipodes Pinu nuper mifcre Batava, Lufiadumque prius. (k) Longe mendacibus efle Fas fuit, ac Verum interjeCto abfcondere Mundo.
'Il vifu at foedum diLiuque hxc Symbola turpet: Non Monftrum, noc^es quod non finat efte quietas. Nil humile, in trivioque fitum, calcabitur albis Quod pedibus vulgi, obfcocnaque ab Imagine fordet. — Qiiidporror - - Humanamdamnat, removetq;Figuram. Denique quamcumque effigiem ut fua verba coronent, Seu duo, feu tria. Ni totum pertexcre Verfunr^, Dimidiiimve magis deccat. Sic ^ alterius, quam Nativ.T Auclorj Lingu^. Jaclantia five hxc, Sive odium eft, populum arccntis, vulgusquc profanum_5 : Sive verecundo tcgi amat Scntentia peplo. Atque harc totius Summa eft, U Gymnafium Artis.
X.
E^#TAmne manum d Tabula > Anth. Poflem : ncc enimPatcr ultra J ProcelTit Jovius. Nam cjetera , qus fuperaddit, Symbola funt Regum , &: Magnorum Exempla Virorum : In queis funt bona , funt mediocria, funt mala plura : Nam qui aliter poflet fieri , Liber ? Wxz tamen, optes, :,) Cognoflcnt faltem , qui pubhca Symbola condunt. Tu cave, ne tibi rcm faftam efle rearis, ERASTE, Plura etcnim fupcrant, & habent opus ha:c quoque multis.
SERMO
(i) Onuthologt 'volunt -, hnjiu Avis ova Maris tngo impofita , fovi ri deifide.-b incithantc femina. (k) Res ex alio allatjc orbc .: Batavis, ir»6 Lujfitanis, qui eum deiexefe prffSii.
I
m co) ^ t9
SERMO
DE FIGURA
SEU
CORPORE SYMBOLI.
Iv
^f^=^^Rgo Figura tibi primuin invenienda: da')it quami ^ t)(S^Ars, aut Natura, aut Veri quas inlkr habcre *^^Communis juflit perfuaGo, & llrbe rcccpit
-^Rerum effcCtarum Cives. fit emm ex Nibilo Nii\ Nec nifi pr^eftrudo furgit funciamine Turris. Nunc quoquc ridebit Flaccus, a) (i inducere plumas Humano capiti , & cerVicem jungere equinam Quis volct , & loni^uni produccre pone Draconenii Qu\d ? fi fupremo furgat tibi culmine tcfti Fluclibus aut medijs immota &: recla CupreiTus? F4^c videas tamen , Sc damncs. Teftudo Salerni Principis Alata , 6c Ve'o armara alrera Thufci (h) De numero eft: dicat quamvis : AMOR ADDIDIT. Ifte: FESTiNA LENTE : fubreprum Vefpaliani Delphino, implexum quem dctinet Anchora. Qux n3il Tempus ideni patitur corjungi, jungere in unum Symbola nulli queunt : Geminas Solis , Trivi^eque Eclipfes , aut Zodiaci qu.T fidera nullo llna colluccnt Calo , fit fuda licct Nox.
ii.
ASfiduiim qui fe Domino fcmper fore jad^an*;, Nafcentem hinc Solem depinxit , 6<: inde Cadentem, Et medio Stellam fufpendit ab Axe Polarem ;
C 2 Lem-
Ci^Horatiiis frincifto ft.itimAYtti Pocticx h^c ipfa^etfi alijs •vrrhi.s, ^ffcrt. (b) Cofmi Medtct M. Ducis Httruri£. Alterum erat Prmctpis SMtrn. tani, cui ftmilltmum eratVejpafiani Imper. Symbolum-. ufurpatum quoque Ru- dolpho I. Imp. Apud Typotmm : Delphm vidclicet cum Jnchora^ i^ eodem Lemm.it Ci
20 SERMO IV.
Lemmate complexus: CUM SURGIT,ET OCCIDIT, ADSUxM: Pro Signo potuit quatuor fixifie Tabernis. Hic fiiror efl:, Soles, geminasque ofi:endere Thebasj Ni referat Speculum , Nubesque Parelia reddat. Denique, quod DEIIS, aut olim Ars disjunxir,homo ne Conjungat. Lex hsc, & murus aheneus cfto,
III.
QlL^sfitum eft: an fiis Animalia noxia, Stirpes Funeftas, Simulacra modis pallentia miris Effigiare. Suo fejudice quisque tuetur. Pars ait, atque negat \ proprias habet utraquc CaulTas. Gregorij accufant : DELUBRA AD SUMAIA: Draconcm? ut(0 Augurium intauftum; quod, Laocoonte perempto, Pnricipe Sacrorum , Sacratam invaferit ^dem : Exitiumque Orbi pariter minitetur & Urbi. Contra defendunt alij : nec enim omnia par eft Quadrare, aut pedibus Simile inceflifle quaternis. Adde : quod eft Boncompagn^ Draco Teflera Gentis. Infupcr adde , caret quod cauda , ideoque Yeneno, Q[!a foI;i dicunt concludi parte Venenum. Id fatis eft, vulgo credi. Sed mitius illud Non condemnabunt : GEMINOS ALIT UBERE F^TUS. (d) Teutonic^, HungarisEque amplexus Gentis Alumnos, Sunt etiam placido ingenio, humanique Draconesj Non fugiunt homines , non ullo vulnere lcedunt. Qiialis erat Cadmus , cum Conjuge verfus in Anguem. (c) At neque pidus habet, quo terreat: eftque Colubris E Maculis decor , ut Bafilifco agnata Corona. Semper Symbolicus Serpens fuit, ipfeque Chriftus Humani moris documentum jufifit habere.
IV.
Ed ncque dcfugias Taxum , triftemquc Cupreflum, Cum Luclus pofcet : non exitiabilc Fulmen. .
Quin etiam ipfius fe Schemate D^emonis aufus
Oftentare Exul Comes a Villa-Mediana (f)
In-
(c) Reprebendlt hoc SymholumMojmiis Lih.lJ Art des Devifes^tanquam^ Vontijici itjjuriofum. Gregorij autem XIII.Fontifcis genttlitia Teferafuit Draco dimidiatus, (d) Idem Gregorius fundavit Coliegium Germanico- HimgaricHm Rom.c,quod propterea pro fita Teffera hahet eundemDniconem cum dtBa Infcriptione. (e) Apud Ovid. in Metam. lih. 4. (f ) A Fhi- lippo II. relevatus oh ftjpiciones (S'c. Lemma vero fthi aptavit HtJpanU citm talc: Mas penado., y menos arrepentido.
D E F 10 U RA 11
Incindi flammis, fcd vultu ac voce pn^terui :
QUO MAUiS EXCRllCJOR;M:NUS A'i ME POENITET.Etnhoc
Mirentur, laudcnt , tamen intra Emblcmata daudunt.
julhus excludent Hieroglypha prilca Canopi.
bive cjuod obicuro carcatam ^nigmate Sphmgcni
Mens refugit : feu quod rerum bimulacra figurant j
C^as nusi^uam alpicimus. - -
V.
- - - Pulchrum efto : Notabile vifu , Mirandum , grave : Nam Translatio Virgo Superba eft j Non fert velliri Centonibus , Sc Speculo quod Irafci cogar. Gemmas nifi prodiga fpargat Dextera, Flore Sinum impleat, inspergatquc cApillos; Indignabitur , aut alta deducere Sella , In coenum , fi forte paras, cadet. (^) Ecquis ApcIIes^ Non fit Adulator, vel cum Cilfeida (ii) pingit ? Non rugas implet, nafumque cacuminat apre f Purpurat 5^ malas minio ? Lufcamque reduclo Introrfum fpedare oculo jubct ? Ecquis At;afo Conferri Porco, Cuculotjue, Afinoque ferat fe ^
VI.
ID quoque jufta petit Proportio , conveniens ut l\Tf jn.r fit materies exprefla Figura. Partorine Lupum tribues r Elephanta PucILt > Herculecs Arcus puero , Clavamque gercndam Committemus Hyl^e ? Numcuid ferct arma Sacerdos, At Cidarim Miles, Vitrasque, & Thuris Acerram ? Non eadem Munus , non Sexus , non petit JEus. U.xorem, puto, Fernandi (i; Mus Ponticus, atque id : MALO MORI, QllAM EOEDARI ; ornaret melius,quim Ipfum Regnantem. Cur non & fumpfit Inaurcs Conjugis , 6^ Mitram , Sc Soccos , & molle Theriftrum ? Addimus Hifpano Gallum , quis credat i? Amicum. Ille Triumphator Rom.T , Terrorque fuorum Borbonius (k) Ceruum Scuto extulit. Et quafi nondum
C 3 Fe-
(Q)X-\.iXt)-7nh di MgraCpopa/. Sublime amant Metaphorx. Longinus de Sublimi. (h) Hecuba ■pridemVetulafionjunxVriami. Filia Cifii Regis Thraci£. (i) Jlphon/i Filius hic erat Rex Neapol. cui potins., quhn Patri hoc Symbolurn tribuit Mojnius- contra cjuam fccitTjpotius. (k) ( arohts Borbunius tn expugnatione Urhis mortuus: e Gallia profugus^ (S Caro- lo V. Imp. mditans.
22 S E R M'0' IV. -^
Feciltct fua fat Cervum Natura fugacem,
Peilnas addidit : atque : FUGAM, ohe ! INTENDIMllS ALIS»
DekBai Marium Jtc perniciofm Ichneumom
VII.
PArcamus Timidis tamen , & muliebria pafTis Infcribi ornamenta , fuis & Symbola Scutis. Jam vetus hoc vitium. Tanta eft oblivio Barb^ Nunc quoque : femineos quis non in vertice crineS Exphcat 5 & geminos jadat poft terga Corymbos ? Necquicquam interea Gladius lateri comes hseret, Credo, dodrantahs , brevior, quam ficula Bruti, (1) Quam crinahs acus Rhodopes, aut Penthefilea:. Quem fi ftringere in hoftem forte voles, propiusque Ferre pedem contra , extrices opus ante capiUis, Abjiciasque procul Rhombos , Galeamque comanteni»
I
|Uid dices, magno contra promiftor hiatu _ Cum fe infiat, quantum TitTopi Ranuncula nunquam, (m) Majorcs opibils fpirans & Viribus Iras ? Othryn Atho, Pindum ^Etn^, Pehon Off^, ^ Olympo Imponunt : credas , Superis nova Bella movere Encelados, Tityosque & centimanos Briareos. JEm^. Nivernenfis Fulmen , quo eft tada, remittit. (n) Ha:c eadem Nemorofiaco: (o) STANS ARDET ET AUDET* (liiin novus emerfit Capaneus Balagnyus, fp) aufus Infulrarejovi, tonitru fulmenque tenenti. Is Vento Laurum curvans, mediamque refringens, Arduus exclamat: POSSUM, NEC FULMINA POSSUNT. PoiTct idem vaUdi Damxt^e impada fecuris. Cq)
IX.
SIc quoque confpicuum , fpecieque notabile Corpm-, C)u(jd fculpes : nec enim pifturd opus , atque colore Parrhafij; nam quid Nummi peccaftis, & Aurum, Arrentum, & Marmor? mehus quibus ifta percnnant
oym-
(1) ^a feciim in Senatmt alUta , am reliqnis cohjuraiis C^farcML-i interemit. (ra) RefcrtHorat.Serm.L.n.Satyra3.infnc. (n) Ducis deNivers Lcmma ant : Fuiminato e Fulminante. Fuhninatus (jf Fut- minans. (o) Diicis de Ncnours. (p) Comcs Balagijy. Galli omnes ■Kon minus Eijpanis Glorio/i i^ Magniloqui. (q) Nomen Agricol.t apud Virgilinm in Eclogis.
D E F I G U R A, 2^
Symbola. Nativos res indicat ipfa colores. Confpicuum efto , inquam , nulli hic licet efle minuto» Sic Laced^emonius Culicem male fuftinet Umbo, Etil illum in medios jaciet Thrafo Gr^eculus Hoftes Tam prope laturum , ut mehiis , quam Rhinoccrotas, Quos geftent alij, videant. Formics, Apibusque Eximium dedit lioc Natura , Induftria , Virtus, Virginitas , Salomon Rex , Pontificisque Diploma Urbani , (r) Gentilitias qui junxit Aratro, More Boum [nam Stirpis, Apes, meminiftis avit^] (s) Suppftfuitque jugo : temonem prima , fecunda : Tertia fed ftivam fulco tcndcbat aperto. AptiiJS, aut fallor, per florida prata volarent. Ipfe quoque infcripfit Vates , ut erat , Philomufus : (t) EXERCET SUB SOLE LABOR. Vox Principis ha?c eft: Rcsque magis. Carolus Ca?{ar confpexit easdemj In Clypeo Lev^ : poftquam hic fua pr^emia vidit Translata in Sforzam , InfubricTque Infignia capt^. (u) Src VOS NON VOBIS, ajebat 5 Virgilio fe, Illum Apibus, neque difTimiles utriusque Labores Componens, Urbemque favo, diciam ante Melanum, Auguftum Augufto , Medico tuni denique Sforianij.
X.
'On oculo tantum , fed Menti pefvia , fac , fitj Propofito qUc-ccunque tuo delecla Figura efti Nemo Diofcoridis cogatur, vel Mathioli Secum afferre Libros , aut vafta Volumina Plinl. Quam bene Francifcum poterat luxifle Stuarta (x) Turturis cxemplo 1 amiflb cum compare compar SOLA DOMO MOERET VACUA- (y) Placuit male radis Nempe Glycirrhizse , haud fpeciabilis ; ipfa fatetur : DULCE MEUM TERRA TEGITUR. Pr^eftarc videntuif Non intelleftis, nullo quse Corpore conftant, Symbola , fed purum circumdant Lcmmate Campimu
Talia
(r) llrhmi KIII. Earherini-, cujus Teffcra tres Apes. (s) Nam repAratt fuerunt e Bovet. terra ohruto. f^irg. I.4. Georg. (t) idem Urhanus, qui va- riaPoematia edidit. Erat enim Bonarum Artiurtt amans in paucis., £5* apprime peritus, (u) Antonius Lez/a Ctiroli V~. Legatus ditionem Me- diolanenfem a Gallis receperat, eamque fihi admini/lr.indam tn;ditum^ iri Iperauerat. Fa^um porro firgilij legitur in Kita ejus Cperihus pnjixa. (x) Maria Stuarta Sccti^ Regina Franc. II fidua. (v) Mo~ morantia pofl cxdem Martti Comttis Stahuli Francix. Ref1>exit auBor ad genus, quodTurtur hahft in Scrmone GaUuoTouxtcx&WQ,
24 S E R M O IV,
Taliafunt: NEQUE PENNA, PENICULO NEQllE. (z) Magm Grandius indicium Ardoris. NllLLA yEQUAT IMAGO: (aa) SiveMEO, dicaSjPAR NULLA FIGURA DOLORI EST. Sive magis placeat: MELIOR FORTUNA NOTABrT: PLURIMA DESCRIBAM. NON EST MORTALE. MEUM MI SECRETUM. Perfecia licet qu^ Symbola non fint ; Cum Simile & Corpm deGnt : tamen efle fatendum eft, Nobilius quiddam interdum, quam Symbola ad Artem Sint licet exada, &: pr^morfum frpius unguenij.
f
»3]
'Ed cur Humanam jubeamus abefle Figurani^, ^Miratur, nil admirari Sfortia fuetus. (bb) In medio tamen hanc Cauflam , & fub Judice liquit. ] Defendunt illam Thefaurus, Arefius, (cc) Ufus Multorum per Teutoniam. Tamen ambo tatentur, Formolam ut faciem, nxvo macularier ifto. Ultra Sauromatas alij procul , 6c glacialerrLj Oceanum, totis pellunt confinibus Orbis Symbolici. 'Eraft. Sic crimcn Homo eft? Extorris, & Exul ? Qud meruit culpa Exilium , quo Judice poenam ! Auth. Accipe inhumanorum Jura ^ Scita Draconunu; (dd) .^ ymbola funt Hominis cauflfa fabrefada : Velut fi Comoedi Scenam Regi , aut Symphoniam adornant : Non ipfum cantare decebit , planipedemque, Orcheftram cum ridiculo oblecrare Nerone. (ee) Prsterea mSimili [meminifti] Symbola, dicmm eft, {ii) Fundari : monftratur enim /'/-«9/'(7^/w, qu^ fit Inter Remque Hominemque. Ipfum hunc, qui pingit, eundcni Componet fibi, nec fimilem faciet, fed eundcm.^. Quantumcunque habitu atque loco variaveris, Idem eft. Hoc quoque te meminifle velim : TransUtio Rcrum eft A Propria in Sedem Impropriam mutatio. Verum Improprius fibi nullus Homo eft. Quin crefcere debct, Ut Sermo, fic &: Translatio: nec bene CoeIum_> Compones Horto Alcinoi , wl Floribus Aftra 5 lllos his potius j cupies fi Rhetor haberi.
Scd (z) Lemma fuit Hljpanicum. Ni con Plumani conPincel. 'Et: {^x) No ay Figura por mi Dolor. (bb) Sfortia Cardinalis PaHavicinus TraBatu de Stylo c. S. n. g. [cc) Itali Scriptores de hoc anritmcnto fupra laudati, ac fepihs laudandi deinceps. (dd) Drjco primus Athc- nienfium Legislator, cjuas Leges non atramento-, fd ftK"j^.'iine fcript.is effe diccbat Demades apud Geliium. (ee) Arguunt propterca Neronenij» quod in Theatro fdtbus (f filtu lufffet , Tacitus , Suetonius , alij {ii) Serm.ILNum.ie.
E_»,
D E F I G U RA. 2f
Sed vis major ineft Ratione carentibus. Jiftque
H^ec cadem femper, quibus eft Natura voluntas.
Illa Hominem exarmavit, 6t ha!c variavit in horas.
Hinc fruftra fortem, vidoque Leone fuperbum
Pingimus Alcidcm , poft paulo fila trahentem
M.^ronias inter famulas, crepidamque timentem_j.
Egregiam vero laudem tu mcntis acutcf,
Ingenijque feres : facile eft, pronumque cuVvis
Ariimilare pares, bis eosdem oftendere vultus,
Tam notos, quam quisque fibi eft. Hominem tamen ifto
Prolcriptum Regno Majorij Emblema recepit. Cgg)
' XI r.
^raji. \ Nne autem cundos Humani corporis artus
•^^•Damnamus pariter? Juth. Facile eft contemnere Partcm, Cum Totum abjedum eft. Manus attamen, Effigiesque Excipitur: quando h^EC potius , velut Arte Magiftra Prodit cpus , quam nuda Hominis fpedatur Imago Ejus, quem reddit. Statuam fic ponere fas eft Ca:{aris, exlculptam cslo, aut Monogrammate duftam-j. Non tamen hsec, illum referat licet, illius ergo Se faftam commonftrabit \ fed ad Ingenium Artis, Pidur^e, feu Sculptura?, prout utraque dilfert, [ Altera cum addcndo , demendo aft altcra fiat ] Monftrandum. Poffis ita temet, ERASTE, vel regrum, Vel gravibus preflum serumnis, Sortisque pctituni Idibus adverfe, cum ca»ca Calumnia rtgnat, Livetque Invidia , ad Virtutis fingere Formam, Ca^farc^e ritu Status, quam dextera fculpit : PERFICIOR^ DUxM C^DOR; ai. Sed Corpori adhiErens Fingatur Manus, exporreda e Nube : velut fi Sca?nam intra lateant & brachia, 8c omne Myronis (hh) Corpus. -
XIII.
- - Monftrofum, de Corporc Dextra recifa , eft, Supplicijque genus. Tabula terremur ut alta, (li;
(gg") Symholum prefe fumpum dijlinguunt omnes d Emhlemate, quippe libcriore, (^plures figurns admittsnte. Alia difcrtmma tanguntur etiam atibt : ut Serm. KNum. 7. (hh) Komen Statuartj celebrts apud Antiquos. {\\)Proftantpafpm adnemoray Principum Germanorttm Venationi de. dicata , ejtismodi TabuU fecurim mantU minitantcs privatorum tllis Venantium^.
26 SER MO IV.
Ne quisquam domin.-e {acmtam figere Aprugnam, Cervinamque gul-^ Venator Apicius aufit. (kk) Horreo vel Libro impofitam , & manare recenti Sanguine credo Manum : videorque videre fecurim, Carnificem, flentemque Reum, digitosque micantes. Quid non Corda luunt ? Apicem finire jubentur Pyramidum, Serramque pati, immeritasque Sagittas. Cur Oculus Sceptro infixus, cur Auris in Aura eft ? Cur non &: Nafum calathis, & floribus addunt? Id faceret forfan , ^\ noftro viveret £evo, Qui totum optavit quondam Nafum elfe FabuUum. (11)
XIV.
SEd deamant tamen ufque MANLIA!, folam, atque recifim, Paulus Arefius : 6c, qui quondam Nomcn habebir, Nunc intelligitur. Namque Exemplo eft il/^w//, inquit : Diverfa ingcnia Authorum & Sententia quantum Artes promoveant, vitamque juvent Socialem. Afpice in^equales digitos: Fit DISPARITATE PLILCHRIOR. Infignem Regis laudare Miniftrum Dum cupit alter , utrumque Manu fic palpat eadem. Artificum diverfa dat Inftrumenta gerenda, Fioc &: Lemmate: CUNCTA REGIT, DLIM PAREAT IINI. Verum hxc utcunque excufes : obnunciat llfus, Non tantum in Linguis , verum hac etiam Arte Magifter: Quem penes Arbitrium cft, Vis , & fuprcma Poteftas.
XV.
1 1 Nam depofcunt, qu^ecunquc eft illa, Figuram. ^s-Id Natura jubet, Pnlchrnmqiie Bomtmque requirit. Nam cunda huc tendunt, puncrum ut redigantur ad unum. . Huc quoque fi plures confpiravcre Figur:^, Seu numerum faciant, &: Regalem comitatum Principis, Ancillarum inftar 5 mediamque coronent, Nil contra Legem hanc peccabunt Symbola. Quamvis Non ultra tres aut quatuor procedere debent : Ne, tanquam in turba, officiat fibi Uimintbusque Obfiruat : emoveatque loco, quam ponere primo Inftiterasj neVe Efavum fupplantet Jacob.
Nil (kk) Celeb>-atiffmusHc[lHO,Ltbrnm fcrip/it de GnU irritAmentis, plnra de Apicio njide apud Raderum in MartiAlem Lib. 3. Eptgr.2<;. iS' Lib.z. Epi(T.63. (^49. (11) CatiiUus Epigr.li. Jlia , cpu hic ajferunttir de Cordihns i^c. SymboU funt imperHornm^ , Piaory,m patiHs , qttam^ SyinbologrAphorHrK-j.
SERMO IV, DE FIGURJ, ^Z
Nil Examen Apum fua circum Alvearia peccat.
Nil Palamedis Aves , quarum eft Dodrina volatus. (mm)
Myrmidonunl in campo nihil Agmina Formicarumj»
Sidera nec Dominam ftipantia plurima Lunanij.
Dicere nil prohibet: PR^STAT TOT MILLFBUS UNA. Et;
C^TERA QUID COLLECTA JUVANT? Ita Floribus Hortus
Confitus, &C varijs diftindia Tapetia Gemmis»
XVI.
Slmplicius quo Corptis erit , perfecaius illud Symbolum erit paritcr. Veluti TransUiio cunBa-i ^uo Brevior^ Melior. (nn) Quid Regum Infignibus usquam Simpliciusf' Qui natus heri eft, Elementaque mifcet In Chaos antiqvum. Id fuge , fi fapis. Haud imitarc, Hiftoriam qui fe narrarc profeflus , in illo Tempore, dixit, eratRcx, Anfer, Par Crepidarumj.
(mm) Grites Litterarum Inventricts apudPhcenicits, atque ideo attrU huts. faUmediy ex illarum volatu Litteras GrxcM comment». (nn) Ari» Jiotel. Ehetsr. Ltb. j. c, n.
D 2
SERMO
28
^Co)^
m g^ m m #s ?.^ ^t m m m m %^ ^-^ ^^ ^-s m m m m m m %^ m> %^ ^-s s-^ ^^x
SERMOV.
DE
CONFORMATIONE
LEMMATIS. I.
'Am ftabant compofta, fuos digeftaquc in Artus ^Corpora: jamq; Hominis {pecies erat : Aft Homo riondum» jQuippe gravi concreta ririi , terreftris, inersquc ->Torpebat Moles , fola airimilata Figura. Lumina Luminibus deerant : Os voce carebat, Auriculse fonitu •, Manus, & demum omnia Motu. Id reputans , noftra nihil Arte, Prometheus, O) inquit, Profedum eft : Hominem inftitui, cur Truncus hic exit ^ Credo, deeft huic, nefcio quid. Coelo efle petendum, AdmonuitPallas, fubjedaque^gide vexit. . Tum fatus Japeto , furtum ingeniofus ad omne, Phcebeos circa Currus, radiosque Rotaruni \
Dum vagus incerto ponit veftigia greflu, Surripuit flammam, juncoque, & arundinc tedani Detulit in Terras, atque imo in peftore fixit Formati Signi Divma Farticulam Aur^. Inde Animal : quod nos Hominem appellarc folemus.
II.
£r^/?.T Am dudum aufculto : quorfum hsc tam putida ? cui non J Notus Adam ? Quis non noftr^e Primordia Gentis Orator citat, & tota declamat opum vi? Concio nulla fere eft hodie fine Proto-plaftis. Fabula cur placet, Hiftoriam cum diccre poiTis ? Cur oemino Bellum Trojanum ordiris ab Ovol (b)
111«
(a) Nota cflVromethei fahiila. ^i penitins Allegorlim nofcere cupit , -uidcat Mythologiam Natalts Comitis lih. 4.C.6. Et Baconum de Sapnntia rett. ^ b; Hec genui Kit^ mScriptorihus notat Horatms Lihro de Jrte Poetica.
b E L F.MMATE. 2p
III.
Auth. "pArce qucri: huc reifra gradiebar, & in merlias res. ^ Proximus huic SERMO Corpus dcdit, arcjue Figurum fc) Informem, Exanimem, Partis melioris egentenL^. Hic Animam^ Sc Tibi Lemma dabit : ccclcftis Origo Eft quibus , ingenijque humani purior Ignis. Inde vigent, & agunt, ac denique Symbola vivunt. Materitz prsftat quod Forma : quod Arsque Mctalloj Prarftat idem expreiTis infcriptum Lemma Figuris. Quis Sphingem Augufti , Gladiatoremque Leonem (d) Pompel fciet) Audorum ni inipexerit Exta ? Da Solem, Lunam, da Sidera ca^tera : quid tum ? Nil prcf ter nudam effigiem dignofccre poffis. Ignorcs, cur, & quorfum delegerit Heros. Nempe fuos Partus non una Dote beavit Natura: Favor, & fupra Patrimonium Equcftre, Prxlegata dedit, Parapherna, &: Adefpota multai (e) Incertum eft porro, Virtus , an Vultus ametur Uxoris , quaque hxc potiiJS ; nifi dixeris ipfei
IV.
AT ncque fic dicas , vetus ut PiCiura Tabellis Nomenclatorem addebat, vocemquc (bnanterri Prxconis, pidis fubfcriptaque Nomina Rcbus : (f) Hic Eqvus, ille Afinus: verum hic, hxc Bos: Ovis ifta eft: Dum baculo Paftor Pecudis delineat Umbram_j. Hinc, puto, Adumbrandi verbum Pictoribus hxCit. Quod video, male dicis idem. Damalippus ut olim (g) Pollubrum manibus , Gutto ftillante fupcrne, Suppofuit junciis: Et prifca Par^mia verfum_j Pangere dedignata : MANUS [ mirabile vifu ! ] Ecce, MANUxM LAVAT: invidiofum Lcmma rcliquiti Tanti eft, hircofo barbam producere mento. Plurima praetereo fed Symbola furfuris hujuSi
(c) Sermone IK per totum. (d) JugufHC^firis Sphinx Jine Infcriptib- ne., ut iSVompeij Leo gladium ftnvgLHs. yftj Phrafcs jCtorum: funt Autem Bona, qu£ prxter Dotcm Sponjo dantur. Itern 'vacantia, (f pro- prio Domino carentia. (f ) Refert Plinius Hifior. lib j^.c j. (g) Sjm- bolum ita defcriptum Jpe^atnm fuit Neapoli Anno lOji. in h:uximk quadam celebntatei
5& SERMO l'\
* »
ATqui etiam Reges, non foli erraftis Achivi. Sextiis Alexander profcripferatUrbeCoIumnaSj^h) Patritiam Gentem. Validc^ ceilere Procellse: Se tamen invicros aufi fperare, columnis Defcrtis , propriae cognato ftemmate Stirpi PnTterito, legere agitatos arquore Juncos; FLECTIMUR , infcripfere ; at NON & FRANGIMUR UNDIS. In Lapidem offendit Luxenburgenfis cundem. (i) Nubibus is Solem referens , fcfeque pctitunij, Poll Patrcm infidijs : OBSTANTIA NUBILA S0LVET> Liquir,vaticinans. Poterant & NUBILA, & UNDAS Dif fimulare : poteft duci quia Csna fuie iftis, . Atque oculis, abfit modo fi Glaucoma, relinqui.
VI.
■VjE fti fed nimium Cenforia virgula fumat J^Juns in hxc, quorum non fimplex Proprietas eft: Sed plures Anf^ : quarum ifta, vel illa prehendi, Ut libuit , poffit. Tunc compellare licebit Nomine quamque fuo. Granatum ita pingereMalum Qiii volet, edicat, Cortex, an Nucleus ipfi Sit potior: num maturum, vel malit acerbum_j. Maluit hoc, cui Regni Hacres delecra Puella cft Exornanda: & ait: FERT NEC MATURA CORONAM. (k) Quin Decus antipiti acccdit de Voce Coron^. Contra alius Regcm inftituens, depinxit apertum : REGALI CAPITI COR, inquit, NON SATIS UNUM. (1) At non & patiar , totam ut Sententia mentem Exponat. Pars eft Lemma, & cum Corpore totum Conflet oportet : Opem altcrius pars altera poicic. Altera ne fruftra fit picra, aut dicta. Velut ij Pantolobus fcribat: NON UNICA HIRUNDO FACIT VER. Tam fiuftra Calo volitabit Hirundo fercno : Nullum prxterea Aufpicium captabit Aruipcx.
rh) Apud Vaulum Jo-jhm. (i) Udovicus de Luxerdourg pofi plexunt .Ltlvraentem Ducew Momormnium ConutemSeduh. Hoc Synbolum 7L rlde abJnno i6o^.tr^butum fuerat .,b J>^fe/mo IrooJt, contmuAtor, C,L,; c^rariEftenfiDuaMutmenf,Rhegtj C$-Cnrpnurchi0nts: td Zd^BohJurfum-videturfugtfe /-^-#- (0 Apf^us hoc Lemma cfi IpudGallos (Slt^tos, qutbus Grcnade, CT Melagranaca efi fcm.ntnum. (1) ^d hic expomtur Latme, prmftus fmt Htj}micum: A Cabeca Real muchos Cora^ones.
DE LEMMAT E. 31
VII.
A Spiccj Bargalij admorfa qus Vipera cauda -^ln gyrum jacet; atque: aD ME REDEO, fuperaddit. (m) Lemma quidem fenrum per kk aliquem facit \ at non, ^\ Corpus tollas, Simile indicat inter utrumque. Latius, hoc facit, ut teneant Emblemata Regnum_». In quibus haud folum plena efl: exprefTio mentis, Verum etiam prxfto eft, dare quod queat ulla Figura. VlRTUTExM FORTUNA PREMIT; plane illud idemque Dicit, quod religans ferro Fortuna Leonen:L% (n) Scsvola item armata temnens incendia dextra, QuodfACERE ATQUE PATI ROMANUM dicitur efle.
VIII.
Mlllta latent meliijs: fic & meliora putantur. Ut Rofa, quc-e nondum cunas egrefla virentcs, Sefe complicat, atque ardum compingit in orbem Gratior eft : eadem vilefcit aperta. Supcrbum Ingenium Natura dedit Mortalibus. Optant Cuncia fibi debere , ac fe didicifle Magiftris, Immemores qujicunque recordantur. (oj Magis odi Qui mihi diffidunt, cernentique omnia monftrant Infuper intentis digitis : oculosque fub ipfos Defigunt. Dodorem, qui mihi vellicet aures, Non fero. Dic aliquid : fed divinanda relinque Ca^tera, qu:s tradam ipfe mihi fpeclator, & Index. SI TANGAR; fatis eft Bombard^. UT VIVAT; abunde Phoenici eft, flammas, vicinaque Fata vocanti. UT VIVAT MORITUR ; pede jam mihi longius uno eft. TESTANTUR LACHRYM^ ; ftilktricis Cucumcll^ Malo, quam totum Solymis educcre Taflum_-. (p) ^tna placct, tantiim hoc fi protuleris: MAGIS INTUS. (q) Quod fupereft : QllAM EXTRA ; melius, me AuCtore, reforbe, Et, qu2 non dices, nobis memoranda remitte.
Pugio
(m) Scipio Bargaliiis Italus etiam ipfe fcripft Tra&attim de Sjmholts, fonitcjiie futim tjlttd de ferpente. (n) Hxc aliaqtte Jimilta 'EmbUmatA 'videre efi aptid AlciatHm. (o) Ita loqttittir Baethius de Confol. Thilo. fophii Ltb 3. Metro u. (p) Torqtiattis Taffits Canttt u. Stropha (^6. nobtltjfim.i Operis fttt, qtiod Hierofolymam Ltbcratam infcripfit. Ktrfus ejtts ejl: — Dentro hai le mie Eiamme, e fuori il Punco. (q) Lenim pta erat Hijpanicitm : MAS DENTRO ^IE BIERA.
52 . SE K MO V.
Pugio Trajani mclior, duo quam Anticntones CaTaris : (r) ut brevior condit ie in pe(ftora Sica Altius, Helvetiaque Maccdoniaque Sariffa, Direptam ex humeris, quam vix manus uttaque vibrat.
IX.
OUod ruperimpones, Brcve fit. Modus attamen efto Huic Brevitati. A ppcndiccm ceu Gallus equinam Ad vivum haud refecat, nec prorfum excaudicat : ut fit Simius. Id latis eft, longum rcfcindere Syrma ; Curtus eatenus ut fit Equus ; (s) nc, pellere Mufcas Dum vult, collutulet SciTorcm. Ita ridiculum tu Lemma puta, Verbum, autNomen quod terminat unum. Ride Gonzagx Cycnum , cujus Jovis Ales [Si placeat Superis] pcdibus fubfternitur ; una Voce : LACESSITUS. Tantum hoc cantatis, Olores, Ad vada Ma^andri, fuprema ubi Fata vocant vos? (0 Sic male parca alij, quem Sors inclinat, Arundo, Garrula fit licet, ac Pani dilecia: (u) RESURGAM; Nil ultra infonuit. Erafl, Magnum eft concludere Verbo Multa. y^////A Sed Harmoniam nonvox facituna: Monasnec Sufficit ad Numerum \ cum poftulet Auris utrumque : Judicium cujus Tefte eft Cicerone fuperbum. (x) llna quid eit aliud Vox, quam Interjedio, euntes Auriga? fiftentis Equos, tardosque citantis ? Rurfus, arundinibus quse junda eft fiftula centum, Cyclopes decet unoculos, pccorique canentes. (y)
X.
C^Int duo, fint tria, fmt quatuor, fint dcnique quinque. ^-.^Tcrminus hic efto immotus, poftremaque Meta Herculis, & Caroli. Nam, qu^e protcnditur ultra Prarfcriptum hoc fpatium, Anfiralis^ nec cognita Terra cft. Pfittaci in his habitant Regnis, (z) & Cercopithcci. Gentibas Aufonijs tamen id tribuamus , oportet,
Exi-
(r) Enchiridion : Trajani Libcr. Duo alij a Jul.Cxfare fcripti contra. Catonem. (s) Hinc Galli talem eqvum Courtaut appetlant. (t) Her- culcs Gonzaga Dux iMantux, in cujns Croitatis Lacu frequentes Cjcni, de quibus O-vidtus Epifi. KIL Heroidum ipfo ftattm principio. (ii) 4>- rinxN)?npha, utPana, Numen Jgrefte, effugeret, in Arundintm nmtata. Metam. L. l. (x) Tu//ius in Oratore. (y) Owd. Metamorph. Lib. 13. ubi de Polyphemo ait: Sumptaque Ariindinibus compa«fta eft Fiftula Centum. (z) In qutbusdam Tabults Geographtcis Terrjt Auftrali In- cognitx adfcripttim eft: Regio Pfittacorum.
D E LEMMA T E. 55
Eximium , ut fas fit totos infcribere Verfus
Italicos : nec enim prifcos dedifcere Ritus,
Poft duo fecla volent. Sed & hsec reverentia Gcnti
Debetur , princeps iftam qu.^E condidit Artenij.
Sed melius bifori refonabit Tibia buxo,
Suaviijs at trifori. Numero Lemma impare gaudet :
PrsEcipue Emmanucl Thefaurus. (aa) Nam duo ftipant
Hinc atque hinc acque diftantia Verba Figuram,
Tertium at in fummo conncCtit vertice fertum:
Atque adeo totum Schedion pulchro ordine complcnt.
Longius rre cupis ? fupereft gradus unus & alter.
Quosque fequaris, habes. Rft, qui veter. (bb) Eft etiam, qui
Ad quintum Lapidem vedari te finat. (cc) Ultra,
Damnabit, fifter, retrahetque pcrire voIenteiiLj.
XL
\ Spice, ait, Stradam, Syrtes quem impegit in iftas -«^Virgilij non l^evus Amor, defenfaque Muia. (dd) Tale nihil meritum timuit caftrare Poetam_j. Virgineum Conceptum nobili Imaginc adumbrans. DORIS AMARA SUAM NON INTERMiSCEAT UNDAM. (ee) Non itidem in Sicula pcccavit Strada Puella, Cui Regale Genus ; nomen Rofa , Peftis Honorem (ff) Puha dedit : ciim hujus cineres tellure refoflos Trinacris exciperet. Placuit cognomine Flore, Et medico , illuftrare Deam : CONSUMPTA MEDETUR. Hac etiam Biga Verborum non dubitavit Ille vehi j pinxitque Facem; &:: MORIENDO CORUSCAT; Dixit, &: obticuit. Sed enim pars maxima ternos JungitEquos; unum antrorfum, tanquam Terebellum^ Atque visE referatorem ; quem LIVILUS odit : Non ego ; ut ire pedes malim, gravia arma ferendo. Non Sol Francigenum Regi, ceu proprius, & quo Pagina completur pridem oninis. Si lubet, audi Paucula de mukis. Tale eft : NEC PLURIBUS IMPAR. DIGNA DEO FACIES. Tale eft : VIDET OMNIA PRIMUS.
E NUS-
(ai)Inopere, qitod infcrlpjit C<!nnocchiale Ariftotelico. Idea delle Argutezze. Tbefi 22. Item P. /e Mqyne: L'Art des Devifes. /. 4. c. 14, (bb) Idem Moynius loco citato. (cc) Bohunrftts, (^Mij. (dd) Lib. 2. Proluf.^.i^ 6. {c^^firg. Eclog. 10. Hitjus Symboli, quod uidetiir Rom£ in C&tu Sodaltum B. K Jucior dicitur P. Fam. Strada. (ff ) Ifiius au- tem de S. Rofalia Sicula Virgine indtihitatum au^orem eitndem facit Pallaviciruts Lihro de Stylo c.j.n.ii. , ,
34 S E R M O V,
NUSQVAM META MIHI. PATET OMNIBUS UNUS. Et:UNI
CUNCTA PATENT. Veheris nonnunquam, Plicebe, quadriga
Hic etiam. Numera. TIBI SE PERITURA RESERVAT,
Sol Lunam feriens. Colluftrans Lumine Tcrras :
ME CVVOQVE FATA REGUNT. Dum fignat Gnomonis umbram
LEGES ET FACIT ET SERVAT: Jam quinta reperta eft
Vox: totidemque refert Sciatherica Machina voces.
TU MIHI QyODCUNQVE HOC REGNL (gg) Tribuere PoetS
Pleraque, Nafo, Maro : poterant tribuifle videri
Cstera - -
xir.
- - Scire voles iterum, nifi fallor, ERASTE; Solane fint nobis adeunda Oracula Vatum, Aurca quis Augufti, aut proxima floruit .Ttas ? Num ftipe pro modica [quid enim fperabimus indc Ultra Hemiftichium! ] pulfanda eft Janua avaras Mendicseque Poiffeosr Hic ego percupio clTe Largus \ dc eft, dextram mihi qui explicat, unus & alter. Exemplum ante omnes, quod Lege potentius. At tu Expericre priias , veterem expilare Poetam An dextre poflls. Felix, cui vivere rapto Contigit, atque fuos alicni fontis in agros Derivare undam : proprijs &c non fua poma, Tanquatn iftis prognata forent, fufpcndere ramis. Ligenium obledat gcnus hoc Translatio : pr^ter, Quam priijs intellexit, ciim fubito nova furgit Intcrprcs vocum, & rcrum Sententia : (hh) tanquam Unum tc propter quondam fcripfifle putetur Vates : diverfo ciim luferit Argumento.
XIII.
AT non propterea, fi fpes fruftrata tuas eft Mufa vetus , rogitata ficet ; te quxrere reftim, Et Furcam jubeo , fias ut Littera Longa. Ipfe tuus tibi [ nam Hcet , &: potes ] cfto Poeta. An nuUum eft ideo Bolidj decus , huic quia nullum Virgilius verfum donavit, Lemmaque Nafo ? An Infcripfifle nefas: ALTER POST FULMINA TERROR? (ii)
Hoc
(gg) Sjmhola fimt pro Rege G/illi^ Ltidovico XIV. concinnata h. P. le Moyne., &' D. deMontmor. (hh) Ariflot.^. Rhet- c. il Dicitur Traiis- I.uio, cLim nova dicuntur : quod fit, cum pr.rter opinioncm nt,. non iit ille dixit, fi ad priorem opinionem conferas. (ii) Symholum^ Dficis Aitrelianenjis friitris Lnd, XIK
D E L E M MA 7 K ^f
Hoc pritnum : fi forte pariim cft, aliquid dabo majuSk Pande finus totos, Llrnisque capacibus hauri Munera magna Deum , mcritasque rependito gratcs»
X IV.
SI Carmen Natura negat dura, exprimc Profa. Hanc veniam Audtores dant, accipiuntque vicifTtni. Quid } qilod Ariftarcho , Cen(brinoque Catoni Thefauro (kk) placuit fuper omnia Symbola fimplex, Cui Profi t^ Anim^ vice, bifleni Lodoici Hyftrix. Coticula & Lapis illi eft Lydius, ad quem Explorat reliqua affridu : quod reddere Verfu An poffmi , dubito. Tentemus. COMINUS, ergo Inquit, ET t MINUS. (H) Exemplis veriim haud opus, ut quse Pigritics , Faftus , vel Defpcratio paffimj, Codicis aur facri objedat Revercntia. --
XV.
----- Profim
Sic adhibeto tamen , ne Verfum imitetur inepte^ NeVe foloecismum referant tibi Lemmata. Namque Intolerabilius nihil eft, quam Metrum ^ Amttrum : Et grat/ts inter Menpis Symphonia Difcors. (mm) Pone Crucem , proclamabit Schola Grammaticorunij." Necquicquam contra clamabis tU quoque, Profani Non Verfum dare te voluiftc. Quid? hoc ego credam_>? Pone Cfucem 5 rurfum inclamat Schola Grammaticorum»
XVi.
HEu qUot adhuc pendent Timonis ab Arbore ^ * Vidi Hifcc oculis egomet, quid pra?ftas, Purpura! Vidi Afcanium, (nn) Eclipfin Solis qui pinxerat , inter- Jeda, ut fit, Luna, Rodericum ulturus eum, quem ad
E 2 Pon-
(kk) EmmanuelThepiuras TraBattttoto Dellelmprefe Lihro fupra lau- dato. (11) UtLemma referat ad AuUorem Clajficum, dediicit exLiuio fvrtbente de Machinis Archimedis : Sed ea pars , inquit.^ omni tormen- torumapparatu inftiudaerat, quia nonEminus tantum, fedctCorai- nus tela mitteret. Item ex Lucani 4. Pharfil. Sic undique fepta Ju- Ventus; Cominus obliquis , & redis Eminus Hoftis. (mm) n^rfics fft Horatij de Arte, ^idam /egunt : Grzus inter Men^zs. * Timon Athenienfs dicius Mifrnthroptis , qui homines ad fHJfendiu?n doSlrina. fiia adigebat. Fhitarchus tn M.Antonio. (nn) Card, Sfortia Roderi- tum Borgiam , diElum Adexandrum VI. Fonttjicem a fe crcatim inimi^ cnm expcrtus.
3<J S E R M O V.
Pontificatum evexerat. Horribiliffima quondarrt
Ultio erat L^fis per Symbola , Lemmata, Carmen.
Improba nunc alio Vindicfla Stylo utitur. Ergo
Verfum Sfortia : TOTUM ADIMIT, QVO INGRATA REFULGETj
Legitmium truncans poenas dedit Emminueli (oo)
Vidi pcndentem Bochartum de trabe. Qu^eftor
Regius is fuerat j nec erat [mirabile didu]
Cau(a Peculatus Crucis. Imo Fidem male jadans,
Venantis ceu more Canis, prifdamque tenentis:
ABSTiNET INVENTIS FIDUS, cum dicere poflet ;
Maluit in medio importunum ftare Troch^um. (pp)
I nunc j &: Ferro meritum depende Minerval,
Sfortia, quo prima Cruce te miferante refixus>
Fixus es in diverfa, & confpicua magis. llli
D;{j:ilicuit merito, fateor, quod Cynthia fenfus
Proderet humanos , Ingrai^ mentis : at inde
Non eftj quod Soror oppofito fe corpore Fratris
Objiciat Radijs. Potuit Bochartus , &c in quod
Lnpegit : FIDUS, cognofcendum dare nobis»
xvn.
T non Grammaticis eft fola Profodia cur^e: Quanquam etiam hsec illos injuria concitet > ut quam InfamiTrabe credant, fupplicioque piandam Supremo. Nam fi foedat ter mille Poema Verficulis conftans , qui fe permifcuit unus Forte Soloecismus : Tribus in verbis feret hunc quis ^ Acriijs at multo, Furijsque agitantur Averni, Cum Genus &: Scxus, Perfonje, Rcsque rcquirunt Qu;rque fuum : tamen Androgynos, ac Hermaphroditos RcdditSahnacis. Cqq) Aut de Ca?nide Ca-nea format. (rr) Margaris exemplo eft, reliqua- (s$) Regina Navarr^j Stirpis Francigeniim anterioris (tt) Regibus orta.
Degcnc-*
(oo) ThefauroThef 24. J. Ferrus voluit emendare fthrogando roci\ Ingrat.i : Quo Ipfa refulget: metri quidem mgratijs PP. In idern^ peccavit Bochartusy dicendo : Inventis Fidiis abftinet. (qq) De SaU f»aci , ejusme aquis ingreffos emafci.'lantibus> Ovidtus Mttam Ltb. 4, (rr) C^nts Puella in rirum mutata : apud eundem. Metam. iz. (ss) Nam Hijhani magnam. partem tenent cutn ejiis Metropoli Pampelona , occttpa- tam h. Ferdinando Aragonio ijl^. (tt) Sttrpis ralefix. , cum Henrico UI. defcientis : cui fuccefjit Stirps Borbonta in Hcnrico IK Hunc porro So- lacismum notant omnes , tnfcEiantur autem prxcipue Mojimus (f Bo- hourfius : ut merito h Prifctano , de quo efi elegans Ntcodemi FrifcLlim Comcedta,?nic\^n\x%yz^v\3ini:tnfcripta,cafigaripofit.
A
I)£ LEMMATE. 37
Dcgenerem in Thalamum ne denupfifle putareS, Solfequio infcripfic : NON INFERIORA SECUTUS. Hic, qtii tam paffim noflro quoque vapulat a^vo, Prifcianus, ferulam palma complexus utraque, In fublime efFert quatiens , atque arduus infit : Quid fis nata, vide ; nam tu mihi femina {emper, Sis Regina Hcet , fis & Braccata , manebis. Mafcula hnque Viris : nam quos Genns hoc decet, illi Crure tenus medio tunicas fiiccingere debent^ C^dere Sylvano porcum.^ quadrante lavari. (uu) Tu calathosque, columque, 6c ftamina poHice verfa»
XVIIl
"I^On tantum Perfona fuum tueatur, oportet, -^ Stemma, Genusque: fed exprelfe par efto Figur«e. Abnuit? inque Domum Sponfi tranfire recufat ? Diirmiula : nec enim nobis Genm cft opus ullum Exprimere, &: Latise funt Verba aptifllma linguse. Nomina non iXAAtmAdje^iva: Genus nifi cundum, [Omne vocamus] ament, certe commune duobus. Interdum [dubites, an redle ] Lemma Latinum Refpicit ad Genus, Audloris Vernacula Iingua Quo Rem quamque notat. Veluti, quod diximus ante, (xx) Granatum Gallo atque Italo quia Femina Malum eft, Dicere fors licuit: FERT NEC MATURA CORONAM.
XIX.
GRammatici valeant : quos nemo impune lace/TIr. Ipfa jubet Ratio, ne quid male conveniens lit Alterutri : aut longe Translatio bina petatur. Una fat eft, qua conftare omnia Symbola dixi* Ultra fi denfes , &: Tralatitia jungas Verba etiam , Nocfiem Nocii , tenebrisque tenebraS Addideris, quas nulla dics, fax nulla fugabit* Hoc eft, quod Baftompierl funalia cScat. Extulit ille Pharun, Siculo qua? clara Profundo Monftrat iter Nautis : etfi tot fidera C^Ium CoIIuftrent, medioque natent vaga lumina Ponto: Sit quamvis Helice, & gemino pro Caftore PoIIux 5
E 3 H^c
(uu) Jwven. Sat. 6. (xx) Hoc Lemma PuelU conclnnatum retulimus fupraSerm.V n.6. Et m Annotattonihus tbidem: quibus adde , ad tol- lendam ambiguitatem iJocum-.Ncc Matura: ynelius forfan dici potu/Jfei Fert necdum Matura Coronam.
5S S E R MO V.
Ha:c colitur tamen : atquc unum cft pro Lumine Lunicn.
Solaque, qVOD NEQVEUNT, inquit, TOT SYDERA, PR.£STAT.
At non, quod Ratibus, fibi pr.Tfl:itit ipfe, Charybdim
Scyllamque inter Iter medium : nam allillis utrinque efts,
Sidera cernere erat , nec erat dixifie neceflunij.
Pr^terea Heroas, queis fe prarftare volebat,
Sidera compellans, impropria Imagine mentcm
Confundit, facile ac cito difcere cunda Volentcmj. Cyr)
Namque hoc cxigitur, pariter contingat utrumque:
Heroem atque Figuram, inter qux Lcmma fuperftat.
Verba fed haud tangunt , fi fint TransUta , Figuram»
Nec licet h?.c ratione argutari : VELUT HOC EST,
SIC ILLllD. Q\'ALE ILLUD, TALE HOC. NON ALITER, qVAM.
Et fi qu^ ultcrior lafTis eft fponda Poetis ;
Ponerc cum coepit furof , aut cum elanguit Oeftrunij.
Opportunam etenim pr^bet Co/I.itio fellam :
Nec miniis interea modulata volumina crefcunt»
XX.
Empe nihil debet tibi dicere Lcmma, Figura Quod de non pariter dici queat. En ! Logicorum Natio adeft rurfum : Edicit graviter, prohibetque Ne de SUBjECTO quisquam quid PR.EDICET, illi Qiiod non INSIT item. Pra-fiat nam Lemma Figur^e Prorfus idem, duo quod fibi prarftant illa priora: Quis Mentcm Navi, quantumvis Ipiritus afflet, Ex vero tribuat ? Tribuit tamen immerito ille : CtELUM NON ANIMUM MUTAT, qui dixit. At olim Lemma fiiit Commune duum , quod utrinquc reduclo Unco ampleftebatur Perfonam atque Figuram_5 : Llnaquc utramque pari mordebat fibula ncxu. Heu mihi ! quam multos hodie quoque fallit hic error» Akerutrum cepifle putant Leporem fatis. Atqui Mallcm vel neutrum; & fylvas liquilfc quictasi
XXI.
VErijm aiiud, fateor, Translatoriim cfi genus : olim Quod cicur, 6c, domita feritate, emollijt ufus. Tanquam Urfs fxtus, dente exarmatus, & ungue, Verna fir, & gaudet jam collufore catello.
QlJales (vv)Jrifiot.S-Rhet. c.is. Ejus verh/i fnnt : Faciliter difere, ac intel- ligcre natura omnibus eft fuave. Et paulo infcrnis\ Oujre minus fuavis / quoniam longior. — — NecefTe igitur ell, cam didionem, quam Enthymemata ea Urbana efle , qu« veiocem nobis cogniiio- nem faciunt.
DE LE MMAT R -5^
dyales vel Mclite , vel docta Bononia nanos
Educat, & Nuribus donat geftare Latinis,
Sic bcne, qua^ Magnete animata fagitta Polarem
Ad Stellam propric conuertitur : ASPICIT UNAM,
Dicet : Amansque pari trajedus corda Sagitta.
Id namque obtinuit pridem ; ut, qu^ vergit ad Arclon,
Dicatur Kc^io Jpe^are^ aut Rejpicere : ut, ni
Intendas aciem, TransUtto non videatur.
Proprla de Translatis plurima reddidit Ufus,
Propter egeflatem L'mgu£^ (j Rerum Novitatem. (zz)
XXII.
^R^terea Eximium hoc Oculis Natura dedit, quo Unus per cunctos Senfus impune vagetur, Omnium & occupet officium. Sic mollia taclu, Suavia Odoratu, Auditu, Guftuque; ea cunfta, Quin & Confilia , ix' Curas , S^ Pr^dia, Opesque (aaa) Jam pervulgata Catachrefi PllLCHRA vocamus. Afpera duntaxat, cave, fit Translatio, & Audax; Neve petita procul nimis, atque invita fequatur. Cacus ut Herculeos novus in fpelara juvencos A cauda arreptos per vim traxilte puteris : Quamquam verfa foras {peclent veftigia : Clavam Haud fugies, prodendus ab horrifono reboatu. (bbb)
(zz) Verfus hic eft Lttcretij lih, i. deNatttrkRerim. (aaa) JpttdTitl- liHfMi VirgUitira^ Propcrtittm, aliosqtte. (bbb) Virg. JEneid. l. S.
SERMO
40 €? {o) ^
^m&^
fy.
SERMO VI
DE O RN ATU
S Y M B O L I. I.
[Amque Homincm, ut licuit, fcrmavimus, optiine ERASTE; ^Non qualcm ex Atomis, vaftocjue Epicurus Inani (a) iFinxit: Ariftoteles tuus aut nunc Gymnade in ifta ^^EfFormat fapientior. At Mentem tamcn ipfi Nos quoque Corporihus dedimus, dum Lemma FigutcT, Arte Prometh^a, conjunximus. Id fupercft nunc, Ornatum capiant ut Symbola : non muliebrem Mundum equidem \ avertant Superi, ne effeminet Heros Aut Animum, Corpusve fuum ! Refert tamen, utriim Per medias acies iudore &: fani^uine foedus, Terribilisque ruat : vel ludo accinftus Equcftri, Innocus cieat ftmulacra umbratica pugn^. Ut Regi placeat j magis &:, qu^e fpedat ab alto, Aufpiciumque dato fccit Marfifa (b) colore. (c) Huic plums alludunt, huic aurum intexitur oftro, Huic crepitant phalerJE, fonipes huic ipumat, &: hinniu
II.
TAles, vcl fimiles capient fibi Symbola cultus, Si faciem dignam Imperio, & gravitate decorani Induerint \ veluti tibi multo oftendimus antc, (d) Ingentesque animos demonftrent vel Tria Vcrba. Scd tunc prarcipue , fi fic aptaveris uni Ceil Corpus proprium, nequeat quod furriperc alter,
Cunda
(a) Vide ) Ji lubft , Lucretlum Epiciiri Difcipulum , ^«/ particuiis bifce- infecahiiihus, ^ln.ini fu Kacuo fnnios duos de Rcrum N.ttura Lthros imple-vit. (b) Kir.igo Belb.trix fipid Arioftum in OrUndo Furtofo. (c) J^uellA Xohiles Amatorihtts ^Procis fnis colorem 'vcfiium aut f^gu- lorum pr^fcrthcre folent apud Scriptorcs Amadtfianos. Colorum porro J/gnificationcm Symho/tcam oxpontt P. Cl. frane.Mencfrier in Lihro, feu TraiJatn Dqs Cdnoufds. (d) Sermlll.
DE ORNATU STMBOLI. 41
Cunda licet folirus mutari in corpora Proteus. id tibi pr^ftabunt Magnorum infignia Regum : Ncmpe AquiLr, Turres, Leo, Lilia, Tres Leopardi, (e) Crux Cruciata, Elephas, Rhombi, Cithara, atquc Coron.f, Tranfuerfi Gladij, Merges, Sceptrumque, Pedumque: Fafciola?, Pali, vaga Flumina, Sidera, Flores^ Qu^que alia Armorum fexcenta Infignia Rcges (f) Permifcent, denfantque. Rata fed Lege, Colorem Ne quicunque Color, ne qua^que MetallaMetallum Opptimere unquam aufint, aut fbrte infcendere tentent. (g)
A
II.
T tibi nil opus efle Coloribus, usque memento ;
Nec fulvi aut nitidi cur.l tangare Metalli. Efto Figura fatis, quam carlatam exhibet Umbo Deledi Fierois, tua cui fe Symbola comunt. Felices ambo! fi,cui tu Symbolum adornas, Pr^beat iftius tibi Stemma ^ & TelFera Corpns»
IV.
' I 'U mihi principium Exempli, Dux maximus efto, -*- Hanc etiam ad Iaudem,WALDBURGfCE,idoncus Audor. Te fequor, 6 noftrs Gentis Decus, inque tuismet [ Nam mea cui Vitam pofTit producere Mufa ? ] bcriptis, non Geftis tantum , brevior quibus cttas Obvenit, ac Judex raro viventibus i^quus ; Vidlure ^ternum : tua qu^ nunc fcrinia fervant, Jamque diu immerito vexat lima improba morfu ; Teque Tibi, & primo Sapientum denegat Albo. Plura verecundo reticere Modeftia labro Me tua namque jubet, juftasque abfcondere laudes. Nondum tantus eras, & eras mirabilis Llrbi Tunc etiam: magno fuccedere dignus Othoni (hh) Vifus, Romanoque iterum fulfurus in Oftro. Clarior at fulges contempto : id ut aiTequerere, Pontificis veniam eblanditus es artibus isdenij, Qucis alij ad primos vulgo grafiantur honores.
F Nam
^c) Notiora htc funt^ quam ut exponi deheant Jingula. (f) Armorttm Reges funt , qui auSioritate puhlica Regum infigma etiam in fcfihus prxferunt , £^ Viris Nohilihus Tcferas gcntilaia^ condunt. Germ.inis appellantur Heroldi, Italis Re d' Ar mi, Gailis Htrauts 'vel Roys d'Arnies. (g) De hac lege; ne Color Colori,Metallum Metaiio imponatur 'vide Scri- ptores Tefferartos : Vetra SanBa. Mcneflr. l'Art dn Blafcn.(fc. Excipt- tur Crux Lotharingica, fu Hierofoljmtt ana ^ Aureain fcuto argenteo. (h) Cardinait Auguflans OthoniTrnchffo.
42 S E R M 0 Vl.
Nam tua Alexandro (0 Sapicntia quattuor, ununi
Solvendum ob Nodum , Divina Volnmbia donat,
Efparz^^ Docfiore, & magno Pr^fide SForz?. (k)
Vidi ego permiftos Heroas, & Ipfc etiam illis
Vifus eras : teftor Roraam, Gentemque Togatam_».
Quum tu in Concilio Doctorum Dodor &: Ipfe,
Symbolum Alexandro duclum ex Infignibus hujus
Sacrafti : de Roboreorum (l) ftemmate Quercus,
Haud duraturas : (m) fruftra indignante Parente (n)
Principis Etrufci , quem multos lervet in annos
Sic meritum DEUS ! in {cuto fpedare dabatur.
Hje Dodon^as alias , [ nam Fabula femper
Symbolo amica fuit] Jovis &: Refponfa, Cibumquc
Signabant olim ignaris panisquc Deique.
Tali ergo Chiiias infcripfti Lemmate Quercus :
NUNC AlELiUS PASCUNT, REDDUNTQVE ORACULA. - -
V.
- * - - - Sic quos llna diu geminos Sejanos Gallia vidit, Purpurea tutos chlamyde, 6c Regalibus armis: Julium (o) &: Armandum (p) certatim amplexa fuere Symbola : namque Operas merces aliquando rcdibat, Qua line hebent cahmi, non res, non verba fequuntur» Ergo Teftera Richelij Canterius : Cq) idem ut Suftentat tedti molem, & vice fungitur a:qu«e Ut Norm^, refta paries ut furgat in altum_^. Huic Vates, quicunque fuit : FIRMATQVE, REGITQVE, Lemma fupcrpofuit : Pro cpanto auferre Talentum Dignior, alterius quo donatum eft Epigramma ! (r) Tanti erat c folido duo Nominc fruftra fcidifte.
VIJu-
(i) Alexmdro VII. dicati ah eo quatuor Libri Tbeologici V.Marttni de 'Ejparza^ ut 'veniam impetraret ingrediendi Societatem jESll ; quam (f obtiriuit-, ab Innocentio X. antea negatam. (k) Sfortia PaHavicinus^po- fieaCardinaits , Dijputationi prxfuit , affidenttbus tribus Cardtnalibus Pontifcis Legatis. (1) Ducum Urbrnatium didorum della Rovere. (m) Nam deinde mutarunt Infignia Chiji^, retentis folis monticulis cum imminente Stella. (n) Magna Duce Etruris. , Matre M. Ducis hodicrni : cju£ fofrema fuit Urbinatium Dux. (o) Mazarinum. (p) C.Richcltum» (q) Galiicc Cheitron. informa Grxci A. fed hic accipitur pro duobus tignii, iu angulum acutum defnentibus, quorum tifus eft in fabricis. (r) Er.',t illud ferme tale : de Richelio (f Lutctia , cujus infgne Navis 'Vclifera. Nnvirenecrainspas,tonPiIor eftimDieu. Jaroais tonAnchre n'eftoit eu {] Riche-Lieu. 0 Na^vis, ne ti?ne.u,Navarchus tuus eft DFus : nuH- quam tua Anchora fxa eft in ta-m opulcnto loco. Allufo Ga'Jic£ ■vocis Richelien Latine reddinequit. Dicitur Epigrammatis Au^or non par-vk peamiji fummk fttiffe don.itus.
'DB ORNATLl STMBOLI. ^^
VI.
t Ulius at contra patrio tria fidera fcuto
jExtulit, Aufonios medium fcindentia Fafces*
Ha?c deamans Franc^e Rappinus Gloria Muf^,
Virgilij fcriptus Tabulis fucccflor, & Fixres
Cultur^ Hortorum : qui, dum mirabile Carmen
Integrat, (s) & fimili prxcingit tempora Lauro,
Huc vertit calamum; non inferiora fecutus.
Has, inquam, Stellas pura fplendefcere parma
Juirit,&:infignivit: AB HIS VENIT OMNE SERENUM:
Direptasque iterum Stellas fufpendit ab alto,
Obfcura fub node, Polo : folasque micantes.
Addidit & Carmen : VIGILANT, ET CUNCTA QVIESCUNT.
H:k Curas, illa fignavit Imagine Pacem
Limine in Hefperio, quse fub radice Pyrenes (c)
Idia, & conjugio Hifpan^ firmata Terefe. (u)
llndc ali*e, atque alia: Paces, (x) nova femina BelU.
VH.
£^^. CIc igitur faciamus, in unUm ut TeflTera, Nomcnque '-^Heroem quadret , ac proprium fit SymlDoIum utrinque.
Auth.Hoc optts^ hic Labor eji : paucis^ qttos aquus amavit Jiipiter^ aut gremio fi quos Fortuna Nepotes Eft complexa, datur bimarcm tetigilTc Corinthum_j. , Sidere fit faufto natus, cui militet omnis Sors, &: jurati veniant ad Lemmata Cafus. Purpureos inter Patres Crefcentius horum llnus erat, quem Pontificis dignatio Sixti Divitijs, ^ Honoribus auxerat: utque Cupido Non metam, aut certos crefcendi denique fines Conftituir, medijsque fitit, ceu Tantalus, undis : Sic is crefcentem modico curvamine Lujiam_> Sixcino Soli objiciens, [ id ftemma duorum. ] Cy) Et
F 2 Lumi-
(s) Renatus Rapinus At-iEior quatuor Lihrorum-, quos Horforum iufcripfit, ^ £ Pars in ytrgilij Georgicu defiderdatur, (r) Pax Pyrenxa An i6)Q. conclufay Mimjiris ac fequefiris Mazzarino pro Gallik , (f pro Hifpan/a Ludovico deHaros. (u) Fili£ Philippi IK qu£ tum dejponfa fuit Ludo- 'vico XIKRcgi , e quu matrimonio deinde altjs bellis anfa ejl data. (x) Ajuisgranenfts, Neo?nagenfts, (S' nunc denique Ryfwicenfis. (y) Crefcen- tiorurn gentilitiaTeJfera hodie quoq; eflprimusLunx. c^uadr ans , feuCornu. At Pontifici Sixto tribuitP. le Moyne folem caudatum m Comet£ modu?n. Nunc autent in Puntiff. h Rojfio editis Sixto V. trihuitur Leofafcia ohiiquk e finiftrx parte diffeclus cum Stella, (^ tribus monticulis , qu^ dciriceps Montaluoru?n fitit: Ttffra.
44 SERMO VL
Lurninis incrementum orans, ait : ASPICE, CRESCAM. Junge Columnenfis (z) Columellam , & Fnrpiira juxta Pnrpiiram erit : (aa) fimili fulgentis honore Senatus. H^c CGrpusque Ammmiqne dabit tibi: FULCIT.ET ORNAT.
VIII.
TF^Tna c|uoque Aufonia referet de Gente Gelardam_j, ^^--'ilamma ubi cum nivibus confpirat; Amorque Pudori Scit fervare fidem. Dicas : GELAT, ET fimul ARDET. Gallica non alia fc pinxit Imagine Sappho, (bb) Symbolum 6^ ipfa libi commcnta eft. Nam quid inaufum Eximiumque Viris Virgo ingeniofa relinquetr' Sola hsc Mentc valens, languentibus Hcclica membris. [ Ciarius ex Ipid jam Vinea nomen habebit] Hanc cerse impreflam [funt Symbola & apta Sigillis] Italico infcripfit Verfu, (cc) quem reddo Latinunxj: FRIGUS ET ARDOR OBEST. Vel : OBEST ARDORQVE GELUQVE. Nil melius Viti , meliijs nil convenit ^gris.
IX.
PLura cupis genus hoc ? Non funt: neque Camine reddij Aut Latio fcrmone queunt. Nam Gratia quanta ell Hifpanis, Italis, Gallis in vocibus, ultra C'. -ngenitos fines non perfert illa valorenij. Illita ut argento minor , &: vulgata Moneta Nullum extra natale folum pretium obtinet : aut fi- Quando Receptorem tamen ambit , non alium , quam Illis cum Regnis, cui fint commercia, qua'rat.
X.
% Ngues mordcbis , fcalpes caput , &: pede terram ^Tundcsj nondabit illa homines, (dd in quos cadat unum Nomen & Infigne : Etfi multa Loquacia (ce) cernas Scuta Fabrum , Piftorum , Textorum , Molitorum,
Ton-
(z) Hteron. Cnitd. Coltimna , citjtn columna inftgne. ("aa) Vide Chtliad. 'Er.ifm.i . Prov.y 4. (bb) Htiic cnimVottrts. illam xqtiiparat P. lcMoyne Lib.^.dehacJrtecap. i. (cc) Vtrftts Italictts hiccrat : Ardor tcmo, e gielo m'offende. Cujns cxpiicatio data jam cfi. (^diX) DiBumPofnpetf Mavni. (ee) Itaii -vocant Arme parlanti ; GaUi, Armes parlantes : c)i?n i>idtiicet idetn rei (f fgtirx in cijpeo cxpreffx nomen efi. Exem- piiirn aiferunt Ciathrum reticuiatum, Infigne RegniNaTearr^: namidem cfi Ciathrum , (^ Na Varra. Item chm Perfonx , Artis ctijtisdam pro- fcjfonem indicanti , cadem arma feu infirumenta tnbHtintnr) tit fabro
jj rnalUiis : ^c.
DE ORNATll STMBOLL ^f
Tonforum, Sartorum, Sutorum , Laniorum. (ff ) Inde quid exfculpes? An lubula, Malleus, Incus, Cui Lemma infcribas , Corpfis dahit, atcpc Fi^uram? Heroemque monebis, qud fit Origiiie natus. At nihil eft opus his : alia ornamenta fuperfunt, Haud multum inferiora prioribus enumeratis : JE^uivoca^ Antithefis^ue magis , vel Homonjma Verha.
XI.
OPvdior hinc. Parvis non parva eft Gratia rebus. Ergo vidc, ut fimiles modico difcrimine voces Efficiant tibi LemmA, [f^tis de Corpore diclum eft] Par prope queis fonus : at non intellcclus & idertij. Paucula de mulris meHus te Exempla docebunt. Accipe Thuribulum : qu.T Rellioionis Imago eft, Jn Divos Hominesque potcns: fuperaddito Lemma : DUM FLAGRAT, FRAGRAT. Subeunti Littora Navi t ET SCOPUS, ET SCOPULUS : fi quem fua forte fefellit Ambitio, & c^ecis allifit perhda faxis Navifragum in Portu. Jam Papilionis Amator Quam fimilis, tam par eft, verba quoque airnnilari. UT POTIAR, PATIAR. Pennas amittit in igne Alter, & alter opesj fpecie deceptus uterque. DUM MORIOR,ORIOR. Rurfus:DUM ORIOR, MORIOR; Sol, Et Fulgur : Puerum hoc claris Natalibus orrum, Prsreptum Fato in cunis notat: !lle ubi noftrum Linquit Horizontcm, fibi quid velit, antc rclatum eft. (gg) . Hac lufifle tenus deceat : quid enim amplius ifta Sunt prseter lufus verborum, & Litterularunij ? Quos fi etiam procul arcefias, vel torfcris, ipfe Lulus eris, tanquam Scythico qu^ venerit axe Sarmatica infanti dependens Stiria Nafo.
XII.
TUQuivocis eadem debetur cautio. Namque ut •'^l-^Ancipites gladij punctim feriunt melius , quam Cxfim, ac f^pe cadunt in planum, vuhiere nuUo ^ Sic, nifi turgefcant grandi pr.Tgnantia fenfu T^quivoca, ut quondam, nafcetur ndtculiis Mus. Regibus hsc dones: DONEC TOTUM I.MPLEAT ORBEM; Henrico Gallorum: (hh) UNUS NON SUFFICIT ORBiS:
F 3 Hilpa-
(fi) 'Pervitlgata in multis regionihus, Virorurn (j^tioqiie nohiUum cogno- mma. (gg) Sermone III. (hh) Henrico II.
45 S E R M O VI.
Hifpanoquc Philippo : (ii) ORBEM COMPONIT EUNDOt
Scu tu Rappino inalis dare, feu Mafarino. (kk)
Orbcm omnes alio fumunt in Lemmate fcnfu,
Quam Piiftura dedit. Diverfum Cynthia Cornu,
Diverfum Sonipes, & Circinus exprimit Orhem.
Jam fi ad Convivas, in fingula fercula quadram
Mutantes, referas : Uims non fu^cit Orbis \
Quis feret, ac ficcum non maHt rodere panem,
Et c^nare domi, quam tecum accumbere Retflcec' (11)
XIII.
Ntithefis prasftat , magno laudata Magiftro, (mm) Et dilecta facris nimiiJm Oratoribus : ut, dum Hinc Lucem pofuere aUquando, protinus Umbram Opponant, Nod-emque Diei, Candida Nigris. Anne ergo, exdamat nonnemo, Orator & ipfe Maximus. nn) Heu ! noftcr quem fecit Penthea (oo)Rhenus.(pp) Cui Anthropophagi , cui Brafila Terra pepercit Cqq) Necquicquam ! Heu Ubio jacet ingens Littore Truncus, Avulfumque humeris caput, indiicretaque membra: Non ipfi, qus illum peperit, nofcenda Parentil Tlle igitur, fierine poteil:, ait, ut duse in uno Sermone haud pofTlnt pacem condifcere Voces? At nnftra: Antithefis, fi cuiquam, convenit Arti: Qiuppe amat h^c Vocum, Bellatrix ipfa, Duellum_j : Quoque magis pugnant , adverfaque fpicula vibrant, Hoc magis exultat, magis & fibi S)^mbola plaudunt. OMNIBllS ET NULLI, Speculum. Sol: OMNIBUS UNUSr") UNI CUNCTA PATEN1\ Idem: PATET OMNIBUS UNUS.
ARDET
(ii) 'PhilippoII. 'Priorii Figura erat LimaCrefccns: htijus zieroEquus in
Hi^podromo per circulos fuos decuerensy i5 ex uno in alium tranflicns.
(kk) Rcnatus Rapinus cotnpofuit pro Card. Mazarino , qui pacis caafa
'varinsLegationes obierat. Huic uero Circimts erat chartx impoftuSy
jam dimidto circulo, feu Orbe perfeBo. (11) Cxna Redla 'vocabatur, qu£
erat lauta ^ opipara. Suetonius (S" ex eo Bud£us. Raderus qiioque in
Martialis Ltb. g. Epig. 48. explicans eiitn Vcrfiim : PromilTa eft nobis
fportula ; Re6la data eft. (mm) Ariftotclis ^. RJietoricor. c. n. Vcriim
quanto breviiis & per oppofitionemdifta funt, tanto magis proban-
tur. Cujus rei caufa eft , quoniam major difciplinatio , faciJiusque
propter oppofitionem fit ; & quoniara paucis , ideo citius. (nn)
P.Jnton. Vieira Parte I. Conc.I. (00) ^cm difcerpferunt Bacchz.
Ovid Metam.s. {^^') Verfio LatinaColonienfis. (qq) Diwvixit inter
Brafilos , (S' in Miffione , ut vocant , Marngnonenf , ad flumen diBum :
Amazonum. Fuit etiam Brnflii Prxpofltus Provincialis , ibique ohijt
nonagcnarius Annoi6gj. (rr) Symbolttm Ludovici XIK: cui (5 proximn
duo attribuit D. Montmor.
DE ORNATll STMBOLl . 47
ARDET AB EXTINCTO ; Niibes , jam Sole reJLicuo Sub terram, illuftris, Viduam teftatur amantem (ss) Conjugis erepti. IMMOTllS MOVET. URIT ET ALGET; HincSpeculum,Magnes illinc. TERRETC^E, PLACtiqyE, Afpedu fpinisque, eadem Rofa. Qiice tria caftas Formofasque decent : pugnantibus omnia verbis Lemmata, & oppofitas apte jungentia vcces.
OMne feres puniftum, fi ccmmifcebis in ununi Hsec Tria. Si fimili tibi verba cadentia fine Efficient Rhythmum : ceu COMINUS, EMINUS. Inde Proxima, qu.T dicta eft, cognatio Litterularunij, '
■ ^quato modulata fono : ceii DEFICIT, ATQVE SUFFICIT: Eclipfi Sol interccptus, & jeger Richehus. Demum duplici pugnantia Marte Verbaque, Resque. Unum, propriumque Moynius aprert (tt) Exemplum: MORIOR, DUM ORIOR. Facies fcd, ERASTE, Ne folum id pofthac habeamus. Tempus erit mox, (uu) Romano Conjunx ci^im Fatis debita Regi Ducetur , carosquc Patri numerare Nepotes
. JOSEPHUS dabit ; & Bizantl Regia fupplex Auftriacas Aquilas penitus devicta fequetur, Hoc Duce. Cum C^far Terris erit omnibus Unus ; Atquc unum Terr^e LEOPOLDO C.Tfare Regnum. Tunc deceat feftos aflumere Symbola cultus. Tunc manibus plenis femel omnem cftundereGazam, Sit licet illa diu , multosque aggefta per annos»
XV.
ESt Genus egregium, quod proxima protuht a?tas: Duphcia Audores , Antiftropha Synibola, dicunt, Hanc tibi , Jane Bifrons , faciem dedit Itala Tellus, Serpentumque genus Libye creat, Amphifib.rn^s. Symbola depofcunt gemmata: Numismata, Nummi, Pyxiduls, Vexilla Equitum, Pcditum, Ratiumque; Quin & Flabra Puellarum, Horologumque Metallum. Denique bina quibus facies erit, oninia Duplex Emblema admittunt, Artis pnrccptaque noftrs.
illis
(ss) Fuit he.c Felix Urjina Ducis Mor/ifnor.mtij Con,unx. (ct) Pctrus le Mo^ne lib.4. c. l$. defjrt des Devifes. (uu) Scripta hxc fucy..nt amio froxims pr£cedentePacem cmn Turcis initam Carlotrifij , (S^ame Nti'!^ ptias Regis Ro/nanornm Jofephi , cum Frincipe H/innoverana,
48 • SERMO Vl.
Illis ergo duplex (debetur campus, utrinquc at Corpiis idem, leu, qu.x nobis ell dicra, Figura : Mcns alia: & melior, fi fecum Lemmata pugncnt, Non folum diverfa, fed &: contraria prorfus. Hoc Regno fefe ^qiiivoca, Antithefesqne locarunt, Invidiam extra omnem pofit^e, fokque triumphant. Nam, fi alia interdum vcniunt ad Symbola, eorum Hofpitio utuntur duntaxat : veriim habitant hac, Qui nec abelle queunt Antiftropha Symbola , fedc.
XVI.
ARdua res, inquis, fed eo laudatior. Unus Gallus Homo, effinxit Montmorus plura ducentis, (xx) Prorfus ad hanc formam, & priefcriptam Symbola Legeni_>. Solem igitur Regi, folito de more, dicando, Prudentem pariter Lodoicum , munificumque hac Exprefiurus Imagine, ait : VIDET OMNIA PRIMUS. Altera tum facies infcripta : VIDETQVE, FOVETQVE. Idem ut terreftres trahit in fublime vapores, Et velum inde fibi : COLLECTIS DEFICIT. Idem & SPLENDET AB EFFUSIS. Ita veftigaHa cogit TiLgro animo, at Isto in pluviam & bcnefaCia refolvit. Huic geminum, didumque fupra : PATET OMNIBUS UNUS. UNI CUNCTA PATENT. Geminu hoc quoq; : QVANTA PATENT.Tcd PLURA LATENT. Neque tu jam plura Exempla require.
XVII.
Qllin magis hoc agis, & tota contendis opum vi, Ut tua pr^ecipue Mirabik Symbola adornet, Quo fine ncc perfcda putes , nec digna Theatro, Ni Novitate fupercilium fpeftantis in arcum Curvent, attonitumque folo Admiratio figat; Non animadverfam ob Natura? Proprietatem_j, In rc Senfibus expofita, & trifl:irrima ab ufu. Dulce etenim Mirabilcj dulce Scientia lucrum eft. (yy)
XVIII.
PLurima funt, quorum Translatio in ^quore fiimmo Ir.natat, ut facili detur comprendere dextra, Verum alia in fundo fubfidunt : ut preciofa Quajque folent, pofcuntque oculum urinantis acutum.
His
(xx) Id quod de D. Montmor pndicat P. le Moyne lih. 2. dc Arte c. 10.
{y\') /IriJIotcl i.llhetor c.ii. Difcerc quoque & admirari jucundum ut plurimum eft. In admirando enim difcendi cupiditas ineft: quarc Admirabile defiderabile eft.
DE ORNATU STMBOLL 4P
His c Translatis grande hoc Minibilc iiirgit. Clarius Exemplis fententia noftra patefcet :
DAT PRETIUM CANDOR. NON VULTUS.NON COLOR UNUS (zi Qu^ fimul agnofcas , fimul admirere, probesque. Sic parva infra^fias ridcns Arhufcula Pinus, Vcntorum furijs mcIiiYs CF.DENDO RE^ISTIT; Egregia cautam demonftrat Imaginc Mentenx^, ' Comporitam adverfi cum Sorte, atqne Hoite potenti; Artc magis declinat, quain vim viribus exit.
XIX. ,..■
TNgeniofior at reliquis AffeBihus ifto -■■Regnat Amor ludo. Qui dedignante PuelB Irrifum kk^ pulfum, abjeCiumcjue dolebat, Nefcius obdurare : is viv^ comparat ipfe SeCalci, infundens quam Lympha accendit, aitquc! UROR ET A GELIDa. (aaa) Eventus mirandus utrinque. At non alterius minus eft mirabile acumen, Cui Triton celfx vigilans in culmine Turris, Seu, qui hodie mos eft, ferrum verfatile, parvi Inftar Vexillij aut funelH cauda Comet^, Index ventorum, & Jocus, &: Levitatis Imago, Delefta eft Fidei conftantis TeflTera , AmorisqUe Exemplum ^terni: quis crederet? Is tamen inquft: NON MUTOR. NISI MUTENTUR. Miracula jaclcC M^y^vds fua, Pyramides, nec non Babylona: Affiduum nam quid pr^ter funt ifta laborem, Ingeniumque humero &: c^menta vehentis eodem ? Et ]5ridem ifta jacent ievo confumpta : fed illud iErc percnnius , &: , vivent dum Symbola , vivet.
^^^4' T^^^''P^^^^"^^ ^"cus eft : Mirabile Falfum
-■-Conveniat noftrx, quani mox abfolvcris, Artf? Dogmaticorum Sforza Stylo dum condere nafum (bbb) 'Apparat, hanc Miri {pecicm dat habere Poecis» ■QLiippe Imitatores cum iint, natique creand^
* G Qua-re
(zz) DiStiim prins dellnione feu Margarito , fcctmdiim deLur.a femper \)ariante. (aaa) Lemma eft It.-lici-?^: E Fredda m'acce!idc. Ut (f proximum Juit Hilpanum : No mudo , fl no niudan. (bbb) Sfurtt4 Pallaviciuus TraBatu de Styio. c. ij. qno loco agit de Mirabili fa/fo prom ' tixe, atque Kt fo/et ^ fubtiliter ac do6ie.
^o S E R M O VL
Qua-rc-cunquc voluptati 5 non dedecet, inquit,
Hoc fuci genus , &: pompoia Sophismata. Nec plus
Pofcit Epos , ComcEdia , five Tragoedia , quam fi
FiSa 'voluptatis cauja fint proxima veris : (ccc)
Vera, necefle nihil: Phidiam laudatque Marini : (ddd)
Vere tu DEUS es mihi : nam vitam dare faxis
Solus^ qui DEUS efi^ quit. Translatum eft : Dare vitam
Marmoribus» Sculptoris laus & maxima. Numcn
Non ideo hinc facies propria ratione loqucndi,
Qiulem faxa Jovem , humanos mollita per artus,
Deucaiionseis manibus jadata, probarunt.
XX!.
4uth l_^^Ortitcr at contra depugnat Ariftius , & cui
-*- ColloquiturcomesEugenius: (ece) Mirabile nullum, Ni fit idem Verum, agnofcunt. Hinc damnat uterque Qu^ftori aptatum , & fervantem Poma Draconemj. Quid mirum eft,ajunt; fi SERVAT, £T ABSTINET illis, Quando nemo Draco folvit jejunia Pomis > /urea fint licet, Hefperidum 6c Dos tcta Sororumj), Ergo illis potior Stator Canis , atque Bocharto, Qu^ftori quoquc , fcd fato meliore, tributus. (fff) llle ubi Perdices anguftum claufit in orbcm, Siftere contentus, Domini & fupponere reti, Ac fervare gulse: ipfe fuam fraudat, cohibctque. Quippe cui Perdix vel fic (atis elfet edulis, Citrina nulla requirens Mala , vel Archimagirum_j. ABSTINET INVENTIS; tantijm: nam FIDUS abundat, Aut pofitum non i^^^ fua , cruce figitur alta. Flige, quem mavis: utrinque Probabilis Audtor, Caufl*aque par: nifi quod Sententia tutior illa cft, Qua: inclementior, & rigido conformior svo.
XXII.
SFd Translatio plus ctiam Virtutis habebir, Si rem quamque oculis [propter quod nempe rcperta eft] Subjiciat, penitusque animo defigat, (ggg) Apelle,
Parrha-
(ccc) HoratiHS de Arte Voetica : cujus etiatn hic verfus efi. (ddd) Di- xenjt nattva fibi lingttaMarimis Itahis: Tu pur Dio fei: chc Dio fol puo dar vita a'marmi. (eee) Jo.Bohours Entrctien d'Eiigene & d'Ari- fl-e. DiJfertationeVI. {{{{^ fide dtBa fiiperius Sermone K Num. l6. de hoc Bocharti Symholo. (ggg) Ariflotd ^. Rhct.c. ii. Pr^ oculis igituf ponunt, (juxcunque lignificanter geri aliquid oftendunc. &c.
DE ORNATll STMBOLL ^i
P^rrliafioque potentius : etfi fescjuipcdem alter Exftare e Tabula dextram, Fulmcncjue trifulcumj Fecerit , ac volucres alter deceperit Uvi. (hhhj Nil fane vel Pi<ftor habet pnfftantius in (e, Vel Translatio habet, Natur^ proxima (]uam fi Accedant, qUcT (ive oculis {pedhnda dabuntur, Sive Animo, Rcbusque alia dent vivere vita. At Vitam Rebus pra?ftat fuper omnia Motus. Ergo nulla tibi, fac, ceifet Imago, fituque Torpeat ignavo : (ed, qua licet, ACixo cunclas Excitet, atque animet, campoque immittat aperto. (iii) Qu^ volat intrcpidis media inter fulgura pennis, Plus Aquila? Jovis Ales habet : mehusque Leoneni Ille refert, Tigridem qui molefupinat, & ungue, Atquc cruentatas agit intra vifcera fauces; Quam fi quisque fua immotus ftatioiie federet. Adio ut eft Oratori primum, atque fecundum, Et quoties qu^res, numeros impleverit omnes, Symbola fic animare cadem, atque attollere fuevit*
xxiii.
SErmoncm monitis placet obfignare duobus ; Queis te , quosque voles, bonus excufabis Amicos^ Non ad perfedam fi veftra dolaftis Amuflim Symbola : fed videas aliquid, quod in Arte laboret : Sint tibi, fint alijs mjefti folatia cafds, Harum quod magnus fabricator Imaginum Amico fkkk) Ingcnue eft faflus : Peponum inftar Symbola habere. Quippc probum e centum ut pofTis vix excipere unumi Plus aliquid, tanquam eTripode,ex Adytisque Sibyllsej ClaruS apud Francos Seclo anteriorc Malherba Dicitur edix'.fte : quibus vita omnis in uno Symbolo adoriiando fuerit confumpta, beatos» At notum pariter, quod Parthenop.Yus eidcm Condidit Elogiuni, meliorque Pocfta Marinus : (III) Humidius nil Natiiram, nil ficcius ejus Ingenio effinxifle, aut poife effinecre Mufas*
^ G2 SER.
(hhh) P//'«. Hijl. Nat. l. >j. c.io. (iii) Ariftot. loco citato Textu 3, Ve- rumhcec in Imagihibus etiam comprobatis de rebiis inaniaiacis ficit: f fpei.fosfluftus: moveri eriim & viverecuncla ortcniiit. Ailio autetn h£c mutatio, feuTranslatioeft. (kkk) J.Bohours Dijffertatione cita- tk, feu Dialogo tnter Eugenimn (^Ariftium. {\\\) Jo. Bapt fta Marinus Neapolitanus celebris apud Italos Poeta. Hoc mtcm iHiiis de M.nlhcrhai Poeta GallOf iudicium refert P.le Moj>ne TmBatHs citat i lih.i. c.ii.
^io)^
SERMO VII.
DE
SYMBOLI VITIIS.
I.
I^^J^I LTgisE Stabulum, labor ultimus Herculis, C-^) inftat : Sra^^^ conjunx Thebana recenluit ordine cundosj ^'^/SBv^Obruta nec numero, permifcuit ultima primis. ^^i^^Hic certe meus eft, turpis licet atcjue moleftus, Supremus labor, &c Mufe cura ultima noftr:^. Addixere operam Fauni , Satyrique bicornes. Nam ter mille boum, ter denos auda per annos, Stercora Pieridum non funt vacuanda quafillis. Implebunt illi cophinos, latisque per agros Vetlabunt humeris , Bacchi Cererisque faginam_;. Quodfi operofa nimis , diuturnaque cura videri Incipiet, cundtas immiftb flumine ibrdes Euxinum in Mare devolvam, mergamque profundo. Nec minor , aut levior debctur fpongia multis. Ignofcenda tamen fi quando Symbola peccent, Accipient veniam, inque alios fervabimus ufus.
II.
PR.^eteriti, mcminifle potes, non pauca notarunt Sermones peccata, ut Symbola qua::que dabant fe, Legibus aut Jovij pugnantia , vel Rationi RecT-.T : quse demum cft Artis fuprema Magiftra. Reftant nunc , quos neutrius cura ulla remordet, Contentos pinxifle, atque infcripfiflc Figuram^ Quxcunque illa fuat , fatuo concepta cerebro : Et quod Lemma dedit Calepinus, Nizoliiisve, llhieri, Vallsque Phrafes 5 Rhapfodiaque omnis Usquam conferfit , pueris folatia bardis.
Non
{a) Seneca in Herc. Furente. AElu II. uhi Megara omnes Conjugis fni labo- res ordine recenfet, i^ Angin Stnbn/um ultimo loco memorat.
DE STMBOLI VITIIS,
Non Res, non Homines, non fe, non deniaue cunda Metiri foliti, fuftem pro laude merentur.
III.
PRincipio : qu^cunque Emblemata, Symbola, cernes Plures una Animas feu Lemmata habere [ videbis Autem non raro ] Faunis committe ferenda. Quot radios Sol emittit , Speculoque reflcifcit, Tot videas voces , totidem & refponfa remitti : Dextrorfumque, finirtrorfumquc, iterumque deorfum, Atque iterum furfum : per quincuncem, vel in orbcm, Mox in transverfum reda, rurfum inque dccufHm Andrearque Crucem. Demum omnia confcribillantj Ut toties verfanda tibi fit charta patens, quot Afrrologus vicibus Sphairam mutatque, rotatque. Merx h^c invita fubnavigat Hippocrene. (b) Qualis ubi adverfis fubeunt longo ordine Naves, Aut Salza aut Iftro, gravid^ fale : vix bene fummis Extantcs undis, prolapfur^eque retrorfunij : Ni validis religata oneraria funibus effet Omnis, 6c a ripa ter denis juncra caballis Suftineat Mt, ac venientem everberet amncnij. Incedit torvum ripis pendentibus agmen, Centauri, Lapithjcquc omnes ^ quos quernea fella Accipit iliceos: DurumGenus! At neque totum Vox Homincm fonat : exululant, fiagroque loquuntur. Refponfant valles, & frada remurmurat unda. DifFugiunt Nymph^, &: trepid^e velamina pofcunt, Atque Actieonij memores dant tergora cafils. (0
IV.
TNterdum jungunt Anagrammata, Acroflicha, Gryphos,
■*-Et quod Mechanici defpumant Phlegma Poetse,
Geftantes humeris cerebrum, ingeniumque fubalis.
Verum apud hos Regnum obtinuere Chronofliciia. Magnum id,
Id palmare putant, li quando Barbara CLIDMUX (dj
Prirfentem Secli retulit, quem vivimus, Annunij:
Litterulis ita difpofitis, ut vertice toto
Emineant alijs ali^, infultentque jacentesj
G 3 Aeri^
(b) FonsPoetarnm., qTtem fingunt Equiy Vegafi dicli-t ungula excitatiim in ?noiiteParnaJfo, fede Mufarum. Kocatur itemJganippe, Caftalis (S'c, Ktde Mythologus. (c) O-vtd. Metamorph. Itb. 3. (d) ^'dx m-va cornpo, fita e Litteris numerdihns ., quibus Chronographi HtmHiir, (f ipfaChro- mfticha confiant.
1S
r^ S E R M 0 VII.
Aeiia: ut cleprcfla folent vibiirna Cupreffi. Claiidere quodli etiam pof.Uere Clironofticha Verruj Tum vero Parana canunt, terjo! quaterjo! Conclamant : ceu qui Romanis arcibus olim Trojugenam yEneam , Terris jaBatum^ (^ in AltOy Intulcrint ; Fratresque fuo cjuemque igne cremarint Thebanos , idem quanquam rogus ureret ambos. (e) Usque adeo hac fibi Dote placent, ut, fi optio detufj Non tota mutare velint vEneide Verfum^. Nec tamen ille alium fupereft vidurus in Annum, Sed LunM inter Veteres jacet, atque jacebit. Quid facient ifto, Seclum qui terminat , Anno, Orditurve novum : certe contingit utrumque? Quis labor excipiet miferos ? Quis fudor ad imos Manabit talos , cum Littera longa , Cruces , & Cornua deficient I Elementaque quattuor uni Sufficient Anno, (f ) numcrum indignata pufillum_> ^
V.
l
ID metuens , longe ante fuo de Nomine Faftos Anglipolita Typographus infignivit , & Annuni Oftermayranum ventura in Secula mifit. (g) Dis & Csfaribus Menfes facravimus : Eja ! Quid fupereft; folidum quando hic fibi vindicat Annum^ Ifte tamcn Faftos , Menfesque, Diesque reliquit Ordine quemque fuo , & Cceleftia figna , Planetas : PermifiTiSjfaceretquas, Tempeftatibus, Uxor.
VI.
\rErum illi nihil immotum, nihil efl*e fitum, quo Difpofuit Natura loco, patiuntur. Ab undis Exiftunt Ignes: Arces medio Aere pendent, Alatumque Elephanta, fua cum Turre volantemj Admittunt Portis, infcripto Lemmate: TARDE- .Quod jam prodigium eft, fi fit funambulus idem, Et ponat certos digitali in tramite greflus(? Si CitharcE chordas folida increpct ungula Afellus > Rana vibrans gladium , clypeataque provocet HofteitJ,
M.roniam
(e ) Thehais Poewa Stdtij , cui Argtimcntiim ejl Bclhim inter Eteoclem (jfPolwiccm fnitrcs , quorim odia }?e in inortc qnidem defievunt ; nam-, cum eidem rogo impo/ita fuiffent illorum corpora , dupllciflammk arfc- runt. (f ) MDCCt Jn quo Litteris L X. V. nif fpiffme repctantur, locus nonefJ, {^ Anno x66^, en-.t illtid fcrme talex geDrVCt zV IngoL- ftatr bell lohann oilcrMalr.
DE STMBOLl VirilS, ^y
Maroniam & renovct fi Batraciiomyomachiam ; (H) Matutina galeficulo fi Stella rubenti Tecta caput > Duo fi nucibus lu{ere Gigantes. Denique cum focio Alcides fi ofcillet Atlante?
F
c
vil.
'Ingimus hsc? Vidi : clamat TafTonus, CO ^ Ipfc;
Vidi, centimanos Briareos, atque Mimantas j CiJm jam Pindum Othry impofuiflent, PeHon Oifar, Ultimus in Cselum gradus & reftaret Olympus Scandendus , vel mittcndus : ceu Fulmine jaifto, Opprelfos Thefium folijs, Placitisque Lycei, Procubuifle folo , & vafta jacuifte ruina. Tam grave pondus habet confcripta lacinia chartse I Fulminibus parcat jam Jupitcr, & gladium Mars Condat vagina : tutabitur Aftra Papyrus.
VIII.
VErum age, qualeChaos, quanta eft confufio reruml Conveniunt Tabula Pollux & Caftor eadcm_j, Quos una nunquam vel Sol , vel Cynthia vidit. Eclipfes gcminse : Sol cxoriensque , cadensque. Dclia Stellarum , Frater dum altiffimus , Agmen Explicat : atquc Polum populis oftendit utrumque. Non Anni, Mundique viccs, non tempora conftant» Algcnti flavcnt fegetes fub Sidcre Capri; E Nivibus Rofa confiirgit, Pomona fuperbit, Mufta fluunt, Thuicus ne quis defidcret undam Egdidam , poftquam fuccerTit Frigida Cald.^. (k) Denique quod nusquam, aut usquam eft, hic cetne : nec abfuftt, Qualia vel Nafo , vel protulit Afirica , Monftra.
CAlIoti nullus dudum eft Antonius : (1) Etfi higenium quicquid Lotharingi invcnit &: Orci, Ridiculum, abfurdum, Tabula aggeftum fit in una.
Ilk
(h) Poemation Honieri BellHm hiter RAnas (f Mures geflum conthiensy qnod iS jAcohus Balde Latm^ fcripjit. (i) Foita Italus tn Poemafe fuo di£io : de Raptu Situlae pleraque tfta tnepta Symhola refert. Cantu $. (k) Vetenhus folenne fuit , merum mtfcere aqua calida. Plinius, Mar- ttalis Gr. (1) Jacobi Caltoti Lotharingi PtBoris nobtliffmt TahuU grandior , tentAtum i Dxmone S. Antonium Ahbatem graphics repr^ fcntans.
j8 SERMO VIL
Ille Colubrinam e Stygio fecilTe Colubro Conteiitus : nam qus muratio promptior ? Huic S^ Librator debebatur Dxmunculus : atqui Acididit infignem nafo, gibbo, & pede querno. , Ille a poftica , didicit velut Arte Magiiba, Parte terens reftim ignitam, catus admovet. Ardet Exemplo Catapultaj tonat, vomit ore Draconis Bombardas alias , longasque brevesque fariflas. Qiiarum aliquA transfixus opem &: moriturus Alaftor Inclamat Senis : & , focij miferefcere porci, Supplice voce rogat, follis quem turgidus inflat, Verfus in hanc fpeciem ., cognato Schemate , D^mon. A Ilhnc cum Anferibus trabeata Ciconia Carmen Concinit ad pUiteum, natibus quem pr^eftat obefis Alrer dc grege T.Tnario : cavet infuper idem, Ut ne mole fua Liber in decHve trahatur ; Contorquens caudam , quodam velut attinct unco.
X.
Rldes ifta > ma?is quorundam Symbola ride. '
Urget pr-^prfirum , ^ nusquam Callotus aberrat : Illi iter ingrefli , fimul ac coepere, relinquuntj Plurimaque admifcent , forfan bona , fed mhil ad rem, Paginam utramque alijs faciunt Rap^e, Raphanique, Olla-que, ^ MadnY , Trullse , Sartago , Lebctes, Peniculum , Situla: , Pakr , Cucumsque , Veruquc : Qua-que referre pudet , nigr^ inftrumenta CuliniE ; Speclantisque fua tingunt fuligine mentem_;. Ite boni Satyri; procul hanc, procul hincCamarinam, (m) In quani Curtius infilijt , deferte CIoacain_j. (n)
XI.
^rafi. Ih' ^^^ iterum Damafippus adeft : fcque ingerit ultro -■--'Parcibus , §c Crepidam calvo a futore recentem Oftcntat longe, redolentem ipfumque, picemquc.
Quid
. (m^ Cam.rrina Valus cognoinim in Sicilia civitati ad/ita ciim gra-veolen'
tik fith feftilcntiara crearet^ confulucrunt Cives ApoUinem , an eam pe^
vttus exficcarent. Rejpondit Oraculitm, M» y.i\ii Jca../Ua.pi'iia.v, cLKiiiim
'ff^-' yctp aLftxnvccv. Camartnam ne moveto y nam immota prs.Jiat.
Non partterunt cives ; itaque hoftes per ftcctim irruentes , civitatems
■everteriint. Brietiits ad Jnnum Mundi ^xo2. eadem res proverbio locum
'dedit : cjHod vide apud 'Erafmum in CLiliad. (n) Ciirttus F.ques Ro^
manus ad fedand.tm peftcm, q!{.t per lirhem grajfabatur ) m tmmanenLs
hiiitum fe cnm ecjtio prs.cipitavit. Livins lib. 7.
DE STMBOLl VITIIS. jp
-«/«M.Quid mihi cum crcpida, inquani, mc nifi calceus urat, Aut leCTo cum mc compono , corripioque > Anne etiam e crepidis nobis jam Symbola fienti?
Drfw.Fient, ne dubita, valdeque Hcroica : lentum eft, Fient : facia fcias, ctiam a me : nec fine plaufu Cunciorum , quotquot mihi convixere fodales , Audi. Vaticinus, cujusque Oracula femper Eventus firmare f jlebat , erat celcbrandus Indigetum quidam. Multum fudavimus omnes, Ut tantam apta efformaremus Imagine Dotem. Dum vello barbam, ferio occiput, 6c pede terram Pulfojpedem 6t retraho: crepida excidit. Ilicet omnes Diffugcre umbrx : mens clar.i in luce refulfit. EJ^ci' : clamavi. Superi faviltis ! Inanis Quidnam aliud Crepida exfpeclat, quam rurfus eodcm, Vcl fimili pedc repleri? RctfLCque Stagira Crtus, Alexandii Pra^ceptor, Inutilis ^ inquit, Calceus ejl \ pojjlt quem nemo inducere plani^, (o) Appofite in rem pricfentem. Lanfrance^Cp^quidhseres? Pinge mihi Crepidam, nullus quam carpcre Sutor Cq) Audeat. Infcribe: IMPLENDA EST, pro Lemmate; carmen Quo brevius, melius. Sic bc Prscdiifta Prophetse Compleri , meliiis te nulla docebit Imago,
AuthS^ te felicem, nafcuntur fub pedibus cui
Symbola! Prscipitato gradum, tecum ambulat omnis^ Symbolice: quicquid calcaveris, hoc Schola fiet, AtqueMagifterium. Dam. Laudas? tamcn iftaSolocem Tela refert, aliud tibi fi fubtilius edamj»
XII.
^^^/(."FTDe, precor, pcr quicquid amas; guftumque recentem jt-^Exfatura : mihi jam manare faliva palato Incipit , cxpofcitque novo a te Embammate tergi.
D^w.Rede prorfus ais, generis nam , quod petis, hujus Quidpiam erit, nifi prse liquidis mihi ficca placercnt. Non mihijceu multis, longe argumenta pctuntur:
H Svlva
(o) Senteutia Jri/iotelis eft: Fruftra cft Calceus , cujiis non eft calcea- tio. lib.i deCdo. Textii ^2. (p) No?nenPicioris egregij Neafolitani^ quain iirhe hoc Symholmn fuit jpeiUitHm Anno i6yi. cum ali^s duoLus } altero , de quo fuprk Serm. y. (^ de quo mox infrh. Hujus vcro Lem- ma en-t : Uc impleatur. (q) llt ille quondam Veneris ab Jpelle piBi fandalia. Unde n/itum- Proverhium. Suror ne ultra crepidanxj, Vliniiis Lib.^y c^.p.io. Et ex eo h.r.-.fmus in fuis Chdiadihus,
6o SERMO VII.
Sylva domi eft : meliorque mihi dat Lcminata Vates, Non obfervatus vulgo 5 etfi Pen{a Diuma Dum MyfttB toties perfolvimus , obviet ultro. Nunc adhibeto Animum. Bili jecur efte fecundam Vefica a Fellis fedem, quaque acrius ardet, Nofti , teque tui dccuere Poemata Flacci. (r) Infuper &: didicifle potcs, Jecur ut mage vefcum Reddatur, pingui viridis quod falvia lardo Conveftita, veruque infixa jecufcula acuto, Accipiat, lentis fubigantur ut omnia flammis. F-Iis pofitis [nec enim rem tantam exponere paucis Debuimus: multumque Ficrois Ethica diftant Symbola, fi nefcis; Dofcrina: plus cohibent ha^c.] His, inquam, poiitis, doceo, fubftringere Bilem Nos precibus fohs, & non fine Numine poffe. Ergo deicriptam pinxi , infcripfique Figuram : MORBIDUM ADURE JECUR.(s) Quidais^fuavifTimererumc' Juth.''^^\<\ dicam? Stupeo. Dam. At Thefaurus, ArefiuSj Ipfe Eiie fuum vellet Jovius, Pater Artis, 6c Auclor.
XIII.
Jnth. \ Rbitror: 5r grates tibi ago pro munere tanti & -^Talis Amuleti : indigeo fccpe 5 & mi etiam nunc Exedit Ira jecur. Sed, pacetua, Damafippe, Diclum efto: fi quid defidcro prsterea. D.r,n. Quid? Nugaris : pridem hic tuus eft mos. Jnth. Haud equidem nunc. Cur non 6j geminos junxifti D.Tmonas ? D^m. Alter Nempe , veru qui verfaret ; qui infunderet , Altcr, Nen^ipe adipem, velles ? juth. Nequaquam : falleris. Altcr Te ut ferat hinc, adeo ftultam qui protuleris rem ; Alter me, quia fuftinui te audire furentem Tenipcre tam longo. Dicent tibi c^tera Fauni. SupreOiUmque vale. Ad cxnam me abducit Eraftus.
XIV.
(^r) iloratiiis pafftn Jecur ad mm tmnsfert , ut : Bilc tiimet jecur. JecLir iilcerar &c. Tj Juvenalis. Siccum jecur arferit Ira. (s) Scrijiferat Damafippus., eoclem quo dicehafn Jnno : Jecur adure mor- hidtim: dcfim:ftinn exHytnnoS^Matj ad Matutinum'. Lumboj Jecur- t]i:e moibidum Flammis adiire congruis.
DE S7MB0L1 riTlIS. ffi
XIV.
Era/!. i^^Uin imus , c^enoquc pedem rubducimus ifto ? ^^Danda eft Sc laffis aliquando vacatio Faunis. Non hxc Symbola : Majeftatis Crimina Ia?{k Divinse, Human^Eque puto. Quis enim cft adeo excors, Talibus inquinct ut chartas, nifi fit Damafippus ?
^^^^^ Sane. Alij peccant levius, veniamque rcportant, Suppliciumve minus^ qus:, dum proficifcimur ad te, Exequarj & fupereft via, materiesque loquendi,
XV.
ET primum toto , velut ajunt , Symbola Ccelo Exerrant, quibus aut iimile aut Translatio defit? Namque eft illorum hxc E([entia propria : utrumque Translatum dc Simi/e ; ut tibi declaravimus ante. (z) Hoc Vitium Magnis fe Regibus infmuavit. Francifci ut Sphxris : UNUS NON SUFFICIT ORBIS. (u) Et tribus Henrici Terraque Poloque Coronis ; Quarum Terra duas , (ttherque remotior unam Commonftraverat infcriptam : MANET ULTIMA CJELO. Foedere vel facro juncti : MANET ULTIMA CLAUSTRO, Dicebant, & erat Translata Corona futura, Tonforis tornata manu. Vellemus , abeflet, Teutones, hjec tantum Carolinis ruga Columnis: His equidem Hercule^e pr^fto eft CoUatio Met^, Ultra quam Magni proveda eft Gloria Regis : Sola deeft Translatio. Habent fed Symbola qusedam Majus nefcio quid , quam multa exculta per Artenij.
XVI.
ET graviter peccant, qus, quod pinxere, fuismet Singula nominibus compellant Lemmate. Tanquam Non foret h^c vidifle fatis. Lautrecchius ifto Nominc pleci:endus : nifi jam Cajeta fepulchro Texiftet, Fumosque una tumulaifet & Ignes Fuxenfis Furni , bis fe referentis eundemj : MAGNQS UBI IGNIS,ERIT FUMUS QyOQVE NON MINORjinquft.
(*)
H 2 Anne
(^t) Scrmone III. (u) Francifci I. dii£ Sphxr^ Terraqiiea (f Cdcflls. Tres Coronx Henrici III. Galli£ Regtnn. (x) Odetus Cornes Fuxenfls Dominus de Lautrec captus in Dclloltalico ab Hifpanis., (^Cajttam ah- ducfus,i(?iquefnortuiis. Lemma fuit Italtcurn : Dove e gran fuoco, c gran fumo.
61 SERMO VJL
Br^._Annc Reum peragcs, Sciatherica Macliina fi cui Infcripta Heroi fuerit ? NON LUMINE TANTUM. Sive: UMBRA HAUD SOLI CEDIT. VcLLUMlNE SIGNAT.(y)
xrf«'.6.Parce mctu: Satyris nihil hic licet. Atque memento Dic^iorum. (z) Partem exprelfe appell^fie Fjgnr^ Nil vetat j at totam verbis retulifle Figunim^ Flagitium eft ingens. Veluti qui particulas, quas Grammatici Demonjirativas nominitarunt, Adjungunt Rebus, protcnfoque Indice fignant. Et , (\nx perfonam Simili latitare volenti Importuna Adverbia diripiunt : Ita : Sic : Ceu. Heu mihi ! quot Cophinos implebunt Symbola Faunis, Qu^ funt, quj^que fuere, ac poftera profcret xtas! His igitur, Satyrifce, humeros fuppone vehendis. Nil opus, artificum te nomina nofccre, quorum Purgamenta etfers : prodent fe forfan odore.
XVIL
LAfteaqucis placuit via, multi : HAC ITUR AD ASTRA. HOC ITER AD SUPEROS; dixerunt protinus. Ipfum hoc Infcripfere Libro , fed nefcio , cui : Varadifus Ni fuit hic Animd. Jam Crux : H^C SEMITA C^LL Flos quoque deferts "Clyties : Caa) HOC LUMINE VIVO. Papilio : HAC PEREO QVAM DEPEREO. Lapis inde Lydius : HOC UNO VIRTUSQVE FIDESQVE PROBATUR. HUJUS AD EXEMPLUM ; Jefe Virginis Icon. HOS LUX PRIMA FERITj Chifios inteUige Montes, Sole rclucentes. HOC ASPIRANTE VIREBITj Opperiens Hortus venientis flabra Favonl. HAC PEREUNTE PERITj cum deferit Anchora Navinij. HIS EGO SUSTENTOR^ fpinofo Carduo Acanthis Infidens canit. Et Clavis: jam H^C OSTIA PANDET. Mirum , ni pandat , folido quam juflerit Auclor Ex auro fieri : tanquam id non ferrea pofla.
XVIII.
ACcipe doifra magis , quar Ledio multa paravit, Natura omniparens fua queis Arcana retexit. llt pullos Aquila e.xdudat : Lapide eft opus hoc, quem
Natu-
(v) 7- Jac. Trivultius Princeps Amalphitantis , fuam in njirtutis Jludio Imtdationem etiam ctim Rege /igmjicare 'volens. Alterum ejl Abbatts Ferri. {%) Serm.K (aa) Heiiotropium., tn qiiod Clytie aPljoebo df- feru ex amoris irnpatientia conuerfa fuit apud Ovid. Itb. 4. Metam,
DE STMBOLI VlJllS, 6^
Natur^ Kiftorici grarce dixcre Aetiten. (bb)
Hunc nido imponens: HOC MATURABITUR; inquit
Mater Avis, tequc ad Scriptorem, cui lapis altcr,
Aut quivis, nomen dedit, (bb) incubitura remittit.
Clara coaxantes vicina ex arbore Lampas
Compefcit Ranas ; undc : HAC LUCENTE SILEBUNT.
Dicent Aftrologi, ca:leftis fub Canis ortum
Terreftres fugitareLupos, feque abdere Silvis.
Stultus cgo idSoIi dederam haftenus, atque Diei.
Albanum ergo Ducem qui fugit Orangius, ifto
Schemate adumbratus cuidam eft, cum Lemmate tali:
HOC ORIENTE FUGIT. Nullum tamen Alba Moloflum
Geftabat clypeo. Mallem, hunc Aurora fugaflet,
Qux juxta Aufbnijs & Iberis ^/l?a vocatur.
XIX.
Olli peccant Sh/ii/i expreffo, non parcius implcnt Corbes, qudm pingui lolium fliccrelcit in agro» Ereptum fratrem doCie dolitura Virago Nobilis, Eclipfi Lunse fe non male confert Illaquidem: brevius, Simdi 2.z fi diffimulato Luxiflet: fedait: SIC RAPTO LUMINE FRATRIS DEFICIMUS (cc) Ferrum: SIC A RUBIGINE TUTUM, Impofitum flammis infcripfit. Per Mare Navis Siftere quse curfum remis , velisque ruentis, Parva Echenei , foles: SIC FRUj>TRA. Sed, qui y^//W;? fe S:epe vocat, pejus : SIC PARViS MAXIMA CEDUNT. Hoc habet hic Alius proprium fibi , ut aut bona perdat, Aut mala deteriora , errorem erroribus addens, Efficiat. Picolominei Teftudo GRADATIM, Seu PEDETENTIM duntaxat pro Lemmate habebat: SIC FESTINANDUM; \\\z Alius fuperaddidit Hcros. Qus fera Virgineam referebat garrula Matrcin_5, Pcrmiftis ita Litterulis , atque ordine nullo Inter fe junclis, Verbum uc nifi rcdderet unum, Laxari impatiens, Vcrbo fe pandcret uni: UNI [infcripta] PATET VERBO. Mox unus &r altef Adrepens, corrupit fenfum, aut torflt inique: TANDITUR AD VERRUM; Altcr ait. Qi_ur Tnfcriptio utrinq; Aut non convenit, aut veteri eft incognita Rom.r,
H 3 Detc-
(bb) Ad hujus lapidis virtutem detnonftrnndam tefles allegat Vicinellm P. CorneUtim ix Lapide , i^ JElianum , injjncicndos 'videllcct Symholurru-i boc intelligere -volenti, (cc) Verfm erat Pentarneter : Sic rapto Fracris lumine deficinius.
(^4 S E R M O VI I.
Deterlus , quem clixi , Alius , velat affolet : UNO
VERBO RECLUDOR. (dd) Quisnoftrum hoc nefcijt? Atnil
Hoc ad Propofitum , ncque Conceptum MarianurrL».
Verum his continuo Satyri tria Tigna parabunt,
Rcda duo; & transverfum unum, qui Symbola furto
Avertunt Dominis Plagiarij. At effe boni qui
Nec Fures norunt , mercesque clependo alienas
Corrumpunt, propria, &: magis alta funt Cruce digni.
Quales ad Rhenum Genti attolluntur Hebr^se,
Aut quse, quindemum cubitorum , excepit Amanem_5.
XX.
Hic fedeant mihi Minos,&: Rhadamanthus ad Urnamj yEacus expromat, qu^ Fors Fortuna Reorum Nomina prima dabit, caufamque orare jubebit. Interea pergant crefcentia ducere fila Atropos &: Lachefis \ lentataque ftamina Clotho Torqueat in Reftem , colHs furacibus aptanij. Principio antc omnes , primusque Moynius exit. Hic mirari omnes, proprijs neque credere certi Luminibus : muto ftat Curia fixa ftupore. Ergo iterum pofcunt chartam , fpecularia nafb Imponunt equites, mucis hirquosque repurgant; Infpiciunt iterum , vcrfant infraque fupraque. Pro Hominum Superumque fidem ! exclamatRhadamanthus; llle ergo oppofito nupcr Cato Tertius Orbe, Acer , 8c indomitus , Cenfor , Momusque Deorum : SsEvius &: noftro qui erexerat ante Tribunal ; Totque Viris dixitque diem , laqueumque vadatis Mandavit : Repetundarum nunc pofcitur ? Ataor Quis vero > Emmanuel Thefaurus ? (ee) Non equidem j nam Ifte fuam Cauftam, facile eft meminifte, peregit. Cujus adhuc ftrigilem Furiarum Maxima fervat. Ergo, infert Minosj Italus, Germanus, Iberus; Horum aliquis ccrtc j Cato quos hic Francicus omnes, In cumulum, inftar habet caif^ nucis, atque fuperbo Proculcat Gentes totas pede. Fallimur, inquit ^acus : adlcriptus tergo eft Menetreriiis ABor^ (ff) Idem Gallus Homo, 5>: gleba formatus eadenij.
Furto-
(dd) Vitiofa hxc Sjmbola dcprompta funt e Miindo Symbolico Vhilippi 'Picinelli, Latine reddito, in opere aiitem Italico non habentnr eoriim ple^ raque. (ee) Jhbas Thefaurus acerrhna InveBiva vindica-vit fc h Ccn- fura hujus Scriptoris. (ff ) Clakdius Francifcus Mcncjlrier Lihro fngu- lari des Carroufels pag. z^g.
DE STMBGLI VITIIS. Cj
Furtorum Indiculum fimul adjccit bcne fartunij. Producit Tabulas, Leges, Chirographa, Tertes, Forficulas, Limas, Scalpella, Emplattra, Colores: Cnnctaque celandis, faciendisque arma rapinis.
XXI.
OUin legimus. Chici repetir Granata Coronam, r.sg) Translatam in Latium : ME,\ MECUM N vTA COROMA Non fua Majeftas i-^egcs defcndit ab iilo EST.
Autolyco: non Reginas reverentia fex-^^-s : MATRE VIAM MOi\STRANTE.(hh;Patri hic donavit eantlem Deinde Aquilam, Delpliino Pulkim: utrumque bis um: Nunc Aquila eft, nuper qui Pullus. Pontificesne Credimus intaifcos? non funt. Non Fulmina tcrrent Vaticana Hominem. Urbano ('0 qui Sol fuit ante IDEM ALIUSQVEj huic : NUNQ\^AM ALIUS. SoIemCp latere Poife putans , quem Dux infcripferat ante Niverni : NEC RETROGRADIOR, NEC DEVIO: conrinuo Ifte Verfaliam ad Regem mifit: NEC CESSG, NEC ERRO. Margaridem Auftriacam Partu , Vitaque folutam Rettulit Aurora, haud indigno Lemmate jundo: DUM PARIO, PEREO. Arte opus hic fuit, ingenioque, Ut tcgeret Furtum. Cunis abfcondit acerba Inf-antis nece prs^repti j Fulgurque repente EXORIENS, MORIENS: Verbis expreffit ijsdem. (kk) Sic catus, adverfis quem crefcere viderat Ignem Ventorum flabris, Mcdicceje Emblema Mari^: (II) CRESCIT AB ADVERSIS. Ad folem hic tranftulit, atn's Obfeirum nebulis, Majorisque inftar habentem, &; MAJOR AB ADVERSIS huic diclus. Arefius, alter Hujus poft Jovium Pater aut Nutricius Artis, Ungues evafit .- minime. Admirabile cujus Inventum, Elogiumque, Dei facrata Parenti Virgine^e: QVIA REsPEXIT: quodque Ipfa videtur Concinnafle fibij cum propria Verba miniftrct;
Con-
(ff) Clandius FrAnclfc.^ShneJirier Lihro Jingiilari desCarroufeh p,ig.2<;g.
(gg) Kex Ch/ctts Granatenfis Malitfn ptnicum feu Granatura hahet apnd fcriptoremBelli Gmnatcnfis Hijpanitm , cum Lernmate: Con la Corona
Naci : cum corona fum natus. (hh) Facittni primo hoc S)?nbolu?r^,
Kegnum adininifi/ante Ludovici XIF. Matre. Sitbtnde idem a Moynio aptatumeidemKcgi., (^ Delphino ejtis filio. (li) UrbaniVIII. Symholum fuerat cttm diBa infcripttone: IJcm (ScAlius. (kk) Diim orior, mo- rior. Moynii-s. (11) Fuer^t eadem KeElrtx Ga!li£ pofi Kegfs morteni^i ac rnultis adverfis excrcita-, eoc^ue iliujirior.
66 SERMO VIL
Contcndens (t^^ cum Nubc, Parelia ciim fir.
Hanc Italo invidit, rapuitc|ue Moynius. At non
llt Nubem, decus &: laudem quoque. RESPICIO, inquit,
Cur? UT PERFICIAR. SEQVITUR DESERTA CADENTEM,
Dixerat olim alius : folem ut lcrctina Stella,
Virgo eadem Natum crudeli morte peremptumj*
Protinus hic aliam , vulgaris opinio Stcllam
Quam dicit cecidifie, profanum avertit in ufum,
Ejus, quem Fortuna gradu dimoverat AuIjp,
EtRexmutatus: SEQVITuR LUX MAGNA CADENTEM.
XXII.
Dem Segucrij Canccllos frcgit (mm) Abador: Aufus furtivum Lodoico obtrudcre folcm_% NUSC^VAM DEVlUSj hic. Alter: NEC DEVIUS UNQVAM. Non gutta eft gutt^, non ovum sequahus ovo. Itaham repetit; Solem nam folus habere Vult, ubicunque nitefcit. NULLA EST META LABORUM, Dixerat ille : fui ifte ftatim jubet efte Monarch^e : NUSQVAM EST META M!HI. Queritur Ferrus fibi raptum : METIOR IMMENSUM. (nn) Nam quantij cftHorologam inter Machinulam , five illa fono , five indicet umbra Horas , difrimen ? Non eft in Lemmate majus : CUIQVE SUUM METITUR. At, hoc quis crcderet ? ipfam Quin etiam , qu^ Homini tantiim non Barbara Terra eft,
Teutoniam invafit ; Labrofchos atque Melacos (oo)
Prrcvertens : Dux, Exemplum, Hortatorquc futurus.
Balfami erat cuidam , feu Arbor [ (eu potiiis vis,
Arbuftum ] parvo fcd culto nobiUs Horto.
Forfitan Europx fuerat tunc unica noftrte.
Hanc fibi ^^xx cunctis caram Camcrarius (pp) unam
Lrfcripfit C hrifto , Servatorique dicarat :
Sic tutam fore crcdens : VULNERE VULNERA SANO.
Et fuit illa diu intada, &: venerabihsOrbi,
Arcueratque omncs Infcriptio facra latroncs '■
Donec, perfoflo fub no(5i;em pariete, Petrus,
Pr6
(mm) D.deSeguier Cancellarij S.ipienti£ (S Integritatis laude celehris. (nn) AhhM Fermsltalns de B. V. TnwJittUt Moynnts ad Principis Pru^ dentiam in partiendis tnter Jdtnmijiros tnunerihUs , vel etiam adju- flitiatn ejusdem. (oo) Dho Trihttni Galli fparfs fttperiore hello per Ger- rnaniatn incendijs , tS^ aBis ex ek prxdis famof. (pp) Joachtmus Camerarius Papenhergenfs Franco habct hoc Sytnholtim tnter alia fua quatn plurima , quoruta altc[ttA etiamnum funt intdita. Obi-t Ann»
DE STMBOLI VlTllS, 6rf
Pro fcelus ! irrumpens totam radicibus imis VuHit, &c in Patriam, fuaquc in plantaria vecors Tranftulit, & Titulo ferme infignivit eodem : VULNEROR UT SANEM. - . > .
XXIIL
- - - Quid multis ? Et mihi Solcm
Idem furripuit. Deni funt ampliijs anni,
Ulum ego, ci^im Scrvatoris per Symbola vitam
Digcrerem, cdidcram jam tum : quintum fimul annum
Sol retulit, fimul iftc meum rapuit mihi Solem.
Non fi Bvangclij appofuiftem verba J(34«»/V,
Et Ceram Nigram Sagis Orcoque tremendam
Affixiflem \ hilo fecurior inde futurus.
Quippe Exorcifmo furandi Spiritus omni
Fortior eft : rapietquc fua cum Pyxide Chriftumj.
Et certc Chrifto a me devotus fuerat Sol,
Cum Pctri Elogio. (qq) RapuitPetrus alter utrumquc.
Quodque magis doleo , quod ludtibus adjicit iram j
Purpurcum Patrem ornatu veftivit eodem_3.
Ccetera difHmulo : nam funt tria, vel duo faltem
Furta fuper. (rr) Veftrum ergo, Patres, appello Tribunal.
Haud equide fuit unquam animus mihi,quemquam animantent
Dederc fupplicio, meritieque addicere Furc^e \
Gentilem, Sociumquc minijs. Quod poftulo, folum eftj
Ut reddat Dominis fuaj cogaturvc fatcri,
Auc non continuo damnanda cfte omnia furti,
Corpore qua» fimili j vcl Lemmate Synibola conftant :
I Aut
((\c\) Menetrertus dixerat m VitA Chrijli de Sole iff aptato : Pertran- fijc Bcnefaciendo. Ex AEluum Apoftolicorum c.io. verfu 2$. Idem dcinde nihil immutatum Symbolum attribuit Moynius Cjirdinali Anto- nio BarbarinoMagno Franci&Eleemofynario. (rr) l. InLudisTolofanis Annoi6z4 Eques c^uidam Hederam gerehat Arhori aridx circumplcxam cum Lemmate Hifpanico : Si no la vida» porque la Muerte ? Si vita, tiou [ disjunxit ] cur Mors ? llfurpauit Moynius infcribendo : U t Vi- renti, fic Arenti. Alciatus, utroque antiquior , exprefferat hoc ipfum alio Lemmate , locjuens de fide conjugalt : Et Arida Tecum. 2. In Francia MetaUick Pharus erat cuni Lampade acccnja, nociurno fteilal 0- que Cxlo, infcripta: Prsftat quod ncqueunt. lUe Litnam Pharo fub^ rogatam infcripftt : Pr^eftat tot millibus una. Sed apertius EajGm- fierius fervata iiidem ima^ineVhari, in fuo illo fuperiusSerm.K exA- minato Symholo ; cum dixit : Qiiod neqiieunt tot Sidera pr.rftat, j. Ahhas Ferrus Paatheram infcripprat : AlUcif Illccebris ; Randem Moyniui : AUicit lic conficit.
6S SERMO Vll.
Aut obftare nihil, duplex fit ut llnius Aucior Syniboli, & ingenijs queat occurrifle duobus, Ciiiin hunc altcrius rem lit rapuifle nectriunxj. Dixerat. Afiurgens Minos, Menetrerius ffOjUum Pofcit, ait: placuitque eadem fententia cundlis. Scd reihnt aHj. Yos voluite fl:aminaj Parcie.
V!
XXIV.
'Eriim abeo : grave namque mihi efl:, {pe<flare Reorum Supplicia : obverfant animo, exterrentque jacentem Somnia, cumque Reo mea mens trabe pendet eadem. 'Erajl. At non illa etiam poterunt in furta referre,
Mutua quje dederat Montmorius : Ipfe fatetur Petrus, Adoptata. Auth. Alterius qui Pignora adoptat, Plus quinquagenis, vel propria pauca recenfet \ Vel dubitat, num fint fua, fufpedatque Parentenij.
XXV.
'Emfi. I^Etonuifti aliquandor' At cur inSymbola transfers •*--^Raptoris Vitium, cujus fraus omnisi? At illa , Aufa nihil, Jovium , &: tua confeia Carmina teftor. Unio num Cleopatrjea fubtrasftus ab aure, Orbem, Candorcm, Pretium amittet, quia furto Detraftus ? vitiumque fui Raptoris habebit ?
AHth. Non fane : pr^ftat, quam fi refblutus aceto
Ventrem farciat Antonl. Verum tamen h^rct, Nefcio qua', furto ablatis infamia rebus. Sifyphios redolcnt ungues, faxumque minantur. Dic porro : nulliimnc emifti aliquando Caballumr> Non puto : Vindelicam brevior trajedus ad urbem E Boica, tanti haud erat. Autb. Aft ego. Difcc igitur nunc, Quod me non aliquis Pexenfelderus, equorum Enumerans vitia : (ss) at docuit Veterinus Apella. Qiiattuor is tantum reticeri pofte negabar, Ut rata lit licitatio, & irrevocabilis. Inter Quattuor ha'c, Ft^rtrjiis equus fi eflet, memorabac Prircipuum vitiuni. In reliquis nam fallerc tutum_'.
XXVL
(ss) I» Afpan-.tH EruditiQms, c^p. H,
DE S7MB0L1 VITIIS. tfs»
XXVI.
FOfl: Capitalia , funt etiam Civilia qiu^edam Peccata. At primo concede, refcllere iniquam Ccnfuram Piccinelli : Tninslntio Idemque Una cui pro re capitur : ceu fi Bovem Aratro AtqueAr.T medium ftatuas: AD UTRUMQUE PARATU^j Infcribas: fit prorfus idem, ac dicas : Ego fum Bos : Hiftrice cumque fua Lodoicus: Porctts ego fum. (tt) Idque ait, ingenio cuidam magno efic notatum. (uu) Eftne adeo fatuus quisquam , Stmile intcr Idemque Ponere difcrimcn qui nelciatr Et tamen omnis Hoc Translatio habet : Naturam fic ut eandem Aftcrat cftc duobus, quin conflentur in unam Simpliciter JJKcicm. Nam cjuse dein Symbola condes Tuque, tuique omnes, lcx Ii.tc, tuus iftc Canon fi Servandus? Solem, Lunamque ac Sidera tantum An fuper efte voles, ut poflis dicere : Sol fum? At malles Bos efte tamen, 'iy libera detur Optio, quam fenfu, S^ vita cum Sole carere.
XXVIL
PEccant hi quoque, qui Adjedivis Nomina ftipants Idque Italis tantum quidam voluere hcere, Qui Verfus totos adhibent proLemmate. Peccant, Qui duo idem conjungunt fignificantia verba. Carduus exemplo eft, qui LEVIGAT,ET POLIT: etfi Dicere plus ahquid videatur velle fecundum_j. Sunt etiam, quibus eft Interprete opus : facibusquc Admotis propius. Candelam lumine caftam IN TENEBRIS pofuit, pariterque infcripfir Acaftus. Nil potuit magis obfcurc: neque quserere cures C>iid velit; aut catulos inter Leo : RUGIET ANTE, Tanquam vaticinans, qui dixit. Nempe remirtct Ad librum te, nefcio quem : non ante fuos quod Caftiget Led, quam rugitu pra?moneantur. Obfcuri lateant, ultroque latere volentes. Proxima funt Falfa Obfcuris: nullam ifta, alicnani llla animo I]x'ciem objectant, falluntque videntcnlji H:k iterum multi veri virrute laborant. Quid mirum c^ rara eft. Mentitur, Lilid Apis qui^
I 2 Iii-^
(tt) Nam Galiice Hi/Irix ejl Porc' epy. (uu) VhilippHS AhhasVicineU lus inTraciatH , cjniMundo Sjmholico in edttione Latina ^rsLmiititur,
70 S E R M O VI L
Inciimbcns, dicit, vclpejerat: HOC SAPIT LINUM. TUTIOR ET NUSQVAM. Contra genera omnia florum, Pra:cipuc Thyir.us, Sc Florum Regina reclamac. Quid? dubirare licet i verum an Sol dicere Regi A\ii vcliL, aut poiTit, dum inquit : NEC PLURIBUS IMPAR.
XXVIII.
^''^•/^Uo ruis? hucne etiam Cenforia Virgula fcfe
v.^ Protendet ? Nefcis, quanto ha?c fit facra Monarcha! Teilera? facrilegam, dum fas eO, abftrahe dextram_?.
W^^/j. Ponito, ERASTE, metum : cocunt in fadcra Pacis Belliger^e Gentes ^ mox Am.neftia fequetur, Et tua ad antiquam remeabit Patria Matrenu. Adde : quod hoc Regcm non ipfum Emblema Parentem Nadum eft, verum aHos. An Majeftatis eum Rex Damnabit, qui Pidorem reprclicnderit Aulum, QuodRegcm haud penitusreddit,quam pinxit, Imagoi? Artiticemque togcT, (\\xx Regi haud hacreat apte i? Hiscum igitur res eft mihi. Principio mihidicant: An Plures fignare vehnt hoc nomine Mnndos? Hanc etcnim fpeciem vefter Sol ingerit. Atqui Hoc falfum eft : par quisque fuo eft Sol , & fatis Orbi. Democriti certe, quot Mundi, tot numerabant, Arbitror, & Soles. Sin : non multum eft, fuit iHis Si vefter Mundis non Impar omnibus unus. Jam tibi fi virtus, vis, atque potentia Solis Plus aliquid, quam nunc faciat, pollere videtur, Deciperis : nam, quod-Sol-cunque poteft, facit & nunc. Verum agc, ^cvF/f/res lubet Hemispharrium utrumque Compledti: ut vulgus Mundum Vetere^nqne Nmjtmiqttc Appellat: non h^ec vere funt Plura^ quod unum Componant Mundum. Sed, fi vis, fint duo Mundi, Hinc Vettis^ inde Novtis : quanta hujus portio Galli eft ? Quantulum id eft, Francis quod das, America, Kebekumc' Hifpanum hcTC melius fignaret Teftera Regcm_.. Serum cft: lignavit; fi non erravit Erathus, (xx) Jam pridem Caroli Nato, cui paruit omnis Jlle ^Uer Mtindtts , Carduccio Au(frore tributus Sol idem , ac totidem verbis : NEC PLURIBUS IMPAR. lltrum Ttalus Gallum, Gallusve Italum exfpolisrit, /Eacus inquiret. Furtum hoc etiam Urna movebit.
^ ' XXFX.
(xx) Interfres Mundi Symlolici. lih. i. c is- n. l6p. nht hoc Sjtnholam^,. refsrty trili/itqucPhilippo II. Hifpano ; ^ ait, h D. Sah.it ore CArdiucio Cnnoinco Regtilari comfojitnm. Addit infnpcr expojttioncm ad fortr.am Jilogij.
DE STMBOLl VITIIS. yx
XXIX.
Erafl.C^^^^ facies illis , aliter qua: Symbola peccaiit ? V^Nam fuperefle reor , Vulgaria, Vilia , Trita, Tortaque, CommutabiIia,&:Communia,Longa: MaterisE , Heroi , Fini contraria , 6c Arti. (yy)
XXX.
^«c7.|^Icam : veriim audi, non eft Narratio longa.
■L-/Tempore quo Heidelbergse cepit Tillius Arcem 3 Militibusque dedit pr^ed^ ; cura ultima equorum Jam dites fubijt , deerant ftramenta,&: avena Vidori Armento : fupplerunt pabula panes Praetindi vino. Sed lanam excerpere led;o , Et fubfterncre equis , haud vifum : durius ipfis Deinde cubile habituris. Ergo ad Bibliothecam Feftinare omnes. Ut quisque Liber tegumento Liber erat, philyrisque folutis j prx reliquis hos Diripere,eque iftis componerc ftrata caballis. (zz) Cepifti (? £/-4/. Sane. At,qu6 evadas,nefcio : ni, duni Expurgas ftabulum unum , aliud replere labores. Ai{£i. Non male divinas. Legi , confucflc Poetas, Solis cquos , curfu laftatos forte diurno , Solvere , & aurato iub noiftcm abjungere curru j Nectare , &: Ambrofi^e jejunos pafcere fucco. Nemo tamen ftratum,quo molliter ofta cubarent, Providit Vates , fortem miferatus equorum. Coufilium eft igitur,dum Symbola qu^que Heliconeni Contendunt , Phoebi cupientia in Arce locari j Illa quidem ^Eternum claris lucente Pyropis Permaneant affixa tholo , bona Pierides quse Cenfuerint, atque immortali digna Trophso. Ad ftabulum levis aura feret mala. Culcita duplex Inde tumebit equis. Eous cum Pyroente, Cumque iEthonc Phlegon (aaa) molli fuftulta grabatci Corpora component, placidaque quicte levabunt Tandem crura aliquando : dum Tithonia Conjunx Purpureas Oricnte fores , cxlumque recludat;
XXXL
(yy) ^a/ia fere funt Exordtorum ■vttia. enumerata h Soario Rhet. lib .II. cap. y. (zz) Epitomx Rerum Germanicarum ad Annum 1622. (aaa) No^ mma Solis Equorum apud Ovid. lih. 2i Metam.
72 SEJiMO m. DE STMBOLI VITIIS.
XXXI.
MArerlem multos vel Piccinellus in Annos. Sufficiec. Quid enimjfi magno crimina Mundo, (bbb) Herbaque fi vaftis fuccrefcit inutilis agris , Miramur? Tantundem Alij, quos dicere longum eft) Comportare queunt. Si nolint j Chalcographi dant Ultro, qucC toties magno sere excudimus ^erc, \Ut qitid Perditioh^c^^oltKi^ vel belTe locare, Vel dare pauperibus : nec tanti emifle cachinnos ] Carbafa magnarum Thefium : queis naviget Argo Tuta per lonium ad poftremas Phafidos oras. Quse nunc parietibus prseftant tedoria noftris, Obducuntque apte, quicunque eft , calcis hiatum ; Ut muri vitium vitio majore tegatur.
XXXll.
HIc Fons perpetuo fluit, jeternumque miniftrat Tomentumled:is,quos inde replemus , equinis. Accedent j quoties Funebria Jufta Poet^e Principibus folvent : quotiesque his nafcitur Infans : Autquoties nova Nupta Viri ducetur ad sedes, Aut Princeps Vi<fi;or, Vidusve intraverit Urbem. Denique multorum Frons , & Propyl^ea Librorum : Mantiflamque Index addet poft omnia nofter. I/-#At nos C^ena vocat, quas jam corrumpitur 5 illic Multa fuper menfam pingemus Symbola Baccho, Et redeuntOper£B,Satyrique Diaria pofcunt.
(h\>\>)Infcrip/it cntm bic AuBor OptisfmmiMandiim Symbolicum.
F I N I S.
INDEX.
INDEX
SYMBOLORUM
Qiise leptem hifce Sermonibus referimriir.
A.
ACanthijCarduoinfidens. L. HIS EGO SUSTnNTOR. Serm.VII.Num. 17. AcusNautica. ASPICIT UNAM. Serra.V. n. 21.
Aetitcs Lapis. HOC MATUaABITuR.
Serm. ViJ. n. 18. itnia ardens. STANS ARDET ET AUDET.
Serm.IV. n. 8- Et: MAS DENTRO QVE FUERA ; MAGIS . INTUS. Serm.V.n.8. Nive cooperta. GELAT ET ARDET.
'Serm. Vi.n. 8. Fulmine percafTa. FHLMINATO E FULMI-
NANTE. Scrm. IV. n. 8- in Annot. Anchora. HAC PEREUNIE PERIT. Serm.
Vn.n.17.
Apes. Antonij Levs. SIC VOS NON VOBIS.
Serm.IV. n. 9. Barbarinae Aratro jun^ftie. EXERCET SUB
SOLE LABOR. Serm. IV.n. 5». Apis Lilio infidens. HOC SAPIT UNUM.
Serm. VII. n. 27. Et: TUTIOR ET NUSCn^AM. Ibid.
Aquila pullos ad volandum provocans.
MATRE VIAM MONSTRANTE. Et: PATRE VI AM MONSTRANTE. Serm.
VII. n. 2 1 . Et in Annot.
ArborBalfami. VULNERE VULNERA SANO. Et: VULNEROR UT SANEM- Serm. VIL
n. 22. . Arbufcula Venris obfequens. CEDENDO
RESISTIT. Serm. VI. n. 1 8- Arethufa fluvius. DORIS AMARA SUAM
NON INTERMISCEAT UNDAM. Serm,
V.n. II.
Arundines Co'umnenfes. FLECTiMUR NoN FRANGiMUR UNDlS. Scrm.V.n. 5".
Arundo. RESURGAM. Strin.V. n.j», Aurora Marg.Trit.t Auftriac^. DUM PARIO PEREO. Scrm.Vn.n. 21.
B.
pOlis: vulgo Bomba. ALTER POST FUL., MINA TERROR. Serm.V. n.8. '
Bombarda. SI TANGAR. Serm.V.n.8.
c.
(^Ah aqtiis infufa. E FREDDA M* ACCEN- ^ DE. UROR ET A GELIDA. Serm. VL n. 19. ;
Campus purus absqre Fi2;ura. NI CON PLUMA Nl CON PlNCEL. NEQVE PENNA, F^NiCULO NLQVE. NULLA ^QVAT IMAGO. . .'
PAR NULL,-\ FlGURA DC>LORL /
MELIOR FORTUNA NOIhBIT. NON EST MC^RTALE PLURIMA DCSCRIBAM. MEUM MI SECRETUM. Serm.lV.n.io. Candela extinfta. IN TENE8RIS. Serm.VIL n.27. ;
Canis Bocharti Q^vsftoris. INVENTIS Ff OUS ABSTINET. Scrm. V. n. 1 6. Et Serm. VL n, 21. Canis c«!eftis. HOC ORIENTE FUGIT- Serm.VILn. 18. ;
. Canterius Richelanus. FlRMATQVE REGIT-
QVE. Serm. Vi. n. f . rCarduus. LitVIGAT ET FOLIT. Serm. V/L I n.27.
j Cer^us alatijs. 'CaroIiBorbonij. FUGAM lN-> j TENDIMUS ALiS. Serm. iV.n.^.
Circinus
INDEX
Circimis orbem defcribens. ORBEM COM- rONir EUNDO. Serm.VI.n. 12.
Clavis aurea. H^C OSTIA PANDET. Serm. Vlf. n.17.
Columna Card. Columnenfis. FULCIT ET ORNAT. Serm.Vl. n.7.
Coion.t tres Hcnrici III. MANET IILTIMA CJELO. MANEI IILTIMA CLAIISTRO. Serm. VII. n if.
Crepida. UT IMPLEATUR. Vel : IMPLEN-
DA EST. Serm. VII. n. II. Crux. H^CSEMITA CJLU. Serm.VII.n. 17. Cycnus Gonzag^. LACESSITUS. Serm.V.n.^.
D.
Dv€mon Comitis de Villa-Mediana. MAS PENADO Y MENOS ARREPENTIDO. Serra. IV. n. 4- DracoGregorijXIIf. DELUBRA AD SUMMA. Ec : GEMINOS ALIT UBERE Fi£TuS. Serm.
IV. n. 3. DracoHefperidum. SERVAT, ET ABSTINET. Serra.VI. n. 21.
E.
"pCheneis feu Remora. SIC FRUSTRA. ■^SIC PARVIS MAXIMA CEDUNT. Serra.
VII. n. 19. Effigies five Statua. PERFICIOR, DUM CJE-
DOR. Serm.lV.n. 12. Elephas alatus. TARDE. Serra. VII. n. 6. Equus in Hippoiromo Philippi ff. UNUS
NON SUfFiClT ORBIS. Serm. Vl.n. 12.
F.
FErruminlgne. SIC A RUBIGINE TUTUM. Serm.VII. n. 15». Fornax fumans Laucrechij Comitis Fuxenfis. DOVE E GRAN FUOCO E GRAN FUMO. Serm.VII.n.16. Fornax ftilLitoria. TESTANTUR LACHRY-
MyE. Serni. V. n. 8- Fulgur. MORIOR DUM ORIOR. Serm.VI. n. 14. EtSerm.VII.n. 2i;&:inAnnot.
G.
GAlaxia: feuViaLa^ea. HOC ITER AD bUPLROS.
STMBOLORUM,
Et : HAC ITUR AD ASTRA. Serm.VII.
n 17. Glycirrhiza frutex fubterraneus. DULCE
MEUM I LRRA TEGIT. Serm IV. n. 10.
H.
X-JEdera implexa Arbori arid^. SI NON ■■-■*• LA VIDA PORQYE LA MUERTE ? Et: UT VIRENTI SIC ARENTI. Et : ET ARIDA TECUM. Serm.VIL n. 23. in Notis. Heliotropium. HOC LUMINE VIVO.
Serm. Vfl. n. 17. Et: NON INFERIORA SECUTUS.
Serm- V. n. 17. Horologium. CUIQVE SUUM METITUR,
Serm^Vff.n.22. Horologium Sciathericum. TU MIHI OybDCIINQVE HOC REGNI. Serm.V. n. li. Et: NON LUMINE TANTUM. * LUMlNE SIGNAT. NON CEDIT UMBRA SOLL ^ Serm.Vffn. i<$. Hortus afflatus Zephyro. HOC ASPIRANTE
VIREBIT. Serm.VfLn. 17. Hyftrix Ludovici XI. COMINUS ET EMI. NUS. Serm. V. n. 14. Serra. VI. n. 14. Serm.VfLn.26.
I.
JEcinora veru infixa. JECUR ADURK MORBIDUM. Serra. VfL n. 12. & in Notis. Ignis vento audus. CRESCIT AB ADVER-
SIS. Serm.VfLn:2l. Imago Deipari. HUJUS AD EXEMPLUM, Serm.VILn. 17.
L.
T Ampas ex arbore fufpenfa prope ftagnum. ■'-^HAC LUCENTE TACEBUNT. Scrm.VIL
n. i8- Lapis Lydius. HOC UNO VIRTUSQVB FIDESQVE PROBATUR. Serra. VII. n. 17. Leo inter fuos catulos. RUGIET ANTE.
Serm. VII. n. 27. Luna Crcfcens Card. Crefcentij. ASPJCE CRESCAM. Serra. VI.n.7.
Eadem
INDEX
Eadcm HenriciII. DONEC TOTUM IMPLE-
AT ORBEM. Seim.VI.n. 12. LunsEcIipfis. SIC RAPTO FRATRIS LU-
MINE DEFICIMUS. Scrm. VII. n. 15). Luna intcr Stcllas. PR^STAT TOT MILLI-
BUS UNA, Serm.lV. n. ly. Serm. VII.
n. 23. iiiNotis. Et: Ci£TERA QVID COLLECTA JUVANT?
Serm.IV.n. 15. Luna Solem Echpfi intercipiens. TOTUM
ADIMIT QVO INGRATA REFULGET.
Serm.V. n. i6- Lima femper varia. NO^J VULTUS NON
COLOR UNUS. Serm.VLn. 18. Lupus Oriente Canicula cslefii. HOC ORI-
ENTE FUGIT. Serm. Vll.n. l8-
M.
\/fAgnes. IMMOTUS MOVET. Serm. VL
^ n. 13.
Malum punicum feu granatum. CON LA
CORONA NACI. MEA MECUM NATA
CORONA EST. Scrm. VU. n. 21. & in
Notis. Et : FERT NEC MATURA CORONAM.
Serm. V. n. 6- A CABEZA REAL MUCHOS CORAZO-
NES. Ibid. &n.i9. Manus. DISPARITATE PULCHRlOR. Serm,
IV. n. 14. Et: CUNCTA REGIT DUM PAREAT UNL
Serm.lV. n. 14. Manus dvix cum gutto. MANUS MANUM
LAVAT. Serm. V. n.4. Montes Chifij. HOS LUX PRIMA FERIT.
Serm.VILn. 17. Mus Ponticus , Gall. Hermine , Ferdinandi
Aragonij. MALO MORI, QVAM FOEDA-
Rl, Serm. IV. n. 6.
N.
"VT Avis. Ci€LUM, NON ANIMUM MUTAT. •*■ Serm. V. n. 20.
Portum fubiens. ET SCOPUS ET SCOPU» LUS. Serm.VLn. 11. Nubes occidentis Sohs radijs illuftrata. AR-
DET AB EXTINCTO. Serm. VI. n. 13.
NubesPareha. QVIA RESPEXIT. Serm. VII. n. 21.
RESPICIO UT PERFICIAR. Ibid,
STMBOLORLIM. P.
DAnthera. ALLICIT ET CONFICIT. ALLf. CIT ILLECEBRIS. Scrm. VIL n. 23. m Notis. Papilio CandcLr ardenci advolitans. UT
POTIAR PATIAR. SermVI. n. 1 1. Et: HAC PEREO, QVAM DEPEREO. Scrm.
Vll. n. 17. Pharus Baflfompierij. QVOD NEQVEUNT
TOT SIDERA PK.tSTAT. Scrm.V. n. 19.
Serm.VII. n. 23. In Notis. Pliocnix. UT VIVAT MORiTUR. Vcl me-
hus; UT VIVAT. Serm.V.n. 8.
Q
Uercus Alcxandri VII. NUNC MELIUS PASCUNT, REDDUNTQ\'H ORACULA. Serm. VL n. 4.
R.
D Ofa S. Rofalix dicata. CONSUMPTA
MEDETUR. Scrm. V. n. 11. Rjofa in fuo fpineto. TERRETQVE PLACET- QVE, Serin.VL n. 13.
s.
SEra Litterata. UNI PATET VERBO. PANDITUR AD VERBUM. UNO VERBO RECLUDOR. Serm. VIL n. 19. Serpens in orbem convolutus. AD ME RE-
DEO. Serm.V. n.7. SolMundoimminens. NEC PLURIBUS IM- PAR. Scrm. V. n. 1 1. 6c £i;ms Serm. VIL n. 27. &28. DIGNA DEO FACIES. Serm.V.n.il. PATET OMNIBUS UNUS. ibid. & Serm.
VLn.16 &13. UNI CUNCTA PATENT. ibid. OMNIBUS UNUS. Serm.VL n. 13. ME QVOQVE FATA REGUNT.Serm.V. n. II.
Sol Lunam radijs fuis fericns. TIBI SE PERI-
TURA RESERVAT. ibid. Sol in Horologio umbram fign.nns. LEGES
ET FACIT ET SERVAT. ibid. Eclipfi interceptus. DEFICIT ET SUFFICIT.
Serm. VI. n. 14. Sol Occidens. ORTUS AB OCCASU. Serm.
IIL n. 2.
K Et:
INDEX
Et : LURET EMERITOS JAM SOLVERE CURKUS. ibid.
CONDAR UT EXORIAR. ibid. DUM MORIOR ORIOR. ibid. C/ELUM ET TERRA ALTERA RESTAT.
ibid. NON TOTI OCCIDIMUS. ibid. REDIVIVUM AURORA VIDEBIT. ibid. Sol per Clathios quadratos radios fuos im- mirtens. MUTAT QVaDRATA ROTUN- DIS. Serm III. n. 6. Sol Oriens l;mul &:Occidens. CUM SURGIT
ET OCCIDIT ADSUM. Serm.IVn 2. Sol Nube involutus. OBSTANTIA NUBILA SOLVET. Scrm.V.n. ^ MAJQR AB ADVERSIS. Serm.VlI.n.2i. Sol Oriens. VIDET OMNiA PRIMUS. Serm.
Vi. n.i^. VIDETQ\'E FOVETQVE. ibid. Sol vapores a terra furfum trahens. COLLE- CTIS DEFiCIT. SPLENDET AB EFFUSIS. Serm.VI.n.16. Sol. IDEM ET ALIUS. Serm. VII. n. 21.
NUSQVAM ALIUS. ibid. Sol inZodiacofeuCurfu fuo. NEC RETRO- GRADIOR NEC DEVIO. Serm.VH.n. 21. N£C CESSO NEC ERRO. ibid. N£C DEVIUS VNQVAM. Serra.VII.
n. 22. NULLA EST META LABORUM. ibi4. NUSQVAM DEVIUS. ibid. ^USQVAM META MIHI. ibid. METIOR IMMENSUM. ibid. PERTRANSIIT BENEFACIENDO. Serm. VII. n. 23. Speculum OMNIBUS ET NULLI. Serm.VI.
11.13. URIT ET ALGET, ibid.
STMBO L O RUM.
Sph^rcC Francifci I UNUS NON SUFFICIT
ORBIS. Serm. VII. n. 15. Stdla Vefpertina. SEQVITUR DESERTA
CADENTEM. Serm. Vli. n. 21- Stella cadenti iimilis. SEQVITUR LUX MA,
GNA CADENTEM. ibid. Stcll^CardinalisMazzarini. AB HIS VENIT
OMNE SERENUM.
VIGILANT ET CUNCTA QVIESCUNT
Serm.VI. n. 6.
T.
nPAurus inter Anm & Aratrum medios.
AD UTRUMQN^E PARATUS. Scrm. VII. n. 26. Teftudo. GRADATIM. PEDETENTIM. ,SIC
FESTINANDUM Serm. VII n. 19. Teftudo alata. AMOR ADDIDIT ALAS.
Ser:n. IV. n. l. Eadem Velifera. FESTINA LENTE. ibid. Triton feu Vexillum verfatile Venrorum In^
dex. NO MUDO , Sl NO MUDAN.
Serm. VI. n. 19. Thuribulum. DUM FLAGRAT, FRAGRAT.
Serm.Vl.n.ii. Turtur folitarius. SOLA DOMO MOERET
VACUA. Serm.lV.n. 10.
VEntusLaurum infringens. POSSUM NEC FULMINA POSSUNT. SermlV.n.g. Vinea cognommis Virginis. ARDOR TEMO,
E GELO M- OFFENDE. Serm. VI. n. 8- Unio in Conclu. DAT PRETIUM CANDOR., Serm.VI.n. 18.
INDEX
^M (6) ^
45:
ti^it t^^ A^ »'';■« . n5< »-"h
>M *5^ ^?4 ^■'» ^"» ^-^ f^^'> ^ . v
■^^. ^n T-,-r: ."*-x«3 :*t»; ;»>,*; .■»-,sv ♦.»-,»■. .■»
r.yf -•■
'»0«^ ^Jj*' '^l^ -4,V'* ->v/' t^.V >>s'< •*-,«^ * '-» ■Jv C>U> V 1*^ ^K '■»> ■<,.--'^3!.)i> ■). 't'
»*/» »•>< r-^ »-'V
"^^.
J-S^ »5« 'C-»
s-5* f^yi .,. -^. ,"s^-*: .1-. ^ :* . ». c*^(»3 -* ^ »■•» - •
Ct'^4; C»>^ '«Ai; y \t - CfX»; -_> *fr« »4« »4« *ft« •
^■«
»i-<
2?
I
RERUM PR«;CIPUAR11M
Tnonibus contioentur.
Qu^ leptem hifce Sei
A Ctio maximum SymboU ornamentum. ■^^Ejus Excmpla. Sermone VI. Niim. 22. iEgyptus Papvri &Hieroglvphicorum Jnven-
trix. Serm In. g. &Serm. II. n. 3. Hiero-
glyphicorumlnterpreres. ibidem. ./Efopi EthiceSymbolica. Serm.ll. n.4. Inde
videtur efle quod Corporibus fcu Figuris
quibuscunque Voces & Sefmoncm com-
modamus. ibid. &n. f. jEquivocaquatenusadS\'mboloramOrnarum
faciant. Serm VI. n. 12. Et Svmbolis,qu£
duplicia vocantur, funt eadem maxime
convcnientia. Serm.VI.n. 15 &ci6. yttas fcribc-ndis Satyris'apta. Serm. 1. n. 8« Antithefis. Ejus ufus in Symbolis Serm. VI.
n. i^.&iy. Ejus laus apud AriLlctelem_!.
ib. n. i^inNoris. Apum &Formicarum, exiguorum licet ani-
malculorum , pnvilegium in S}'mbolis.
Serm.lV. n 9. Apes Barberin^ Aratro jun^la: num fatis
comode. ibidem. Antonii Lev^. Serm.
IV. n?. Apes e cadavcre Bovis reparatx apud Virgi-
lium. Ibidem &inNotis. Aud:ores,qui deSvrabolis fcripferunt. Serm.I.
n. j. &frpius relati alibi.
B.
"Dlbliotheccc Heydelbergenf^s pars metior equis pro ftramine fubftrata. Scrm.VII. h.30.
c.
^Allotti S.Antonuis a DxmonibuS variis ntodis vexatus. Serm.VlI. n 9.
Charta fignata : ejus pretium , & effetfla;
Serm I.n.9. &: 10. Chronofticha Symbolis jun^fVa a quibusdiim
Serm. Vil. n. 4 Eorum Dcfcriptio , &
brevis ufus. ibid. Chronoftichum faraofum Tvpographi cujus-
dam Ingolftadij. Serm. VJl n. jr. . Color non neccftariusFigurisSvmbolici^^jCum
melius referantur in ractallis, diirentque
diutius. Serm.IV. n. 9. Leges Tcfierarum
feu Infignium dc Colord Serm. VI. n. 2>
Color dari folitus cquitikus & Hcroibus,
Scrm. V 1. n. I & in Notis. Comparationes Poetis familiares,&quando»
Serm. V. n 15», CulexLaeed.emonius. Serm. IV. n. 9,
D.
P\^monComicis de ViHa-Mediana. Serm,
^ IV. n. 4.
DracoGregorijXIII.Pont. defenfus. Serm.tV. n. 3. Hcfperidum eontra reprehenfus: & cum CaneBocharri couiparatus. Serm. V|, n 21.
E. :
'p Logiuhi Antonij Vieira- Serm. VI. h.ij. ^&inNotis.
Malherb^ Scrm.VI- n 23. Renati Rapini. Semi.VI n. ^. Waldburgici. Serm VI. n. 4, Embiema quomodo diiTcrat a Symbolo.
Serm. V. n. 7. &Se:m. IV.n. 11. Epigramma Cardinali Richelio imputatumj magno pretio. Serm-Vl. n. 6. & inNotis Ibidem.
K- 2 Equi^
I N D E X
Equis Solis deLeclo feu ftrato provifumv id quod nullui adhuc Poeta fecic Serm. VII. n.30.31.32.
F.
F-gurs feu Corporis Symbolici Indiferentia tollenda perLemmafeu Aniraara. Serm.II. n. ii.&Serm.V. n. 3.
Figura fit rei Vers , vel faltem vulgo habitx pro Vera. Serm. III. n. 8- Ne fit rerum tenuium. Serm. IV. n. 9. Et invifibi- lium, aurignotarum SermlV.n. 10. Aut nunqunmfimulexiftentium. Serm IV.n.i. & 2. & Serm. VII. n. 6. An rerum noxia- nim&funeftarum? Serm.IV. n-^.
figura Hominis quara ob rem excludatur a Symbolis. Serm.IV.nii. Effigiestamen & Statuaj HumanjE quomodo poflint effe loco Figur^. SermlV. n. 1 2. Num membra humana ? ibid. & n. feq. An Mnnus , & quomodo poflit adhiberi? Serm.IV. n 12 An eadem recifa a corporc ? ibidem n. 1 3. & 14.
Figura uniustantum reiefto. Vel,fi plurium, in unam confpirent omnes. Serm. IV. n.i y Exceptio,& ne una obftet alteri. ibidera Qu6 fmiplicior, eo perfeftior. Serm IV. n. 16. Conveniat Perfonx , quam per Metaphoram reprsfentat. Serra. IV. n. 6. Errores quorundam in hac re. ibidem. Non egeatColoribus. ibid- n. 9 Sit pul- chra,non formofatantum. ibid.&n. f. & Serm. III, n. 6. Minime vefo turpicula. SerHi.IIi. n. 9.
H
HOmo , & ejus Figura cur excludatur a Symbolo ? Vide fupra in voce Figura. Homonyma quale & quantum ornamentum affcrant Symbolo. Serm. n. 11.
I.
iNgenij humani indoles fuo Marte fcire volentis. Serm.V.n. 8- Idque cito &: fa- cile,ac fne labore. ibid.n. i^.&inNotis. Impatienter fert omnia fingillatira com- monftrari fibi, ac nihil relinqui, quod per fe inveftiger. Serm. V. n. 8»
InfigniaRegum acPrincipum. Serm.VL n. 2-
Alexandri VII. ibid. n. 4. Dodonc.t &
RoboreorumQiiercus invicem comparat.-E.
ibid. Card. Richelij & Mazzarini inferta
Symbolis eorunij. Serm.VI. n. y. & 6.
Card. Crefcentij, & Sixti Pontificis. ibid.
n. 7. Card. Hieronvmi Column.^. ibid.
Greg.XIII. Serm.lV.n. 3. Infignialoquacia: luWs Jrme parUnti. Na-
varrx, &Mechanicorum. Serm.VI. n. 10.
& in Notis. Ridicula relata a TafTono.
Serm.VII.n. 7. JoviusNovocomenfis, Epifcopus Nucerinus
primusArtis Symbolic^ Conditor. Serm.
in. n. f . EjusPentalogus feuLeges ab eo
latJe. ibid. &feqq. ItalorumPrivilegiurain adhibendis proLem-
mateVerfibus integris, patria ipforum lia-
gua. Serm. V.n. 10. Et jungendis Adjecli-
vis. Serm. VII. n. 27.
L.
LEmma neceflarium Figurie : & Cur'? Serm. II n. 1 1. & Serm. V. n. 3. Convc- nire debet FigunT pariter & Perfons. Serm. V. n. i6.lj.l%. Etiam in genercGram- matico. ibid. Solocciimus RegmjE Navar- rxx e ftirpe Valefia. ibid. n. 17. & inNot. MaliPunici quomodoexcufandus. Serm.V. n. 6. i8' JtemTurturis. Serm.IV.n.lo. Lemma nefit Metaphoricum. Serm. V. n. 16. &19. Error Baflbmpierij. ibidem. Ex- ceptio. Nifi Metaphora foret valdc ufitata. Serm.V. n. 21. Ne faciat fenfum pcr fe, ac Gnefigura, inregrum. Serm.V. n. 3.&4, Figiiram non exprimat nominatim. ibid. u. 4. &5:. &Serm. VII. n.i^. Anpartem Figur^e nominare conceflTura. Serm. W.n. 6. &Serra. VI. n.i6. ErrorLaurrechijSerm. Vll.n. i<$. Non debet attribuere Figura; affedioneshumanas, feu moratas. Serm.V^ n. 16. Error Card. Afcanij Column^, & Bocharri. ibidem. AnLemmaneceffario mutuandum a Poetis Vert. Serm. V. n. 1 2. Quanta gratia id fiat. ibid. An novaHe- miftichia conderc liceat? ibid. n. 13. Num etiam Profamadhibere? ibid. n.14. Cau- tioadhibenda, ne verfum raendoie imire- tur. ibid. n. ij. Soloecifmi quarundam caftigati. ibid. n. i^.
Lema
RERLIM
Lemma inexplicata q-isdam (ludiofe relin- quat Serm. V. n.4. &5.&n. 8-
Lemmacis Brevitas. Scrm. V. n. 9. & quate- niis. ibid. Vox una, nilnl. ibid. C^iot vocesadmiftac ibid^n.io. Ultra quina- riiim numerum ne piocedat. ibid. n. 10 Exccptio. ibid.&n.ii. Exemplum Fa- miani Scrad^ ibid. Ternarij laus. ibid. & n. la
M.
\yf Arini Verficulus examinatus. Serm.VL
^ n. 20 Hjus de Malherba judiciumj. ibid. n. 23.
Metaphora. Neceflaria Symboli perfe^ftioni. Serm. IL n. 7. Ejus vocis repiignantia cum Verfu Hexamccro. ibid. Symbolorumali- quot, quibus illa deefl:,quanquam alioqui celebrmm, vicium. Serm. VII. n. i j. Bre- viflima opcima. Serm.lV. n. i<J. Ne fic •nimis turgida. ibid n. 8. Ejus genius fub- limis, m.agnificus. ibid. n. 5. Piccores imi- tacur. ibid. Graciam capic & leporem e novicate Iraagims prccer exfpevflationem cblat^. Serm. V. n. 1 1. .Sit fpeculum re- rum. Ouem finem fpeclet. Serm.VI.«.22. Sitque ad:uofa. ibid. Qucrdam Metapho- r^ familiares <5c ufitatie adhiberi pofliint in Lcmmate. Serm. V. n. 21. & 22. Ne fit longc petita, & horridula. n. 19. & 22. Metaphorarum genus duplex. Serm.VI. n. 18.
Metaphora differt ab idcntitate. Defenfa ideo contra Phiiipp. Picinellum. Scrm.VU. n.i6.
Mirabile : pr^Ecipuum ornamentum Svmbo- li, 6: Heroico ac Perfeclo neceflariunij. Serm. VI. n. 17. C^.iomoJo erficiacur. ibid. &n. i8- Ejus Exempla. ibid. &n. 19. Mirabile Faifum , la^ darum a Card. Pallavicino, conveniacne Syrabolo difce- pacur. Serm.VI. n. 20. &21.
Moynius plurium furcivorum Symbolorum poftulacus aMeneftrerio. Serm. V^II. n. 20.
21. 22. 23.
o.
^^Culi Privilegium inufurpandisMetapho- ris. Serm.V.n. 22.
PR/ECI PllAR II M
P.
pOecarum munus «Scfinis Serm.VLn.i20. Non dedecet illos Mirabilis Falfi ulus e mente Card. Palkvicini. ibid.
s.
Clmilicudo neceffaria Symbolo: qualis efle debeat Serm. II. n. 8- & 10. Vult latere, odit nomenclatorem, <5c digito monftrari. ibid. Ut quoque particulas demonftrati- vas. Serm. Wil. n. 17. I8- i?- Exempla Symbolorum hac parte peccantiumj. ibidem.
Symbola. Eorum ortus primsvus. Serm.lL n. 2. Conftabat primum fo!o Lemmate. ibid. Dcinde fola Figura, quam.^gyptij fuisHieroglvphicisadoptarunt. ibid. n. 3. Ey itfopi Svmbolis nmiis verbofis quid fervatum? ibid. n. 4. & f. ProgrefTus, Cultus & PerfedioSymboIorum. Serm.U. n. 6. Leges eorum condits ex obferva- tione meliorum. ibid. Ars Symbolica Veteribus ignota. ibid. Symboli Dcfim- tiodifficilis.n.7. Data. n.8-
Symbola conftare debencCorpore &Anima: ' feuFigur.vScLemmace, qux duo funt illis loco Geaerisf^ Differenti£. Serm.II.n.8. 9. lO.II. 12.
Symboli Leges di£t:at« a Paulo Jovio patria. Novocomenfi. l. Proporcio inter Figu- ram&Lemma. Serm.IIL n. f. 2. Cave- atur & nimia obfcuritas, & nimiaclaritas. ibid. 3- Corpus fic nobile , five rerum illuftrium. ibid n.6. EciamFabulofarum, dummodo celebrium & vulgo habicarum pro Teris. ibid. n 8- Figurarum eciam Machemacicarum. ibid. n. 6. & 7. 4, Ne adhibeacur Figura Humana. ibid. n. 9. & quare. Serm.IV. n.ii. Auc qnicquid fce- dutti eft afpeftu Serm.IIL n. 9. 5. Ne Lemma fic patris Audori lingu^ verbis expreffum. ibid.
Sy mbola Imperfefla, quia Corpore feu Figura carcnc,func aliquando pociora quibusdam, maxime obfcuris. Serm.IV. n. 10. Sunc Symbola eciamSigillis apca. Serm.VI. n.8- Oiioraodo differant ab Emblemate prefl*^ fumpto, & quidem racione Lemmacis. Serm. V. n. 7.
K 3 Sym
IND EX
kERllM
Syinbola qualem ornatiim ament. Scrm. VI. n. I. quomodo is comparetur. ibid n.2. Si accomodentur Perfon^ per cjus Infignia. Horum lex Tefieraria. ibid. Exempla ejuscemodi. ibid. n. 4. f. (^. Magisetiam, fi ncmen & Teflfera confpirent. ibid. n. 7. Vel nomen faltcm Perfon^ SymboIiCor- pus confliruat: utGelard.r, ac Vinexdua- rumFocminarum. n 8. Si voces fintHo- monyma.' five qii.r fimilem fonum reddant. ibid. 11 1 1. Si a^quivocar. ibid. n. 12. In utrisqiie adhibenda Cautio. ibid Si op- pofit^ perAnrithefm. ibid.n.Tj. Excm- plum. ibid. Si tria hxc in unum mifco- antur. ibid n 14. ExempUim uni.uai.
ibid.
SymbcbDupHcia cum eoderaCorporc,Lem, mate tamen diverfo. Serm VI. n. i y . Eo- rum Ufus & Fxempla. ibid. & n. i <>. & 14. Celebris iftorum Artifex. ibid. n. 16.
Symbolorum Vitia. Variorum co porum ' farrago, & pluribus infcriptaLemmatibus. Serm. VII. n. 3 . Et cum Anagrammata & Chronofticha jiingunt , ingratam Mufis mercem. ibid &n.4. Pugnantia naturx rerum. ibid n. 6. 7. 8- Rcpugnantia intcr fe tcmpore &: loco. ibid. & Scrm. IV. n. 2. Viha & coquinaria Serm. VII. n. 10. Excmpla duo Damaiippi i:i- Crepida , & Jecufcuiis igne fubadis. ibid. n. 11. & 1 2. Si Svmbola carent Metaphora, vcl Si- mili. ibid. n. l y. Vitium hac in parte duorum cclebrium Symbolorum. ibid. Qux tocam figuram exprimunt Lemm.uc. ibid. n. 1 6. Excufantur, fi partem tantum- tumodo unam. ibid. Cum adhibentur
P R.£CI PUJRllM.
particul.r Dcraonrtratin^e, vel Simile de- norantes manifcilit:. ibid n 16. Ejusmo- di VitiorumFxempla. ibid. n. 17.18- 19- Cum fuis Au^Ioribus furto auferuntur, aut etiamdcpravantur : qu^illis pjtna ftatuta? ibid. n. 19. A<flio coram Judicibus Infc- rorum contraFures ejusmodi. ibid. n. 20. Allat.i Furtorum Exempla n. 21. 22. 23. & in Notis Sentcntia pronunciara. n. 23. CurSymbola ejusmodi fint Vitioiis annu- mcrata? ibid. n. 25:. Leviora Vitia, cuni Adjecliva fubftantivis junguntur. Privi- lcgiura Verf.iura ItaHcorum. n. 27. Vel cum diiar- voces idem fignificantcs adhi- bentur. ibid. Cum obfcuriratc laboranr, aut veritate dcfiituuntur. Exempla. ibid. Examen Lemmatis. Ncc Viurihus Impar. An vcritati confcntaneum , eiquc, cui tri- buitur , conveniat. n. 27. & 28. Qu<E Solcrcifmum referunt. Serm. V. n ly. 16.
17.18.
Sj^mbolorumBonorum &Malorum diverfus exitus. Serm. VII. n. 30. & feqq.-
Sjmbola perfccla, qu.im rara, & quanti tem- poris laborem requirant , opinionc Mal- herb^. Serm.Vl. 11 22. In quibus maxi- me occafionibus exponiSymboladcbeant, aut foleant. Sgrm. VI. n. 14. & Serm VII. n. 32. E quibus fodinis.vcl ofticinis pro^ deant. Scrm.I. n. 2.
T.
"yHefes in xs incifx frpe difpendiofa:. Scrni. *- VIL n. 31. Earum ufus. ibid. EtDifcri- mcn. Serm. I. n. i o.
F I N I S.
E
CLASSIS
COMPLECT EN S
o A v-< IX A>
CHRISTIANA,
E T
APOTHEOSES
I
B. Aloyfms GonZaga &c ejus
Virtutes. Num.I. Anima. Num.XlI. Baptismus. Num.XXII. Charitas. Num.XXXVI. Chriftus Servator. Ejus
Vita. Num.XL. Conlcientia. Num.LXXX. Contemplatio. Num.xCIV. Converfio Hasreticorum.
Num.CII.
DEUS Llnus & Trinus, & eius Attributa.N.CXII.
EcclefiaCatholica. N.CL.
Euchariil:ia. Num.CLXIX.
Fides. Num.GXCV. S.FrancBorgia, scc. Num. CC. S.Franc.SalefiuSj&cN.CCXLlX
S^Francilcus Xaverius» Num. CCCXLVIIL GratiaDivma, N.370. Graritudo^ N.385. Humilitas.N.CCCLXXXVIII
SJgnatiusSocJefuFundator,
Num.CCCXCXIL
S.Maria Dei Mater & Virgo
Sine Labe concepta, Num.
CDXCVIL Nata, Num.DXV. Prsefentata. Num.DXX. Sakitata, Num.524. Vifitans. Num.DXXXIII.
Clafsis primx Tituli.
Pariens, Num.DXLII.
Luilrata in. Templo^Num. DLIL ^
Fugiens inyEgyptum,
Num.DLX.
Cruci adftans, Num.DLXV.
Moriens, Num.DLXXIIL
AflTumpta* Num.576.
Ali^ ejus Virtutes^ Num. DLXXXVL
S*ManaMa8;dalena <5cMartha
Num.DCiL
Mors Beata Sandorum*
Num.DCXL Ordines Rehgiofi^ Num.
DCXXXIL Paupertas Rehgiola. Num.
DCLVI.
Pietas & ReHgio^ Num.
DCLXX. Poenitentia» Num.DCXCL S.Rofa Limana, N.DCCXIII.
B»StanisIaus Koska» Num. DCCXXXVIL
Sandi & Sand^e Dei, Num. DCCXLIX.
Spes & Timor^ Num. DCCXCVIIL
Vir Apoftohcus^ Num. DCCCXIII.
Virgines DEO SacratcX»
Num. DCCCXXVIIL
Zehis &c il:udium lalutis aliense, N.DCCCLXX.
^
i^ »$« »9« «f4 •««
4^ (o) 13^ !
«4« t-W <-^ 4**
BEATUS ALOYSIUS I
GONZAGA.
s
r.
Acro Baptismi Fonte ablutus, antc- quam totus nafceretur. Flos femi- apcrtus, rore dc Coelo impluente» Lcmma: RECREOR ANTE DIEM. Bovius.
Ejus voluntaria? corporis afflidationes. Myrrha arbufcula guttas exfudans. L.SPON1E DAT ELECTAM. Idcm.
III. A Deipara ad Virginitatem ferVandam, & VitamReligiofam ampled:endam ] invitatur. Conchylium apertum &c rorc infufum. ME MARE COHLO MARITAT. Idem.
Virginalc Dccus perpetua fui caftiga- tionc tuctur. Chartse tabricanda? Machina. L.TUNDITUR IN CAN- DOREM. Idem* V.
Eadcm a Genitore dcmum extorqUet poteftatcm Societati }Efu fe addi- cendi. Malum punicum rupto, & hiantc cortice. L. CONCERPTUM CARPITUR. Idem.
VL
Honores, &: opes rcjicit. Uva in Vire pampinata. L. SINE POMPA MA- TURIOR. Idem»
Fratrem, Sc Ducem Mantuae diffidentes ad concordiam adducit. Arbufcula Balfami incifa ftillansque. L. SUA VI SUAVI JUNGm Idem»
8v
Naturs, Gratij^cjue dona demidiortis ftudio occultans apparct Ornatior. Nubes latcntis Sohs radijs illuftrata. L. CAPIT CELANDO DECOREM.
Precandi ftudio deditus ^ primi pucri* tia, non poteft fubinde ab eaderrL» dimoVcri. Uv» bctrus intra vitrc- am phialam. L. EDUCATUS NON EDUCITUR. Idcmb
X. Primam a lade Innoccntiam ad cxitum Usciue Vits confervat illibatariLj. Allra Vis Laaeap. L. NON SUNT OBNOXIA LABL Idem.
Ejus in Coelo Gloria S. M. Magdalena* de Pazzil? planc fingularis &c incom- parabilis vila. Unio pritgrandis. L» SiNE COMPARE LAUDOR. Idem.
A N I M A.
XIL
Cum Divini voluntate pcr omnia con- icr.tiens. Heliotropium. L. RaDI- ANTEM SEQiOR. P.Moyne.
A 2 3 i.Dei
4 CLASSIS L
Dci , & Divin^ Gratise prfffentiA Iff ta, abfentia triftis. Caltha fivc Calen- dula. ^ritnAClHum. GallisSoucy. L. RL.FICIOR, DUM ASPICIOR. Id.
XIV. DEO penitns atqiie unice dedita. Aqui-
la Solem intuens. L. ARDET ET
ASPICIT UNUM, SyllogeP.Cl.Fr.
Mcncflrier. VehL.OVE L'OPRA NON PUO GIUN-
GE IL DESIO. Quo non reSj faltem
vota pertingunt.
XV. Solius Dei Amore flagrans. Phoenix in
fua pyra. L. NON D'ALTRO AR-
DOR CHE DFL CELESTH AVAMPO.
Ardeo non nifi cjelefti flama. Mcn. Vcl aliud Lemma : URITUR ET VIR-
GO EST- Idem. Vel: PIU DEGNO E IL ROGO MIO
Non degeneri urimur igne. Idcm.
i6.
Solo rcrum coeleftium defiderio ardens.
Aquila! pullus e nido lubvolitans.
L.QyiS DABIT MIHI PENNAS! Vcl: SATIABOR CUM APPARUERIT.
Syll.Mcn.
XVH. Anima» ad DEUM converfio. Hclio-
tropium vertens fe ad S(ilem e nube
promicantcm. L.CONVERTERE UT
CONVERTAR. P. Meyn. Vel: Ci£LESTES SEQVITUK MOTUS.
Apud Bohourfiunij.
XVIII.
Anima in purgantibus flammis negle- (fcam poenitenti^ occafionem deplo- rans. Navis ad littus religata, & ar- dens. L. QVAS TIMUIT , NUNC OPTAT AQVAS- Syll.Men.
STMBOLA SACRA.
«9-
Eadem contra(flas Vita? prioris maculas expians. Aurum incrucibulo. L.EX- PIET UT SORDES.
Vel: Jam extradum. CONCRETAM EXEMIT LABEM.
Vel: PURUMQVE RELIQVIT. Idem.
20. Et Linum Achaicum, fcu Asbeftus, ex igne extradum purius. L. Pc;RGA- TA LEVANTUR.
xxr.
Et:Phoenix.L.PARTURIENTE ROGO. Idem.
B.
BAPTISMLIS.
XXII. Infantis Regij , vel Principis. Sol c Mari exoriens. L.LUX EXIT AQVIS. Ovid. Notandum : quod Baptismus Sacramentum Illuminationis appella- tum eft Veteribus. Syll. Men.
XXIII.
Et : Iris. L. Ci^-LESTI LUMEN AB UNDA. Lud. XiV.Men. /
XXIV.
Et Nymphca, Lilium Aquaticum, ab aquis exiftens. L. CELSUM CAPUT EEFERET UNDIS. Eidem. Idcm.
XXV.
Et : Aurora Marc irradians. L. DEL
VENTURO SPLENDOR RECA L.A
SPEME. Ventur^ fiducia Lucis.
Aptatu Principi Parmenfi. Syll.Men.
XXVL Et Navis in alto mari. L. SUBLIMIUS EFFERET UNDA. Men.
XXVIP
BAFTlSMliS.
XXVII.
Et: Coralium e Mari emergens. L. POST UNDAS INDUET OSIRUAI. Men.
XXVIII.
Et: Menfura Nili in Pyramidibus, e cujus altitudine fcrtilitarem anni me- tiunturT^^gyptij. L.Q^/ANTUS ERIT COGNO:iCITUR. Men.
XXIX.
Et: ob Patrinum UrbanumVIII. cujus
Infignia Apes : £a"dcm Apes Regi
ilio adhuc parv^ulo fuccollantes. L.
EXCIPIUNT NATUVI REGEM.Mcn.
XXX. Et: Ob Pontificis illius Vicarium,Card. Mazarinum, cujus in Infignibus cft Stella. Phosphorus, fcu Lucifer ante Solcm orientem. L. NASCENTEM SUSCIPIT. Men.
XXXL Ob eandem caufam. Oriens Sol, feu Coelum a Sole mox nafcituro ru- bens. L rU!H URA MUNIT ITER. Idem. Eidem.
XXXII. Baptismus folennis Principis. Parelius Oriens. L. C/ELESTIS FACIT UN- DA PAREM. P. La Rue Delphino.
33«
Et : Unio in fua Concha rore & Aqua Matina confperfa. L. DABIT NATI- VUM LYMPHA DECOREM. Men.
XXXiV. Et:SoI abOceano confurgens. L MER- SUS PROFUNDO PULCHRIOR EMI- CAT. Men.Syll.
35-
Et : Cera in folia concifa, cojloquc expo- fita. L. C^LESTI DE RORE TRA- HET CANDORE-^J. Men.
CHRISTUS. f
c.
CHARITAS
CHRISTIANA.
XXXVL Viri Apoftohci. Spcculum. L. OMNI- BUS OMNIA. Bohours.
37-
Adverfis proficit. FoUis Ignem exfufci- tans. L. AUGBNT CONTRARIA. Bruxellenfcs.
xxxvin.
Provida, & Indulgcns. Aquila prardam inter pullos dividens. L. ALIIS PARS MAXIMA. Syll.Men.
XXXIX.
Non ^mulatur. Fax reluccns in phiaU Aqua plcna. L. SPLENDOREM NON INVIDET HOSTL Bruxell.
Vide plura in voce Zelus.
CHRISTITS.
XL.
Chriftus Incarnatus. Vultur. L. GENL TUS ABSqVE PATRE. E S.Ambrofio dc hac volucrc : Sine mafculo parit. Syll. Men.
XLL
Et : Phcenix e bufto fuo renatus. L. EX VIRGINE VIRGO. P.Mafen.
42.
Et: Statua M.irmorea. L HABITU IN- VENTUS UT HOMO. Mcn.
XLIII. Adhuc in utcro B. V. Matris fus latens. Apis Flori infidens. L.NEC LyEDIT, NEC ONEPvAT. P. Arefius.
A 3 44.Edi»
CLASSIS I.
STMBOLA SACRA
44- I
Editus in luccm. Sol Oricns. L. OMNES DEPELLIT UMBRAS. Syll.Meri.
XLV. Circumcirusjimpofifo J ESU Nomine. Hoc ipfum Nomen cortici Arboris incifum. L PULCHRUM PER VUL- NERA NOMEN. P.Engelgravc.
XLVL
Per triduum a B.V. & S.Jofepho quxfi- tus,&inventus inTemplo. Sol Oc- cidens. L. NO SE PERDE AUN QUE SESCONDE. Abdendo fcjnon interit. Syll.Men.
XLVII.
Ejus Vita per tot annos obfcura, &: ab- fcondita. Serula littcratis & volubi- libus orbiculis conftans. L. VERBUM ABSCONDITUM. Idem.
XLVIU. Humanitas nou obtcgit prorfus Divi" nitatem. Nubes folem obumbrans- L.TANTO NON PUO CELAR, CH' IL GIORNO CELI. Tegit transpa- rentem. Syll.Men.
XLIX.
EjusMiracula,&:in omnes beneficeniia. Sol ad occafum vergens. L. PER- TRANSIIT BENEFACiENDO.^^./o. Meneft.
jEgros fanat. Sol illuminans Alvcarc, & vigorem apibus miniftrans. L. SOSPITAT INTUITU- Mcn.
Viam Vitse populos edocens. Luna. L. IN TENEBRIS LUCET. Joan.l. Men.
In omnes Beneficus. Sol fiipra Agrum bonis, malisque frugibus, ac fpinis rc- fcrtum. L. SUPER BONOS,ET MA- LOS. Meneftrier.
53-
Inexhauftie Largitatis. Aquarius Coek- ftis cum fua Hydria. L.NUNQUAM DEFICiUNT. Idem.
LIV. In Euchariftia fe Mundo rehnqucns. Nubes Solis occidentis radijs ilkiftra- ta. L. ET ADHUC IN NUBE SUPER- STES.Men.
LV. Sudans fanguinc in Horto. Clibanus Marianus, feu fornacula Chymica. L. SUDA AL COCENTE ARDOR CH'IN LUI SFAVILLA. Internofudor ablgne. Idem.
LVL Spinis coronatus Caritatcm noftram in- flarriat. Rubus Mofaicus ardcns. L. ET SPINAS INTER ADURITP.Moyn.
LVII. Et: Sol in Eclipfi.L.LANGUET & URIT. Bohours.
Ejus Corona Spinea a S.Ludovico relataj pra^fidium Regni Erancici. Eadem Corona Coron^ Gallic:^ implcxa. L. UNA SALUS AMBOBUS ERiT. E Virg.Montmor.
59-
Eadem h Stcllis compofita. L. JAM STELLA EST , QU^ SPINA FUIT. P.Moyn.
' 6o.
Et : Corona : Conftellatio. L. DEGNA DEL CIELO. Digna Corona Polo. Syll.Mcn.
6l.Ea7
CHRISTnS,
6i.
Eadem Litteras LS. coronans ruppofita infcrius Corona Laurea. L. EST LAU- ROS PALMASQVE SUPER. Indicat cxpeditionem S.Ludovici in Pal^efti- nam , e qua, vidus licct , Coronam Chrirti, nobilifTimum Troph^umj re- portavit. P.Moyn.
67.
Vel cum alioLcmmate: QVA RADIAT PUruGlT. Seu quia ejus deiiderio S. Ludovicus cxpeditionem fulcepit, feu quia cjus caufa multa pertulit afpera. Idem.
63-
Eadem : triplex Lilium cingens , flanti- bus utrinque vcntis contrarijs. L. CONCUTIENT NON EXCUTIENT. Idem.
64.
Eadem eodem modo, fugicntibus inde Leone, ferpente, Aquila. L. SEITT- QVE TUETURQVE. Idem.
Eadcm Coronam regiam puluillo im- pofitam circumpledens. L.VINCIOR HAC VINCOQUE. Idem.
66.
Et decuflatim fibi jun^fia duo fccptra compledens, quorum alterum Manu, alterum Lilio cacuminatur. L. HOC NEXU IMMOTA MANEBUNT. Id.
LXVII. Chriftus Petrum refpiciens, & conver- tcns. Struthio-Camelus ova fua in- tuens. L. OCULIS VITAM. Syll. Meneft.
CriRlSTllS. y
LXVIII. Chriftus inCruce moriens, GenerisHu- mani Rcparator. Arbor Balfami in. cifa & ftillans. L.vULNtREvuL NERA SANO. J. Camerarius. Ufijr-" patum deinde Sy mbolum a P.Moyne cum Lemmate ; VULNEROR v\t SANEM. ^
69.
Et: Malum punicum, disrupto Cortf-
ce. L. VULNERIBUS 1'ROFUNDiT OPES. M.n.
LXX.
Et : Pelicanus pullos fuos cruore pro-- prio aut pafccns , aut fanans. L. iMMEMOR IPSE SUI. cVtrg. Montm.
Vel : Aliud Lcmma. PARIT El RE PARAT.
Vel: MORTUOS VIVIFICAT. Men.
Et:CyIindrus informibus elementis, fcu charadteribus impofitus , qui m ipfo Cylindro bene fbrmati apparent L REFORMABIT. adPhfnpp l Meii. *
Lxxn.
Chrifti D. N. fepulchrum cum hifce Lemmatis 1. VICTA D£ MORTF TROPH^UM. : 2. .ETERN^ INCUNABULA VYTM.
S VITJE CiELESTIS ORIGO.
4. OMNIBUS UNA DIES.
S OMNIBUS UNA SALUS. Montm.
LXXIII.
Anaftafis gloriofa. Phoenix in fua pyra. L. O MORS ERO MORS TUA I Men.
* Vel L.VICI MEA FATA SUPERSTES. Ex Virg,
Vel: L.ET MORTE VITAM PROTU- LIT.
LXXIV.
8
CLASSIS L
LXXIV.
In Cfflum Afcendens ticdit Dona Ho-
minibus. Gallina arbori Moro in-
fidens, & jxillis iuis fruclus inde <leji-
ciens. L. ET MEMOR AB ALTO.
Syll. Men,
75-
Chriftus Legis veteris Terminator, nov^ Conditor. Ignis catillo fuppofitus, fpina fupcrne prominente. L. AUT CONSUMET AUT CONSUMMA- BIT. Idem.
E jus Gratia omnibus neceflaria, & diffu- fa per omnes. Stell^ Firmamenti, qus lucem a Sole, velSphitr^ cje- leftes , qu2E motum a primo Mobili accipiunt. L. AB UNO OMNES. Idem.
Lxxvn.
Crucis Chrifti Meditatio maximum in adverfis pr3efidium_j. Granadilla Flos , didus Paffionis. L. UNDE PIA PASCANTUR APES. e Claud. C.Rancatus.
Vel : L. DIVINI SCENA DOLORIS. Apud Piccinell.
78-
Et: Hirundo fluitanti pcr Mare trun- co infidens, & novas ad volandum vires colligens. L. NE MERGAR. Syll.Men.
79-
Chriftiani a Tyrannis vexatl , ^ ^p fe occultantes. Perdiccs , vifo acci- pitre, capita fua, ut polfunt > abfcon- dentes. L.A FACIE PERSEQVENTIS, Syll.Men.
STMBOLA SACRA
CONSCIENTIA.
LXXX.
Scrupulofa , fcu anxia. Ignis fatuus noc^iu apparens. L. TERROR ET ERROR. Syll. Men.
8i.
Et : Navis in medfo Mari. L. -(£TER-' NUM FLUCTUAT. Idem.
LXXXII.
Tran<]uillata fubinde, Iris. AD ASPECTUM. Idem.
L. SOLIS
LXXXIII. Vel : Nubes a Sole cHlTipata. L. NI- TIDO RHSOLUTA SERENO. Idem.
LXXXIV. Pura, non quarrit latebras, Pavo,cxpli- cat^ cauda. L. AMANT FORMOSA VIDERI. Bruxcll.
LXXXV. Nec tamen fe vane oftentans. Luna plena. L. VICINIOR UMBRIS CUM TERRIS LUX TOTA PATET. Idem.
86.
Pcccatoris Animum folicitans. Grus dimittens e pede lapidem, cum dor-
mire occoeptat. L. DORMIENTEM EXCITAT.
Lxxxvn.
In Confeffione cxoneranda. Horolo- gium rotatum cum ponderibus. L» ONUS DEPONE, QVIESCET. Idem,
LXXXVIIL
Tencra. Lapillus in fontcm vel ftagnum
incidcns. L. MINIMIS QV^ PURA MOVENTUR LAPSIBUS. Idem. Et:Speculum. L. BLANUIRI NESCIT.
Idem.
LXXXUC
CONSCIENTIA.
LXXXIX.
Et : Monoccros impetens effigiem fuam in aquis exprciTam. L. DE MOY JE M' EPOUVANTE. Sum terrort ego- met mihh Bela.
CX.
Adverfus calumnias fortis. Columna' L. OMNE PONDUS ERECTA- Piccinell.
CXI.
Mortis metu non exanimatur. Ovis fub cultro , vel in Ara potiiis. L. MORS TRANQVILLA BOiNIS. Bruxell.
CXIL
Sero refipifcens. Cervus fagitta iiftus. L. SERA FUGA EST. Idcm.
cxin.
Inquinatje mors peffimja. Porcus cultro fuppofitus. L. OBSCOEMS HORRI- DA MORS EST. Idem.
CONTEMPLATIO.
CXIV. Rcrum Divinarum ; mcntem DEO plenam reddir. Luna plena Solem refpiciens. L. SPECTANDO EX- PLETA EST. e Tibullo, Syll.Men.
9v
Et : Flamma furfum cvolans. L. DE- SPECTAT TERRAS, TOTUMQVE SUPERVOLAT ORBEM. Idem.
CXVI.
Et: Nubcs {blis radijs corufcans. L. SOLIS INARDESCIT RADIIS. Idem.
CXVII.
Ac^Lioni jungcnda. Duce Alae. L. NON SUFFICIT UNA. Idcm.
CI4.I,
CONVERSIO Hj£RETICORllM 9
CXVIII. NunquamDEl pr^fentiamj eiquc pla- ccndi ftudium deponcns.
99'
Circinus in orbem crus alterum dirigens.
L. UNO IMMOTO. Hortenfius Pal-
lavicinus. Vcl: QVA GRESSUM EXTULERAM
REFERO. Abb.Ferrus.
Contcmplationis delicis'. Aquila Soleni fixis oculis intucns. L. QVANTO IL MIRO !'IU, TANTO PIU PIACE. Videndo non expleor. Syll.Men.
CL
Et : Avis Paradifiaca. L. SINE PON- DERE SURSUM. Idem.
CONVERSfO HyE-
RETICORUM.
CIL
Convcrfio Ha^rcticorum , Grati^ Di- vin^e non tam indiget, quam ipfa hujus opus eft. Ferrum candens In- cudi impofitum. L. SE NON ARDE, NON SI PIEGA. Ni ardeat^ haud injle^itur. Bohour.
Vel: Fornax Vitriaria. L. DUM FER- VET, FACILIS LABOR. Syll.Men.
CIII.
Convcrfio Chriflinc-E Reginse Sueci^. Pyxis, fcu Acus nautica ad Polurru vcrfa. L. DAT UNA REPERTA OyiETEM. Bovius.
104.
Et: Coralium e fludibus emer£!;ens. L. ACCESSIT AD PETRAM. idem.
B
10
:>•
19 CLASSIS L
105. 1
Et: Aurora. L. DE TENEBRIS. Syll. j Meneft.
106.
Et Mergcs , feu Manipulus fpicarum^ ftans : Infigne Regni Suecorum^. L. REPPULIT .ERAM. Eidem Bo- vius.
CV11.
Converfio Turcnij. Navis bellica inter tempeftates ad Pharum, & Portum direcra. L. DANT CLARA INCEN- D 1 A LU C E M. e Virg. Epicoed. Turen.
cviu. & cix.
Aptati ad FideiLumcn recipiendum pcr affiduitatcm in pcrfolvendis mane vefperique precibus , tum quoque, ciim eflct Calvini aflecla. Symbolum Geminum. lltriusque Corpus eft Heliotropium Soli obverfum.
1. ET SANCTUM S^DUS ADORAT.
2. (^VAMVIS RADICE TENETUR.
Ex Virg. Ibidem.
IIO.
Et: Navis,e fcopulis,& Syrtibus cluda- ta , in Portum incjrcdiens. L. DO- CTUS ITER MELIUS CURSUM MUTAVIT INIQVUM. Ex Herat. Ibidem.
CXL
Et: Vapor furfum lcvatus a Sole, ejus- que Lucc rcfplendens. L.QVi^SIVIT C^.LO LUCEM. e Virg. Eidemj. Ibidem.
STMBOLA SACRA.
D.
DE U S.
cxn.
Patcr. Sol Nubibus undiquc circu^- datus. L. UNUM OMNIUM , ET ANTE OMNIA. Mcn.
cxin.
Filium gcnerans. Aquila pullum ad So- lem converfum refpiciens. L. L^TA- TUR, GENUISSE PAREM. Idcm in Syll. etfi paulo alitcr. Ut & P.fAbbe.
CXIV.
DELIS Filius. Parelius. L. PATRII SPLENDORIS IMAGO. Men.
115.
L IN SPLENDO-
RIBUS i^.TERN IS. Idem.
Et Radius Fulguris
CXVl. DEUS Spiritus Sanctus. DuoFIumlna in unum alvcum coeuntia. L. AB UTROQyE PROCEDIT. Idem.
117-
Et : Radius a Speculo Concavo rcfle-
xus , cum codem Lemmate. AB
UTROQyE [fupplc] PROCEDIT. Idem.
118.
Et: Sol Oriens in Signo x^rietis. L, RENOVABIT FACIEM TERR.E. Syll. Men.
Vel : HINC RERUM NASCITUR OR- DO. Idem.
CXIX.
DEUS Unus, 6c Trinus. Triangulus
cum totidem Stellis pcr fingulos an-
gulos. L. TRIBUS HONOR UNUS.
Syll.Mcn.
cxx
BEUS.
CXX.
Et: Arcus caelcftis, feu Iris tricolor. L. UNO LUMINE TRINUS. Syll. Mcn.
CXXI. Et : Trcs Solcs , qui rcgnantc Augufto vifi. L. EST TAMEN UNUS. Idem.
122.
Et: Gemma, dicla Triophthalmos. L. TRIA LUMINA ET UNUS. P. TAb-
be.
123.
£t : Flos, di>f:us Trinitatis. L. UNUS OMNIA. Vel: ut Gr.Tco verho dici- tur,nANTA Ti EIS. Tres [untomnia. Men.
CXXIV.
DEIIS Mundi Conditor. Sol. L.uBI- QVE INTEREST , ET MISCETUR OMNIBUS. Minucius Felix. Syll. Men.
CXXV. Ejusdem Rcdor. Sol, fubjeCLO Globo Terraqueo. L. UNICUS UNi. Idem.
126.
Vel : curii Lemmate Italico. IL MON- DO INFORMA E REGGE. Mundum informatqiie^ regitque. Idem.
CXXVII.
In rebus omnibus operans. Sol Tupra Segetes , Vineas , Arbores , &c. L. CONCURRIT AD OMNIA. Idcm.
cxxvm.
Hominis Plaftcs. Fornax Vitriaria. L. AB HALITU FORMA. Idem.
129.
Et Figuli Rota. L. TENERUM FIGU= RAT. Idem.
DBllS. n
I cxxx.
Summus 6v LJnus. Sol. L. NON HABET ILLE PAREM. Idem.
131-
Unicus. Phoenix. L. TU SOLUS. Syll. Men.
CXXXII.
Immenfus. Iris Terras & Mire con-
tingens, &: ad rummum Ccxlum cur-
vata. L. C^TOm^E, SOLOQ\'E, SALOQVE. Idem.
CXXXIIL
Omnipotens. Sol. L. UNUS UBIQVE POXENS. Idem.
CXXXIV.
Omnia videns. Sol. L. OCCULTUM NIHIL ESSE SINIT. Idem.
135.
Ejus pr^fentia , potilTimum Virtutis confervand.^ pra^fidiunij. Strutiiio* Camelus ova Fua in arena poiita cu- ftodiens. L. TUETUR DUM IN- TUETUR. Abb. Thcfaurus.
CXXXVI.
Providus. Sol iupra Globum Terra-
queum. L. TOTUM C.RCUMSPl-
CIT ORBEM. Vel: TOTUS ME INDIGET ORBIS. Vd: LUCET SU.'£RIS ET TEMPERAT
IMA.
CXXXVIL Etiam minimas quasque bcftiolas cu- rat. Corvorum pulli a parentibus derelicli ab advolitantibus mulcis ac veipis pafcuntur. LNEC DERelICTIS DEFICIT ESCA. Idem.
Vel: Rosin eorum nidum incidens. L. REFICIT DLIM DEFICIT. Idem.
^ 2 CXXXVilI.
12
CLASSIS I.
CXXXVIil.
Juftus. Pluvia Ignea. L. C/ELUM AR- MA MINISTRAT.
139.
In permittendis aut puniendis Malis. Fomax Stillatoria. L. SECERNIT MELIORA. Idem.
140.
Vel: Torcular. L. MELIORA PRE- MENDO EXPRIMIT. Bruxell.
CXLI. Ejus Juftiti^ characler. Fulgura e Nube promicantia. L.CONTENTA .\UNA- RI. Mcn.inSyn.
142.
'^
Et: Fulgur. OMNIUM METU : PAU- CORUM PFRICULO. Ex Seneca. Silv.
CXLIII. Mifericordia temperatcT. Nubes meri- diano SoU oppofita. L. TEMPERAT ARDOREM. Syll. Men.
144.
Et : Iris formam arcus referens. L. NI- HILISTE MINATUR. Idem.
CXLV.
F^umilibus parcit. Fulmen in editum montem incidens. L. NON CADE IN BASSO PIAN. Ex Taffo.
Vel : Prioris expofitio latina. L. HU MILIORA MINUS. Idem.
CXLVL
Per ^erumnas nobis immilTas beneficium pr^ftat. Fulgur. L, JLI.UMINAT DUM MIN.^ITUR. Syll.Mcn.
STMBOLA SACRA.
CXLVll. Ejus Sapientia infcrutabilis. Sol. L.TO- GLIE IL LUME COL LUxME. Lumen Limine toUit. Idem.
CXLVlll. Ex effedis a fe operibus meliiJS cognolci- tur. Sol Imaginem fuam & Lumen reddens in ftagno. L. REFLEXUM FACILIUS. Idem.
E.
ECCLES1\ CA-
THOLICA.
CXLIX. Ejusquc Sponfus Chriftus. Sol & Luna° L. LUMEN IDEM. Syll. Men.
CL.
Sola ad arternam Beatitatem Via. Arca Nocmica. L. NULLA SALUS EX- TRA. Syll. Men.
151.
Et Pharus. L. ERRANTIBUS UNA M- CAT. Montmor.
CLll.
Et: Stella Polaris fupra Navim in pe- lago fluduantem. L. QVI ME NON ASPICIT ERRAT.
153-
Falli nefcia. Navis in mcdio Mari. L. C^LUM UNDIQVE PORTUS. Idem.
154.
Stella Polaris. L. CERTA REGIT QVTA
FJXA POLO EST. Vcl: FALLERE NESCIA.
CLV.
1E.CCLESIA CATHGLICA.
CLV. Et: Pharns. L.GLI ERRANTI AFFiDO. Vux fum errantibus. Men.
CLVI.
Navis in alto. L. ^TERN^ SECURA q\ lETIS FLUCTUAT.
Vel : L. TERRIS PETiT ALTA RELI-
CTIS. V^el: NESCIT COMMERCIA MUNDI.
Montraor.
CLVII.
Pharus. L. MONSTRAT ITER TUTUM-
qVE FACIT. Vel: CURSUM DIRIGIT. Syll.Men.
CLVllI.
Columna Ignis Tfraehtica. L. CELESTE GUIDA ET INFALLIBIL DUCE. Calejils Dux ^ falli nefcia. Idcm.
159.
Pharus. L. DAT ViTARE DUM DAT
VIDERE. Idem. Vel : IN TUTUM ALLICIT. Vel: FUGE LITTUS AVARUM. Ex
Virg. Montmor.
160. Divino Prjefidio tuta. Navis plenis vc-
hs provedia. L. MILITAT ^THER.
€ Claud. Idem. Vcl eadem Navis plenis vehs Portum,
vel arcum Pontis, cui Chrifti Cruci
affixi fijTnum prarfigi fblet , {iibiens.
L. META UNICA CHRISTUS. Idem.
161*
E Tyrannorum & H^reticorum irtfe. Ciationibus proficit. Navis proCel- lofi maris agitata fludibus. L. TOL- LUNT AD SiDERA. Montinor.
Vel : L. C^LO CRESCENTIBUS UNDIS FIT PROPiOR. Bruxell.
ECCLESlASriCl 13
162. Et: Fa.K jaclata, vcl a Vento afflata.
L. AGITANTE CALESCIMUS. Ve!: L. MELIUS JACTATA RELUCET.
lidcm.
CLXIII. Ex omni genere Hominum ,Ordinurti. que coiledia. Iris. L. CIRCUMDATA VARIETATE. Montmcr.
ECCLESIASTICL
CLXIV. Eorum Co£tus , feu Synodus. StelliE fudo Cielo apparcntcs. L. IGNEUS EST OLLiS ViGOR.
CLXV. Et tlnioncs in pluribus Conchis mari innatantibus & fcmiapertis confpicui. L. ET C^LESTIS ORIGO. D. Cle- mens. e Virg.
CLVVI. ^ CLXVII.
Idem Coerus. C^Ium Stellis corufcum. Symbolum duplex. ^ LUMINE REGUNT. NUMINE REGUNTUR. P. Moync.
i
EIICKARISTIA.
CLXIX.
Manna de C^elo cadens fijper Tentoria. L. PANiS ANGELICUS FIT PANIS HO.MINUM. Ex Hjmno S. Thoma^ e quo etiam fequentia. Silv.
CLXX. Et : Idem in Corbes diverfse magnitu- dinis decidens. L. OVANTUM ISTI TANTUM ILLE. Idem.
B3
cLxxr,
14 CLASSIS I.
CLXXl.
Species Panis fine fubO^ntia. Iris. I . SIGNIS TANTUiM ET NON RECUS. Idem.
CLXXll.
Ut fenfus reddantur a deceptione inv munes,Fides facit. Dioptra columna: reditudinem explorans. L. QVOD NON CAPIS qyOD NON VIDES.
Silv. Vel: FIDE NON OCULO. Bruxell.
CLXXllI. Totus Chriftus in toto , t< in quMibet parte. Speculum ditFraCTum,eju^que geminCE partes oppoiitcT Stafux in- tegram utrinquelmaginem repra^fen- ' tantes. L. NON CONf RACTUS NON DIVISUS. Silv. -
CLXXIV. Et : Sol in diverfis fpeculi fragmentis
fpeciem fuam referens. L. INTEGER
IN FRAGMENTIS. Syll. Men. Et: L. TANTUM IN FRAGMENTO
QVANTUM TOTO. Silv. Vel : L. FRAGMENTUM TOTIUS IN-
STAR. Eruxell.
CLXXV.
Et Remus in Aqua diffracti fpeciem re-
ferens. L. NON CONFRACTUS.
Silv.
1/6.
Et : Ut idem Chrifti Corpus cft in plu- ribus particuHs. Gribrum Soli oppo. fitum pio multirudine foraminum_> totidem foles figurans. L. IDEM IN OMNIBUS. Syll. Mcn.
CLXXVll.
Et VitrumPolygonum. Vel plura fpe- cula aptc diipolita in nienfula optica. L. PLURFS ET UNUS. Silv.
Vel . SUB DiVERSIS SPECIEBUS. Bruxell.
STMBOLA SACRA
CLXxvm.
liznis a cereo ardente cum altero cereo commnnicatus. L. NEC SUMPTUS CONSUMITUR. Silv.
Vel: MHAEN EAATTON EXEL Nil babet inde mintis, Bruxell.
CLXXIX.
EfFeda Eucharifti^ pro fumentium di- verfitate diverfa. Lilium aut Rofa, cui hinc apicula, inde arancus infidcr. L. SUMUNT BONI SUiMUNT MALI. Silv.
CLXXX.
Et: Rofa: ac fpinje in eodem frutice plu- via irrigatar. L. SORTE TAMEN IN- ^EQVALL Idem.
Vel: NULLO DJSCRIMINE. Bru.xell.
Etmelius: qVAM DISPARE FRUCTU/ lidem.
CLXXXl.
Lilium, cui apis infidet, fugientibus [cju^e Virtus Lilij eft apud Plinium J indc ferpentibus. L. MORS EST MALIS VITA BONiS. Silv.
182. Falcojuxta panem, cujus fruftulum orc tenet cmoriens. L. SOLET ESSE VE-> NENO. Engelgr. Et: L. AST HOMINI VITAM. Lucarinus*
CLXXXIIL & CLXXXIV.
Concha Margaritifera, quas C^Io tur- bido clauditur ; fereno aperitur. Sym- bolum duplex.
\ L. CLAUDITUR IRATO. I PACATO PANDITUR. Defignat Gratiam Sacranienti. Syll. Men.
CLXXXV.
EUGHARISTIA CLXXXV. J^r^fentia Chrifti cum tota fua Huma- nitate Sc Divinitate in Sacramento, tarnetfi fpecrebus occultentur. Unio intra fuam Concham. L. LATENT RES EXIMI.E. Silv.
186.
Et : Sol Terras illuminans. L. SENZA LASCIAR IL CIELO TOCCO LA TERRA. C^lo permanens Termm ^ontingo. Syll. Meii,
187-
VelrCcTlum nodurnum ftellis corufcum. L.O QVANTO MELIORA LATENT! Bruxell,
i88.
Et : Idem Sol nube tecflus. L. APPO- SUISTI NUBEM TIBI. Jerem. Men.
CLXXXIX.
SS. Euchariftia eft Vita Animarum, Leo Samfonis , in cujus ore vifitur Apum cxamen. L. MORTE UNlUS TOT MILLIA VIVUNT. Bruxell,
CXC.
Et : Ccrvus fagitta idus , Didamno pa- ftus. L. SUMPSISSE SALUTI EST. lidcm.
CXCl.
Earundem Cibus &: Prxfidium. Pera & Baculus terra? infixus haud procul ab ovili.